7. WOWshop: Betsjoene mei proaza en poëzy

• Frysk
• HBO
• Studiejaar 2

Betsjoene mei
Proaza en Poëzy

Muzyk derby

Muzyk derby

Wettekst (24 lânrjochten - 2e lânrjocht - tredde need

alliteraasje

Frysk = 'sangerich'

klanken: t s k

Anna Marije lêst op poëtyske wize de tekst foar.

Wêr soe it oer gean kinne. Herkenne jim ek dingen hjir út?

De fertaling derby. Fertelle oer it bysûndere fan it Fryske wetboek/rjocht = wetteksten.

Hoe klinkt in tekst út it wetboek fan no?

It grutte ferskil ... hoe poêtysk de Friezen al wienen.

Alliteraasje beneame en dan oergean nei Tsjebbe. Hy is de kening fan de alliteraasje!

Fynst it moai, of net!?

Tsjêbbe Hettinga was een Fries dichter en vertaler. Hij werd vooral bekend door de voordracht van zijn poëzie en gold als een van de meest beeldbepalende Friese dichters.

Poëzy is in keunstfoarm, is ien en al muzyk.

Foarm, ynhâld, útfiering

"As de wyn dy’t weidet oan einleaze loften

dêr’t it wolketek skiepfee de kime yn driuwt

In sinne dy’t sakket yn fjoerreade marren

Tusken tuorrebouten oan ‘e ein fan ‘e dei

As weagen brûzjend op ‘t oankommend wetter

Skomjend fan wille, mei it swit op ‘e kop

Binne wy Friezen, yn hert en yn tinzen

Yn dwaan en yn litten, yn alles sa frij."

tuorrebouten = lisdodde (stjonksigaar)

weagen = golven

Baldrs Draumar = De droom van Baldr (god van het licht en de lente, van de wijsheid en de welsprekendheid. Zijn rechtvaardigheid en zijn goede humeur deden bij iedereen sombere tijden doen vergeten.)

"Ik ha sa faak oan dy tocht
Ik ha sa faak om dy socht
Mar elke kear, as it der op oan komt
Dan sykje ik om 'e nocht

Dochsto dat soms mei (opset) sin?
Dat as ik dy nedich bin
Do dy ferstoppest yn in tsjuster hoekje...
Wêr't ik dy net fine kin."

Oan 'e ein fan dizze les...

Fakdoel:

• kin ik it ferskil útlizze tusken proaza en poëzy
• kin ik ferskate foarmen fan poëzy beneame
• wit ik wêrom poëzy wichtich is foar de taalûntjouwing

Taaldoel:

• kin ik in poëzyfoarm tapasse op it skriuwen fan in eigen betocht Frysk gedichtetaaldoel)

Leardoelen

Poëzy en taalûntwikkeling

• Klanken, melody en ritme
• Ferriking fan wurdskat, werhelling, wille
• Unthâlde (Jentsje, Tomke)
• Rymjen, better skriuwe en lêzen leare
• Grammatika, figuerlike taal en emoasjes

Sjoch 'De magy fan poëzy'

WAT IS IT FERSKIL TUSKEN PROAZA & POËZY?

Poëzy

Proaza

Neidruk op foarm, klank en byldspraak.	Kin keunstich yn elkoar set wêze, mar de foarm giet net boppe de ynhâld.
Op ferskillende wizen lêsber, te begripen en te ynterpretearjen.	Brûkt gewoane grammatikale struktuer en natuerlike spraakritmen.
Poëzy kent in bepaalde rigellingte.	Proaza hat gjin bepaalde rigel- of tekstlingte.
As de lêzer de literêre tekst herkent as poëzy, is it poëzy.	Alle oare (literêre) teksten binne proaza en kinne foarkomme yn krante, tydskrift, enseklopedy, roman of sels wittenskiplik artikel.

DICHTFOARMEN

dy'tst ek yn dyn klasse ynsette kinst!

