§9.3 Watergebruik en waterwinning

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Binnen is beginnen!

Binnen is beginnen!

• Ga op je plek zitten,
• Pak je ipad voor,
• Ga naar lessonup en accepteer de uitnodiging,
• Beantwoord de 5 geografische vragen van de openingsfoto met je buur aan je tafel
• Wanneer de timer afloopt, is het stil!

Beschrijving van de openingsfoto

Waterleidingduinen bij Amsterdam.

Hier wordt oppervlakte water op een natuurlijke manier gezuiverd.

Startopdracht

Wat?	Bekijk de paragraaf en de lessonup en schrijf op wat je al weet of kan
Hoe?	Zelfstandig in stilte
Hulp	Brein, Boek, Buur, Bureau
Tijd	Timer
Klaar?	Keuze 1: Ik begrijp het goed: ga zelfstandig aan het werk Keuze 2: Ik begrijp het bijna: ga zelfstandig aan het werk + herhaling Keuze 3: Ik vind het nog lastig: doe mee met de instructie

Binnen is beginnen!

Binnen is beginnen!

• Ga op je plek zitten,
• Pak je laptop/iPad voor,
• Ga naar lessonup en accepteer de uitnodiging,
• Doe de startopdracht

Hoofdstuk 9: 

Water in Nederland

§9.3 Watergebruik 

en 

waterwinning

Lesplanning 

Aanwezigheid en huiswerkcontrole 

Mededelingen:  

Uitleg §9.3 'Watergebruik en waterwinning'

Maak van §9.3 'Watergebruik en waterwinning' vraag 1 t/m 10

Lesafsluiter: examenvraag

Vooruitblik op de volgende les

Lesdoelen van deze les

1. Geef drie voorbeelden van watergebruik 
2. Leg uit wat de watervoetafdruk is en hoeveel liter water een gemiddelde Nederlander verbruikt.
3.  Waarom is grondwater geschikter is om drinkwater van te maken dan oppervlaktewater?
4. Vertel hoe de drinkwaterwinning in de duinen werkt.

Neem de vragen over en beantwoord ze tijdens de uitleg!

Examenvraag

Bron 15

Wat weet jij nog van de vorige keer?

Watergebruik(1)

Vraag 1: Waar gaan deze cirkeldiagram over?

Vraag 2: Waar wordt het meeste drinkwater voor gebruikt?

Vraag 3: Hoeveel liter water denk je dat dat een persoon per dag gebruikt?

Vraag 4: Bedenk zelf waar water nog meer voor gebruikt wordt

Werkvorm: DDU

In 3 minuten ga je:

• Denken: zelfstandig de vragen beantwoorden
• Delen: bespreken met je buren aan je tafel
• Uitwisselen: gezamelijk de antwoorden uitwisselen

Watergebruik(2)

1. Drinkwater: water wat je thuis gebruikt.

2. Industrieel watergebruik: Drinkwater gebruikt 

in fabrieken. Voor grondstof in producten.

3. Proceswater: water waarmee flessen, 

aardappels, appels etc worden schoongemaakt. 

4. Koelwater: is ook proceswater.

Wordt gebruikt om machines in fabrieken en elektriciteitscentrales af te koelen. 

5. Landbouw: Wordt gebruikt voor voedselproductie en vee. Grootste watergebruiker

Watervoetafdruk

Watervoetafdruk = Hoeveelheid water dat iemand per dag verbruikt.

Gemiddeld 120 liter per persoon per dag.

Tel je alles mee, zoals het water van de landbouw en industrieel water dan zit je op 6000 liter!

Drinkwater

winning(1)

De waterwinning gebeurt op verschillende manieren.

• Uit grondwater
• Uit oppervlaktewater 
• Uit duinen

Om geschikt te zijn als drinkwater moet het water aan strenge eisen voldoen. 

Het water wordt elke dag getest in een laboratorium voor bacteriën. 

Drinkwater

winning(2)

Grondwaterwinning

In een groot deel van Nederland komt het drinkwater uit grondwater. 

Dat is water wat ooit als neerslag gevallen is. 

Het is vrij schoon door de filterende werking van de grond. 

Voordeel:

 Is al erg goed van kwaliteit

Drinkwater zuivering is goedkoop

Nadeel:

Kans op verdroging doordat er teveel grondwater wordt gebruikt. 

De grondwaterspiegel daalt

Drinkwater

winning(3)

Oppervlakte waterwinning

In het zuid-westen van Nederland is diepere grondwater zout. Drinkwater wordt gemaakt uit oppervlakte water maar dit moet eerst goed schoongemaakt worden. 

Nadeel:

Om het water te zuiveren het je meer stappen nodig en daardoor is het duurder

Spaarbekkens: Oppervlakte water kun je tijdelijk opslaan of bergen in een spaarbekken.

Het beste Maaswater wordt doorgelaten en ondergaat voorfiltratie. 80.000 wedstrijdbaden aan water.

Spaarbekkens bij de Biesbosch

Drinkwater

winning(4)

Duinwaterwinning

 In het westen van Nederland is het water te zout behalve bij de duinen. Reden: zand! 

Het regenwater wordt door de duinen opgenomen. Zoutwater is zwaarder dan zoetwater waardoor 

het zoete water op het zoute water drijft. 

Onder de duinen een zoetwaterbel ontstaat. 

Voor de grote steden is het duinwater een belangrijk waterwingebied.

