H7.1

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom!

Ga zitten volgens de plattegrond

Pak je spullen en iPad erbij

Login bij LessonUp

Koolstofchemie

Hoofdstuk 7

Leerdoelen 7.1

Aan het einde van de les kan je...

• Vertellen wat koolwaterstoffen zijn,
• uitleggen wat gefractioneerde destillatie is,
• uitleggen wat kraken is en welke vormen van kraken er zijn,
• Je kunt de structuurformule van een stof tekenen.
• Je weet wat isomeren zijn
•  Je kunt een systematische naam geven aan koolwaterstoffen
• Je kent de verschillende karakteristieke groepen

Noem een voorbeeld van een
fossiele brandstof

Fossiele brandstof

Een fossiele brandstof (chemische energie) is een brandstof die miljoenen jaren geleden is ontstaan uit organisch materiaal.

Voorbeelden zijn aardolie, aardgas, steenkool en bruinkool.

7.1 Koolwaterstoffen

• Aardolie is een fossiele brandstof die bestaat uit koolwaterstoffen
• Koolwaterstoffen zijn stoffen waarvan de moleculen uit koolstof- en waterstofatomen bestaan

Fracties

• Koolwaterstoffen worden gewonnen
  door aardolie te destilleren
• Uit verschillende fracties ontstaan
  andere producten (blz. 185)
• Dit proces heet gefractioneerde
  destillatie

7.1 Kraken

• Kraken is het in stukken breken van grote koolwaterstoffen in kleinere delen.
• Voorbeeld voor het kraken van hexaan:

C₆H₁₄ -> C₄H₈ + C₂H₆ 

"Zuurstof heeft een covalentie van 2."
Leg uit wat dit betekent

7.1 Koolstofverbindingen

• Moleculen van koolwaterstoffen geef je meestal weer als structuurformule
• Bij het tekenen moet je rekening houden met de                                       covalentie: hoeveel bindingen een atoom kan maken

1	H, F, Cl, Br, I
2	O, S
3	N, P
4	C

7.1 Koolstofverbindingen

Nog enkele belangrijke begrippen:

• Vertakt: er is minimaal één C-atoom dat met drie of vier andere C-atomen is verbonden.
• Onvertakt: elk C-atoom is met één of twee andere C-atomen verbonden.
• Verzadigd: er zijn geen dubbele bindingen aanwezig
• Onverzadigd: er is één of meerdere (drie)dubbele bindingen aanwezig.

Vertakt/onvertakt, verzadigd/onverzadigd

Noteer van beide structuurformules de molecuulformule.

Beide stoffen hebben als molecuulformule C₄H₁₀, maar hebben verschillende structuurformules. Deze stoffen zijn dus isomeren van elkaar.

Aan de slag!

Maken:

2 t/m 9 (blz 188)

Klaar? In stilte even iets voor jezelf doen op de iPad.

7.3 Systematische naamgeving

• Soms bevat een koolwaterstof een speciale groep. Eén van die groepen zijn de alkylgroepen. Deze vormen een zijtak die aan de hoofdketen zit.

7.3 Systematische naamgeving

• Er zijn ook nog zogenaamde karakteristieke groepen. Hiervan moet je er twee kennen:

7.3 Systematische naamgeving

Stappenplan systematische naamgeving van koolwaterstoffen

1. Bepaal de stamnaam
   
2. Bepaal de voor- en achtervoegsels
   
3. Bepaal de plaatsnummers
   
4. Zet de onderdelen op de juiste volgorde
   

Gebruik hiervoor de tabellen op blz 28 van je boekje.

7.3 Systematische naamgeving

Voorbeeldopgave

Geef de systematische naam van de volgende koolwaterstof:.

7.3 Systematische naamgeving

Stap 1: bepaal de stamnaam

De langste keten zijn 4 C-atomen, de stam is dus but-. Er zijn geen dubbele bindingen, dus is de uitgang -aan. De stamnaam is dus butaan.

7.3 Systematische naamgeving

Stap 2: bepaal de voor- en achtervoegsels.

Er is een zijketen met één C-atoom. Er wordt dus methyl- vóór de stamnaam geplaatst.

7.3 Systematische naamgeving

Stap 3: bepaal de plaatsnummers

De zijketen moet het laagste plaatsnummer krijgen. In dit geval zou dat twee zijn. Zou je van rechts naar links tellen, dan zou het 3 zijn. Dat mag niet.

7.3 Systematische naamgeving

Stap 4: zet de onderdelen in de juiste volgorde.

De systematische naam is: 2-methylbutaan.

Leerdoelen

• Je kunt een systematische naam geven aan koolwaterstoffen
• Je kent de verschillende karakteristieke groepen