Read, blau, giel papier ophingje

Blommen op it rút

Yn 'e skoarstien fûl de stoarm

Widze by de hurd

Blommen op it rút

Yn 'e skoarstien fûl de stoarm

Widze by de hurd

Read: 

Giel:

Blau:

Sonnet

Elfke

Haiku

Haiku (5-7-5 wurdlidden)

Blommen op it rút

Yn 'e skoarstien fûl de stoarm

Widze by de hurd

Ule

Sa wiis

Yn de beam

Ik sjoch dy sitten

OEHOE

Read: 

Giel:

Blau:

Elfke

Kwatryn

Limerick

Elfke (1-2-3-4-1)

Blommen op it rút

Yn 'e skoarstien fûl de stoarm

Widze by de hurd

Read: 

Giel:

Blau:

Kwatryn

Limerick

Frij fers

Een zekere Achmad uit Bagdad

Die zat met zijn gat op zijn badmat

Zo las hij zijn dagblad

En iedereen zag dat

'Is raar, maar in Bagdad daar mag dat

Limerick

Blommen op it rút

Yn 'e skoarstien fûl de stoarm

Widze by de hurd

Read: 

Giel:

Blau:

Kwatryn

Sonnet

Frij fers

Frij fers

Blommen op it rút

Yn 'e skoarstien fûl de stoarm

Widze by de hurd

Read: 

Giel:

Blau:

Sonnet

Kwatryn

Frij fers

Sonnet (2 kwatryn / 2 terzinen)

2 kwatryn (a-b-b-a)

hjoed moetsje sibbe en freon inoar = vandaag ontmoeten verwant/familielid en vriend elkaar

Inktfluencer

~ YMU

SjONG &
SjONG junior

Tydskriften 

Tsjil & LinKk

Metoaden Frysk

Keunstryk

Flyer Sjong meinimme.

Klip 'Lekker dûnsje' of 'Fake' sjen litte = yn LessonUp.

Printsje foar yn 'e map.

Sjen watfoar boeken wy op kantoar/thús hawwe!!!

As ik letter grut bin.

Famke fan snie.

De oare boeken hat AM al.

Printsje foar yn 'e map.

Dingeman krijt wjukken

In lêzer oer it boek:
- Freonskip

- Fantasy

- Leauwen yn dreamen

- Wjukken útslaan

- Trochfleane oant datst bist dêr'tst wêze wolst

- Gelokkich wurde op dyn eigen plak

De klassieker over Dingeman die samenwoont met zijn moeder in het saaiste huis van de stad. Op een dag krijgt hij een brief. Hij wordt samen met nog elf kinderen uitgenodigd voor een zomerkamp op een spannende boerderij ergens ver weg. Dan ben je als kind helemaal eigen baas! Maar het blijkt helemaal anders te zijn…

dreame

Muzyk derby

Skriuw in Fers

1. Brûk dyn breinstoarm-wurden foar dyn gedicht/fers (it leafst yn it Frysk).
2. Kies in dichtfoarm fan it stinsel, of kies in eigen foarm.

wjukkestoel

• Ynspirearje de bern yn dyn klasse ta it betinken, skriuwen, presintearjen fan in (Frysk) gedicht.
• Utdaging WOWshop 1+2+3+4+5+6.
  

Utdaging WOWshop 7

Ferbyn de lessen-WOW FRYSK 

Yn de lêste gearkomste komt alles by-inoar: 

• de ferskillende ûnderdielen
• jim nije opdiene ynsjoch/kennis
• jim ambysjes

as alles by-inoar komt

Do setst se om yn in fisy: 

• Wat is dyn stip op 'e hoarizon?
• Wat hasto en dyn skoalle nedich om it Frysk it plak te jaan dat it ferstjinnet?

