10.6 Het hormoonstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

 Het hormoonstelsel

Hormoonstelsel

Terugblik

Je krijgt stof in je oog en begint te knipperen met je oogleden

1. Reflex
2. Bewuste reactie

Zorgt voor impulsgeleiding

Beschermd zenuwen in de rug

Geleid impulsen naar centraal zenuwstelsel

Onbewuste reactie op prikkel

Uitstulping van een zenuwcel

Geleid impulsen naar spier

Bundels van zenuwen in de rug

Reflex

Zenuwen

Uitloper

Gevoelszenuwcel

Bewegingszenuwcel

Ruggenmerg

Wervelkolom

Een reflexboog is de weg die de impulsen afleggen vanaf de prikkeling door zintuigen tot aan de plek van handelen door de spieren. Bij de pupilreflex reageren je ogen op de hoeveelheid licht dat in het oog komt.
Welke weg volgen de impulsen bij de pupilreflex?

1. zintuigcellen in het oog – gevoelszenuw van het oog – hersenstam – bewegingszenuw van het oog – spieren in de iris
2. zintuigcellen in het oog – gevoelszenuw van het oog – hersenstam – schakelcellen – grote hersenen – schakelcellen - ruggenmerg – spieren in de iris
3. zintuigcellen in het oog – bewegingszenuw van het oog – ruggenmerg – schakelcellen – grote hersenen – schakelcellen – ruggenmerg – spieren in de iris
4. zintuigcellen in het oog – gemengde oogzenuwen – hersenstam – schakelcellen – grote hersenen – gemengde oogzenuwen van het oog – spieren in de iris

Abdul loopt graag op blote voeten buiten. Op een ochtend trapt hij in een stukje
glas. In een reflex trekt hij zijn voet weg. Hij voelt de pijn. Zet de zinnen op de juiste volgorde

1

2

3

4

5

6

7

De bewegingszenuwcellen geleiden impulsen naar de spieren.

De impulsen gaan over op schakelcellen.

De impulsen gaan over van de schakelcellen naar de bewegingszenuwcellen.

De impulsen gaan via gevoelszenuwcellen naar het ruggenmerg.

De spieren trekken samen en de voet gaat omhoog

Er gaan impulsen naar de hersenen waardoor bewustwording optreedt. 

Het stappen in het glas veroorzaakt impulsen in zintuigcellen in de voet.

Leerdoelen

- Je kunt de bouw & functie van het hormoonstelsel beschrijven.

- Je kunt de werking beschrijven van de hormonen uit de hypofyse & de schildklier

- Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de eilandjes van Langerhans & de bijnieren

werking van hormonen 

hormonen beïnvloeden langzame processen:

• groei, ontwikkeling, stofwisseling en voortplanting.

Hormonen zijn chemische stoffen die de werking van bepaalde organen bepalen 

Ze hebben een specifieke werking

Verschil hormoonklier/ verteringsklier

Verteringsklier: 

maakt verteringssap

heeft een afvoerbuis om het verteringssap af te voeren

Hormoonklier:

maakt hormonen

Heeft geen afvoerbuis: geeft hormonen af aan het bloed

Hormonen die je moet kennen:

1  Hormoon  van de hypofyse

3 Schildklierhormoon

5 Adrenaline

6 Insuline

6 Glucagon

7 Vrouwelijke geslachtshormonen

8 Mannelijke geslachtshormonen

Hypofyse (klier in de hersenen): productie van hormonen voor regeling groei, het beïnvloeden van andere hormoonklieren 

9.1 

Schildklier

• Maakt het schildklierhormoon -> regelt verbranding in de cellen

• Te weinig: verbranding traag -> je hebt het snel koud, bent moe & gewichtstoename
  

• Te veel: verbranding te snel-> je bent rusteloos & gewichtsafname.

De bijnier

• De bijnier maakt adrenaline
  
• Adrenaline = paniekhormoon
  

Zorgt voor:

=> snellere hartslag

=> snellere ademhaling

=> meer verbranding

Dus meer energie

De eilandjes van Langerhans produceren insuline en glucagon

voor het constant houden van de bloedsuikerspiegel

bloedsuikerspiegel (5-8mmol)

insuline

• Veel glucose
• Meer Insuline aangemaakt
• Glucose omgezet tot glycogeen (opgeslagen vorm in de spier en lever)

glucagon

• Weinig glucose
• Wordt er glucagon afgegeven.
  