Om verdroging tegen te gaan, wordt water uit rivieren naar de duinen gepompt om het opgepompte water weer aan te vullen.

Werkvorm: Placemat

Benoem 3 feiten van de les

Stel 3 vragen aan je buurman/ vrouw over de stof

Benoem 3 begrippen van de les

Benoem 3 dingen die je nog niet wist 

Benoem 3 dingen van de vorige les 

Aantekeningen niet toegestaan!

Aan het werk 

Wat?	§9.3 'Watergebruik en waterwinning' vraag 1 t/m 10
Hoe?	Zelfstandig in stilte
Hulp	Brein, Boek, Buur, Bureau
Tijd	Timer Daarna sluiten we af met een examenvraag
Klaar?	Maak de herhaling en of Anders actief: Bronnen: Vervoer over water

Aan het werk 

Ik begrijp het wel	Ik begrijp het bijna	Ik vind het nog lastig
Zelfstandig werken: §9.3 'Watergebruik en waterwinning' vraag 1 t/m 10 Klaar? Anders actief: Bronnen: Vervoer over water	Maak de opdrachten en de herhaling Klaar? Examentrainer extra	Extra uitleg en maak daarna de opdrachten Klaar? Herhaling

Examenvraag

Lesdoelcheck

1. Geef drie voorbeelden van watergebruik 
2. Leg uit wat de watervoetafdruk is en hoeveel liter water een gemiddelde Nederlander verbruikt.
3.  Waarom is grondwater geschikter is om drinkwater van te maken dan oppervlaktewater?
4. Vertel hoe de drinkwaterwinning in de duinen werkt.

Check-in-duo's

check-in-duo’s.

1. Vergelijkt de antwoorden met je buur
2. Verschillen? Overlegd wat het juiste antwoord dan is
3. Check-in-de-klas
4. Tijd: timer

Het naar de bodem zakken van klei en slib noem je...

1. erosie
2. verwering
3. verslibbing
4. sedimentatie

Wat voor een soort polder zie je hiernaast?

1. veenpolder
2. droogmakerij
3. zeepolder
4. landpolder

In het diagram zie je het watergebruik van Nederlanders per persoon per dag. Achter een aantal kleuren in de legenda is het watergebruik vervangen door de letters P, Q en R.

Waar staat het juiste watergebruik bij de letters uit de legenda van het diagram?

1. P= douche Q = wastafel R= wasmachine
2. P = douche Q = wasmachine R = wastafel
3. P = wasmachine Q = wastafel R = douche
4. P = wastafel Q = douche R = wasmachine

Wat is de goedkoopste manier van drinkwaterwinning?

1. Oppervlaktewater
2. Regenwater
3. Grondwater
4. Water uit duinen

Waarvoor is koelwater nodig?

1. Om je koud te douchen
2. Om machines koel te houden
3. Om de machines in een fabriek schoon te maken
4. Om het bestrijdingsmiddelen uit het grond water te halen

Drinkwater wordt gemaakt van:
( 2 kiezen)

1. zeewater
2. oppervlaktewater
3. afvalwater
4. grondwater

Wat bedoelen we met watervoetafdruk?

1. hoeveelheid water dat je per dag gebruikt
2. het huishoudelijke watergebruik
3. het industrieel watergebruik

De grootste verbruikers van koelwater zijn de elektriciteitscentrales.

1. Juist
2. Onjuist

Proceswater is...

1. Water voor irrigatie
2. Water om machines af te koelen
3. Water dat je tijdelijk opslaat
4. Water dat nodig is bij het maken van producten

Grootste waterverbruiker in Nederland is...

1. Het huishouden
2. De industrie
3. De landbouw
4. voor proceswater

De grond heeft een filtrerende werking. Dat betekent een eigenschap van een grondsoort of filter dat de vervuiling uit het water zeeft.

1. Juist
2. Onjuist

Hoog - Nederland ( gebieden boven NAP) gebruikt drinkwater uit grondwater

1. Juist
2. Onjuist

Wat is een voordeel van waterwinning uit grondwater?

1. Het is heel zuiver
2. Er is voldoende

Waar word in West - Nederland het water tijdelijk opgeslagen dat schoon genoeg is om te kunnen zuiveren?

1. Waterzak
2. Waterwingebied
3. Proceswater
4. Spaarbekkens

Wat is een nadeel als er veel grondwater wordt gebruikt voor waterwinning?

1. Het raakt op
2. Verdroging van de grond

Waterwinning uit grondwater is schoner dan uit oppervlakte water.

1. juist
2. onjuist

Wat is oppervlakte water?

1. Water in sloten, meren, rivieren, kanalen en plassen
2. Water uit de bodem die aan de oppervlakte komt
3. Water alleen van rivieren en de zee
4. Alleen zoet water van de oppervlakte

In Laag - Nederland gebruiken ze oppervlakte water als drinkwater omdat grondwater te zout is.

1. Juist
2. Onjuist

Waarom is drinkwater uit oppervlaktewater duurder dan uit grondwater?

1. Oppervlakte water is vuiler dan grondwater
2. Oppervlaktewater is brak
3. Oppervlaktewater is schaars
4. Het is niet waar, het is net andersom.

Om er voor te zorgen dat de zoetwaterzak uit de duinen niet steeds kleiner wordt, wordt water uit rivieren naar de duinen gepompt

1. Juist
2. Onjuist

Hoog Nederland

Laag Nederland

Grond water

Oppervlakte water

Het westen en het noorden

Het zuiden en het oosten