Einopdrachten, sertifisearring, it foech

Einopdrachten

1. Evaluaasje Klasse Frysk (= enkête)

2. Teach the teacher (presintaasje kursusûnderdiel, 6 ûnderdielen = 6 groepkes)

- Wat hâldt it ûnderwerp krekt yn? Sykje minimaal 2 boarnen dy't dyn ferhaal ûndersteune.

- Wêrom is dit ûnderwerp belangryk foar in master of juf?

- Wat kinst dermei yn 'e praktyk?

Tekst útwurkje yn Word (maile nei [e-mail]) , WOWshop 8 = presintearje, net langer as 5 minuten per groepke/ûnderdiel.

* Sertifisearring

* Lessen fan Rianne Blokzijl

Jim krije in mail mei in link nei in dield dokumint dêr't jim boppesteand skema ynfolje kinne.

Oan 'e ein fan dizze les...

Fakdoel:

• kin ik it ferskil útlizze tusken proaza en poëzy
• kin ik ferskate foarmen fan poëzy beneame
• wit ik wêrom poëzy wichtich is foar de taalûntjouwing

Taaldoel:

• kin ik in poëzyfoarm tapasse op it skriuwen fan in eigen betocht Frysk gedicht  etaaldoel)

Leardoelen

Dizze sin bliuwt my by:

Betsjoene mei proaza & poëzy

weromsjen

It ferskil tusken proaza en poëzy:

Dit binne leuke foarmen 

fan poëzy foar myn klasse:

Hjirom is poëzy wichtich foar de taalûntjouwing?

Boektitels:

weromsjen

Boektitels:

It ferskil tusken proaza en poëzy:

Wat is no in ÉCHTE (TAAL)DOSINT?

Dit binne leuke foarmen fan poëzy foar myn klasse:

Hjirom is poëzy wichtich foar de taalûntjouwing:

Dizze sin bliuwt my by:

Frees foar betizing: út ûndersyk docht bliken dat der gjin bern te finen wie dy't syn talen net skiede koe.

Kontrôle ferlieze: út tal fan observaasjes die bliken dat bern de thústaal brûke om elkoar te helpen en net om oer oaren te praten.

Gefoel fan ûnbekwamens: mei de nije lesmaterialen, kursussen en in goede dielde fisy kin it grutste part fan ûnbekwamens fuortnommen wurde.

Te hege wurkdruk: de FTF soarget derfoar dat bern mear leare kinne yn deselde tiid, it ferget foaral in oare mindset.

Betsjoene mei
Proaza en Poëzy

Muzyk derby

"Omtinken freegje ik fan alle sibben,

Mânsker en minder mânsk,
Neiskaai fan Heimdall;
Falfaar, do wolst dat ik goed ferhelje
Alle ferhalen út oertiid,

Safier't myn heuge rikt."

WAT IS IN GEDICHT?

Oan 'e ein fan dizze wurkwinkel

Ynhâldsdoel

- kin ik it ferskil útlizze tusken proaza en poëzij

- kin ik ferskate foarmen fan poëzij beneame

Taaldoel

- kin ik in poëzijfoarm tapasse op it skriuwen fan in eigen betocht Frysk gedicht

Einpresintaasje 'WOW FRYSK'

At alles by-inoar komt: teach the teacher

1. Wat hâldt it ûnderwerp krekt yn? Sykje minimaal 2 boarnen dy't dyn ferhaal ûndersteune. 

2. Wêrom is dit ûnderwerp belangryk foar in master of juf?

3. Wat kinst dermei yn 'e praktyk?

Tekst útskriuwe yn Word (ynleverje op EduFrysk.KlasseFrysk of maile nei [e-mail]) en oer 2 wiken presintearje yn de les. Net langer as 5 minuten per ûnderdiel. 

WA WOL TROCH FOAR IT FOECH?

Blommen op it rút
Yn 'e skoarstien fûl de stoarm
Widze by de hurd

1. Sonnet
2. Haiku
3. Limerick
4. Frij fers