Week7; Oncologie - Behandeling van kanker

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Oncologie

 Behandeling van kanker

Deze les

13 uur; korte Terugblik vorige les

13.05 uur; interactieve theorie kanker

13.55 afsluiting en volgende week

Malmberg Take Care

Anatomie/fysiologie/pathologie

Deel A en B

Wat is een van de belangrijkste oorzaken die tot kanker kunnen leiden?

1. Onvoldoende lichaamsbeweging
2. Hoge consumptie van suikerrijke dranken
3. Blootstelling aan tabaksrook
4. Regelmatig gebruik van elektronische apparaten

Meest voorkomende kankersoorten nederland

1.Huidkanker: Dit is de meest voorkomende kankersoort, vooral basocellulair carcinoom en plaveiselcelcarcinoom.

2.Borstkanker: Dit is de meest voorkomende kanker bij vrouwen.

3.Longkanker: Dit komt zowel bij mannen als vrouwen voor en is een van de dodelijkste kankersoorten.

4.Darmkanker: Dit omvat zowel dikkedarm- als endeldarmkanker en is ook een veelvoorkomende soort.

5.Prostaatkanker: Dit is de meest voorkomende kanker bij mannen.

6.Non-Hodgkin-lymfoom: Dit is een type lymfeklierkanker dat relatief vaak voorkomt.

7.Alvleesklierkanker: Dit type kanker heeft vaak een slechte prognose en komt minder vaak voor, maar is zeer agressief.

TNM-classificatie

Welke symptomen geven reden tot onderzoek naar kanker ?

1.Onverklaarbaar gewichtsverlies: Plotseling en zonder duidelijke reden afvallen.

2.Vermoeidheid: Aanhoudende vermoeidheid die niet verbetert met rust.

3.Pijn: Onverklaarbare of aanhoudende pijn, vooral als deze niet reageert op behandeling.

4.Veranderingen in de huid: Ongewone moedervlekken of veranderingen in de huid, zoals een wond die niet geneest.

5.Veranderingen in de stoelgang of urineren: Aanhoudende diarree of constipatie, of veranderingen in de frequentie of het uiterlijk van urine.

6.Bloedingen: Ongewone bloedingen of afscheiding, zoals bloed in de ontlasting of urine.

7.Bobbels of zwellingen: Onverklaarbare knobbels of zwellingen in het lichaam, vooral in de borst, buik of lymfeklieren.

8.Verlies van eetlust: Aanhoudend gebrek aan zin om te eten of een veranderde smaak.

Wat is de term voor het proces waarbij kankercellen zich van de oorspronkelijke tumor losmaken en zich verspreiden naar andere delen van het lichaam?

1. Angiogenese
2. Apoptose
3. Hyperplasie
4. Metastasering

Welke van de volgende beeldvormingstechnieken wordt vaak gebruikt om tumoren in het lichaam te detecteren?

1. Computertomografie (CT-scan)
2. Elektrocardiografie (ECG)
3. Elektro-encefalografie (EEG)
4. Spirometrie

Wat is de naam van de procedure waarbij een klein stukje weefsel wordt verwijderd voor microscopisch onderzoek om kanker te diagnosticeren?

1. Biopsie
2. DNA-onderzoek
3. Punctie
4. Schildwachtklierprocedure

Behandeling van kanker

De behandeling hangt af van de aard van de tumor en het stadium waarin de ziekte zich bevindt. Er zijn verschillende manieren van behandelen, zoals: 

• een operatie
  
• bestraling
  
• chemotherapie
  
• immunotherapie
  
• doelgerichte therapie
  
• hormonale therapie

Vaak krijgt iemand een combinatie van deze behandelingen.

Opereren

Curatieve operatie

Palliatieve operatie

Operatiedoelen:

• iemand genezen
  
• iemand langer laten leven met kanker (soms zelfs nog jaren)
  
• klachten verminderen of voorkomen

Enkele soorten chirurgie

Blaasca

Uterusca

Maagca

Darmca

Longca

Curatieve operatie

Locatie

Doorgroei omliggende weefsels

Snijvlakken!

