Samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Wat gaan we vandaag doen?

10 min	Huiswerk nakijken
15 min	Uitleg samentrekking
15 min	Zelf aan de slag
5 min	Lesdoelcontrole

Huiswerk nakijken

Opdracht 1, 2, 3 en 6, bladzijde 56-59

Laat de leerlingen in duo's werken en geef instructies voor het geven van feedback.

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

kun je verschillende soorten samentrekkingen herkennen en gebruiken.

Typen samentrekking

Voorwaartse samentrekking: het gemeenschappelijke deel wordt vooraan in de samentrekking genoemd.

• een mooi horloge en een lelijke

Achterwaartse samentrekking:  het gemeenschappelijke deel wordt achteraan in de samentrekking genoemd.

• in voor- en tegenspoed

Samentrekking

• voorwaartse samentrekking: een antieke lamp en een moderne
• achterwaartse samentrekking: binnen- en buitenland

Let ook op het streepje!

Voorwaartse of achterwaartse samentrekking?

Hij houdt zowel van rode als groene appels.

1. voorwaarts
2. achterwaarts

Bij voorwaartse samentrekking wordt het gemeenschappelijke deel in het eerste deel van de samentrekking weggelaten.

1. juist
2. onjuist

Op woordniveau; woorddeel

land- en tuinbouw – hier is het woorddeel bouw weggelaten; het is een samentrekking van landbouw en tuinbouw;

donkerblauw en -groen – hier is het woorddeel donker weggelaten; het is een samentrekking van donkerblauw en donkergroen;

Je gebruikt een afbreekstreepje!

Op woordniveau; heel woord

oude en nieuwe boeken – hier is een heel woord weggelaten, namelijk boeken; daarom komt er geen streepje;

aardige artsen en verpleegkundigen – hier is een heel woord weggelaten, namelijk aardige; daarom komt er geen streepje.

Basisonderwijs en middelbaar onderwijs

                Basis- en middelbaar onderwijs

Middelbaar onderwijs en basisonderwijs

               Middelbaar en basisonderwijs

Hoe kun je dit korter schrijven?
landsgrenzen en provinciegrenzen

Hoe kun je dit korter schrijven?
nationale wedstrijden en internationale wedstrijden

Op zinsniveau

Voorwaarden:

Dezelfde functie: In beide zinnen behoort het weggelaten woord tot dezelfde woordsoort.

Dezelfde betekenis:

Hetzelfde getal

Samentrekking op zinsniveau:

Het feest duurde lang en het feest was erg gezellig.

Dezelfde functie: In beide zinnen is 'het feest' het onderwerp

Dezelfde betekenis: 'het feest' heeft dezelfde betekenis

Hetzelfde getal: 'het feest' heeft hetzelfde getal

--> samentrekking op zinsniveau:

Het feest duurde lang en was erg gezellig.

Samentrekking op zinsniveau: 

De clown trok zijn kleren uit en hij trok zich niets van zijn publiek aan.

Dezelfde functie: In beide zinnen is 'trok' de persoonsvorm.

Dezelfde betekenis: 'trok' heeft NIET dezelfde betekenis

Hetzelfde getal: 'trok' heeft hetzelfde getal

--> samentrekking op zinsniveau is NIET mogelijk, want 'trok'' heeft in het 2de deel van de zin een andere betekenis!

Samentrekking controleren

1. Noteer de weggelaten woorden.
2. Bepaal de functie, betekenis en getal van de samengetrokken woorden in het eerste deel.
3. Bepaal de functie, betekenis en getal van de weggelaten woorden in het tweede deel. 
4. Controleer of ze in beide gevallen hetzelfde zijn: functie, betekenis en getal. 

Net op tijd in het stadion aangekomen, liepen de supporters snel naar hun plaatsen.

1. Goed
2. Fout

Aan de slag 

Wat: opdracht 1, 2, 5 en 6 bladzijde 60-61;

Hoe: in je schrift onder de module grammatica;

Hulp: zie theorie, bladzijde 60, vraag je buurman- vrouw;

Tijd: 20 minuten;

Uitkomst: je hebt geoefend met de bijvoeglijke bijzin en een begin gemaakt aan je huiswerk.

Lesdoel behaald?

Aan het einde van deze les:

• kun je verschillende soorten samentrekkingen herkennen en gebruiken?