• 
  

glucagon

• Weinig glucose
• Wordt er glucagon afgegeven.
• 
  
• Glucagon zorgt ervoor dat glycogeen wordt omgezet in glucose.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed wordt hoger.
  

          glycogeen => glucose

Wat is geen hormoonklier?

1. Baarmoeder
2. Eilandjes van Langerhans
3. Bijnieren
4. Hypofyse

Sleep de juiste namen achter de nummers 

1 =

2 =

3 =

4 =

5 =

Schildkier

Hypofyse

Teelbal(len)

Eilandjes van Langerhans

Bijnieren

Waarom werkt een hormoon alleen op één orgaan terwijl het overal in het bloed is?

1. Alleen bepaalde organen zijn gevoelig voor het hormoon.
2. Omdat hormonen meestal niet ver van de hormoonklier werken.
3. Omdat hormonen niet bij alle organen kunnen komen.

Nr. 2 (bij de keel)
Hormoonklier

1. hypofyse
2. eierstok
3. bijnier
4. schildklier

Welke klier heeft een afvoerbuis?

1. Schildklier
2. Hypofyse
3. Eierstokken
4. Speekselklier

Welke klier kan een hormoonklier zijn?

1. klier 1
2. klier 2
3. geen van beiden
4. allebei

Wat is de overeenkomst tussen het zenuwstelsel en het hormoonstelsel?

1. Het zijn allebei systemen die iets regelen in het lichaam.
2. Ze kunnen allebei prikkels opwekken.
3. Ze zijn allebei net zo snel in het regelen van processen.
4. De werken allebei met elektronische impulsen.

Door welke klier wordt het groeihormoon geproduceerd?

1. Schildklier
2. Bijnieren
3. Alvleesklier
4. Hypofyse

Wat gebeurt er als iemand te veel schildklierhormoon produceert?

1. Iemand krijgt het snel koud.
2. Hij komt aan.
3. Hij valt erg af en wordt rusteloos
4. Iemand wordt snel moe en heeft het snelt te warm.

Wat doet het schildklierhormoon?

1. Stimuleert de verbranding in de cellen
2. Remt de verbranding in cellen
3. Regelt de werking van de hypofyse
4. Stimuleert de eilandjes van Langerhans tot aanmaak insuline

De werking van de schildklier wordt geregeld door een hormoon. Dat hormoon wordt door een hormoonklier bij de hersenen gemaakt.
Geef de naam van deze hormoonklier bij de hersenen.

Als iemand schrikt, gaat zijn hart sneller kloppen.
Door welk hormoon wordt deze reactie veroorzaakt?

1. Adrenaline
2. Glucagon
3. Insuline
4. Schildklierhormoon

Wat wordt er in de eilandjes van Langerhans aangemaakt als je een te hoge suikerspiegel hebt?

1. Glucose
2. Insuline
3. Glycogeen
4. Glucagon

Wat geeft de letter S aan?

Welk hormoon wordt bij een suikerziektepatiënt onvoldoende geproduceerd?

1. Adrenaline
2. Glucagon
3. Insuline
4. Schildklierhormoon

In de afbeelding hiernaast is de bloedsuikerspiegel van een mens in zes perioden weergegeven.

In welke perioden wordt het verloop van de grafiek veroorzaakt door de productie van insuline?

1. Periode 1 en 6
2. Periode 3 en 5
3. Periode 2 en 4

Tijdens het spelen van spannende computergames ontstaat een hormoon. Dit hormoon zorgt ervoor dat je hartslag stijgt en dat je ademhaling versnelt. Ook worden je pupillen groter en krijgt je zweethanden. Het hormoon zet je op scherp: je bent klaar voor actie.

Hoe heet dit hormoon en waar wordt het geproduceerd?

1. adrenaline; het wordt gemaakt in de bijnieren
2. adrenaline; het wordt gemaakt in de hypofyse
3. insuline; het wordt gemaakt in de bijnieren
4. insuline; het wordt gemaakt in de eilandjes van Langerhans

Aan de bak!

Lr: 10.1 t/m 10.6

Mk 10.6 opdr: 1 t/m 3, 6 t/m 8