Eventueel pathologisch onderzoek tijdens de operatie

Regionale lymfeklieren

Palliatieve operatie

Klachten/complicaties door de tumor

Oesophagus

Darmen (stoma)

Bestraling / Radiotherapie

De behandeling van kanker met straling. Het doel van bestraling is om kankercellen te doden en daarbij gezonde cellen zoveel mogelijk te sparen. 

Curatieve en palliatieve bestraling

Uitwendige bestraling

Straling komt van buitenaf, met een speciaal 

bestralingstoestel. De bestraling duurt een 

aantal minuten per keer.

Dosering

Duur behandeling varieert. 

Meestal tussen 2 en 7 weken, met 4 of 5 bestralingssessies per week. Soms zijn 1 of enkele bestralingssessie(s) al voldoende. 

Effect

Radiotherapie=bestraling

Welke aandachtspunten voor jouw zorg verwacht je bij een zorgvrager die bestraald wordt?

aandachtspunten zorg

 Huidverzorging

Huidirritatie: Bestraling kan roodheid, zwelling, en schilfering van de huid veroorzaken, vergelijkbaar met een zonverbranding. Het is belangrijk om de huid te beschermen en de patiënt te adviseren:

Geen strakke of schurende kleding te dragen op het behandelde gebied.

Geen parfums, lotions, of crèmes te gebruiken zonder advies van de arts.

Het behandelde gebied met lauw water en milde zeep te wassen, zonder te wrijven.

Hydratatie van de huid: Breng vochtinbrengende crèmes of zalven aan zoals aanbevolen door het behandelteam om de huid te kalmeren en te hydrateren.

vervolg

vermoeidheid

voeding(eetlust kan verminderen)

misselijkheid en braken(vooral bestraling buik)

emotionele ondersteuning

wondverzorging(kan door bestraling ontstaan

Inwendige bestraling (brachytherapie)

Bij inwendige bestraling krijg je bestraling tegen kanker van binnenuit. De bestralingsarts plaatst radioactief materiaal in je lichaam, dichtbij of in de tumor. Dit radioactieve materiaal geeft straling af.

Dosering

Risico gezonde weefsels

Duur kan verschillen van 10 tot 20 minuten tot een paar dagen.

Speciale kamer

Camera

Tijdschema

Permanente inwendige bestraling: jodiumzaadjes bij prostaatkanker

Brachytherapie 

Brachytherapie is een vorm van radiotherapie waarbij een radioactieve bron direct in of naast een tumor in het lichaam wordt geplaatst, waardoor straling lokaal de tumor kan bestrijden.

Chemotherapie

Curatief

Palliatief

Bijwerkingen van chemotherapie

• vermoeidheid
  
• minder goede conditie
  
• misselijkheid en overgeven
  
• haaruitval
  
• tijdelijk tekort aan rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes
  
• diarree
  
• verstopping van de darmen
  
• problemen met mond, keel en tandvlees
  
• verandering in gewicht: aankomen of juist afvallen
  
• veranderingen in de menstruatie
  
• veranderingen in reuk en smaak
  
• neuropathie
• (oorsuizen/pieptoon)

Bij welke klachten moet een zorgvrager de arts/verpleegkundige van de afdeling oncologie (meteen) waarschuwen?

Antwoord

• bij koorts: temperatuur hoger dan 38,5 °C.
  
• bij blauwe plekken die spontaan ontstaan
• bij een wondje dat langer dan een half uur blijft bloeden. Bijvoorbeeld een bloedneus die niet stopt.

Vermoeidheid bij kanker

Bouw conditie op

Stel grenzen

Zoek balans en afwisseling

Veilig werken met cytostatica

Toedieningsvorm

Excreta

     Intimiteit en seksualiteit

Immuuntherapie

O.b.v. het principe van 'normale afweer'

Kankercellen lijken nog een beetje op normale cellen waardoor het afweersysteem ze niet altijd opmerkt. 

Kankercellen kunnen het afweersysteem saboteren zodat het niet in actie komt.

Immunotherapie is een behandeling die het afweersysteem helpt om kankercellen te herkennen, aan te vallen en op te ruimen. 

De behandeling werkt niet bij elke soort kanker.

Bijwerkingen immuuntherapie

Niet zoals bij andere behandelingen > chemotherapie en bestraling werkt ook direct op gezonde cellen, terwijl immuuntherapie een meer indirecte werking heeft.

De meeste bijwerkingen ontstaan omdat de behandeling je hele immuunsysteem actiever maakt. Zo worden bijvoorbeeld ook immuuncellen actief in je darmen, je lever of je huid. Dan reageert je huid alsof er een ontsteking is.

De bijwerkingen kunnen door het hele lichaam zijn, zoals een 

grieperig gevoel. Of de bijwerkingen zijn plaatselijk, zoals 

huiduitslag.

Targeted therapy (doelgerichte therapie)

Targeted therapie is een vorm van kankerbehandeling die zich specifiek richt op bepaalde moleculen (zoals eiwitten of genen) die betrokken zijn bij de groei en overleving van kankercellen. In tegenstelling tot chemotherapie, die alle snel delende cellen aanvalt, richt targeted therapie zich op de unieke eigenschappen van kankercellen.  

bijv.

Tyrosinekinaseremmers (TKI's): Deze medicijnen blokkeren enzymen (tyrosinekinasen) die signalen doorgeven die kankercellen aanzetten tot groei, zoals imatinib voor leukemie.

Hormoontherapie

Medicijnen die de aanmaak van hormonen beperken, of hun invloed verminderen.

Om welke hormonen denk je dat het gaat bij hormoontherapie? Welke soort(en) kanker hoort/horen daarbij?

Hormoontherapie

Hormoongevoelige tumor > groeit onder invloed van hormonen, bijvoorbeeld oestrogeen (bij vrouwen) of testosteron (bij mannen).

Vóór de operatie > tumor kleiner maken.

Na bestraling of na een operatie > kans op recidief verkleinen. 

Palliatief om de groei van de kanker tijdelijk te remmen en/of klachten te verminderen.

Meestal met tabletten, soms met injecties.

Anti-hormonale therapie kan een behandeling zijn bij borstkanker, prostaatkanker, en soms ook bij baarmoederkanker en eierstokkanker. 

Bijwerkingen hormoontherapie

Vervroegde overgang

Onvruchtbaarheid

Botontkalking

Seksuele problemen

Gewichtstoename

Somberheid en depressie

Wat is het doel van chemotherapie bij de behandeling van kanker?

1. Het verhogen van de bloeddruk
2. Het versterken van het immuunsysteem
3. Het vernietigen van snelgroeiende kankercellen
4. Het verlagen van cholesterol

Welke van de volgende behandelingen maakt gebruik van hoge doses straling om kankercellen te doden of te verkleinen?

1. Immunotherapie
2. Radiotherapie
3. Hormoontherapie
4. Chirurgie

Welke therapie maakt gebruik van het eigen immuunsysteem van de patiënt om kankercellen aan te vallen?

1. Chemotherapie
2. Targeted therapy (gerichte therapie)
3. Hormoontherapie
4. Immunotherapie

Wat is een mogelijke bijwerking van hormoontherapie bij de behandeling van bepaalde soorten kanker, zoals borstkanker en prostaatkanker?

1. Veranderingen in seksuele functie en libido
2. Verhoogde spiermassa
3. Gewichtsverlies
4. Verbeterde eetlust

Wat is het belangrijkste kenmerk van gerichte therapie (targeted therapy) bij de behandeling van kanker?

1. Het richt zich specifiek op moleculaire en genetische kenmerken van kankercellen
2. Het doodt alleen gezonde cellen
3. Het gebruikt radioactieve stoffen om kankercellen te vernietigen
4. Het versterkt de chemotherapie-effecten

Volgende week

Schriftelijke toets;

Meerkeuzevragen en een aantal open vragen

De toets wordt beoordeeld met een cijfer

Neem de presentaties door en de theorie van Malmberg (terug te vinden in de les presentaties)

Succes met voorbereiden !!