Steunles Grammatica-Zinsdelen (1)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica-Zinsdelen

• Herhaling: Het benoemen van zinsdelen
• Theorie: Zinsdelen
• Oefenen
• Afsluiting
  

werkw. gezegde

onderwerp

persoonsvorm

zinsdelen

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

Grammatica-Zinsdelen

• Persoonsvorm
• Zinsdelen
• Onderwerp
• Werkwoordelijk gezegde
• Lijdend voorwerp
• Meewerkend voorwerp
• Bijwoordelijke bepaling

Persoonsvorm

Stap 1: Persoonsvorm

- De persoonsvorm (pv) is altijd een werkwoord!

Je kunt de persoonsvorm op de volgende manieren vinden:

• Maak de zin vragend;
• Zet de zin in een andere tijd;
• Verander het getal in de zin.

Persoonsvorm

Op Schiphol zag je veel reizigers met koffers sjouwen.

Vraagzin

• Zag je op Schiphol veel reizigers met koffers sjouwen?

Tijdproef

• Op Schiphol zie je veel reizigers met koffers sjouwen.

Getalproef

• Op Schiphol zien we veel reizigers met koffers sjouwen.

Dit jaar zal niemand van klas 2a doubleren.

1. Dit jaar
2. zal
3. niemand van klas 2a
4. doubleren

Zetten jullie de afvalcontainer op tijd buiten?

1. Zetten
2. jullie
3. de afvalcontainer
4. op tijd

Wie van jullie heeft de toets gisteren gemaakt?

Welk restaurant zal worden genomineerd door de gasten?

Zinsdelen

Stap 2: Zinsdelen maken

Hoe weet ik wat een zinsdeel is?

• Zoek eerst de persoonsvorm. Dat is een zinsdeel;
• Vervolgens zet je de overige werkwoorden apart;
• Verander de zin van volgorde:
• Alles wat voor de pv gezet kan worden, is een zinsdeel.

Zinsdelen

Op Schiphol zag je veel reizigers met koffers sjouwen.

• Zoek eerst de persoonsvorm. Dat is een zinsdeel;
• Vervolgens zet je de overige werkwoorden apart;
• Verander de zin van volgorde.

• Veel reizigers zag je op Schiphol met koffers sjouwen.
• Je zag op Schiphol veel reizigers met koffers sjouwen.

1. Zinsdeel
2. Geen zinsdeel

1. Zinsdeel
2. Geen zinsdeel

Onderwerp

Stap 3: Onderwerp

Wie/wat + persoonsvorm

Op Schiphol zag je veel reizigers met koffers sjouwen.

• Op Schiphol zag je veel reizigers met koffers sjouwen.
• Op Schiphol zien we veel reizigers met koffers sjouwen.

Wanneer zet de docent de cijfers van het laatste proefwerk in Magister?

1. Wanneer
2. zet
3. de docent
4. de cijfers van het laatste proefwerk

Wat wordt vandaag getoetst door de docent?

1. Wat
2. wordt
3. vandaag
4. door de docent

Wie van jullie klas wil morgen als eerste het werkstuk presenteren?

Werkwoordelijk gezegde

Stap 4: Werkwoordelijk gezegde

• Zullen we morgen samen een cadeau kopen in de stad?
• Peter nodigt familie en vrienden uit voor zijn verjaardag.
• Mijn zusjes zitten hun huiswerk te maken.
• Zijn die scholieren over hun docent aan het roddelen.

Met een spiekbriefje val je al snel door de mand tijdens de toetsweek.

1. Met een spiekbriefje
2. val
3. val door de mand
4. tijdens de toetsweek

Mag een voetbaltrainer eigenlijk uit zijn slof schieten?

1. Mag
2. een voetbaltrainer
3. mag uit zijn slof schieten
4. mag schieten

Tijdens het verhoor voelden de agenten de arrestant flink aan de tand.

Lijdend voorwerp

Stap 5: Lijdend voorwerp

wie/wat + gezegde + onderwerp

Diegene die of datgene wat iets ondergaat in de zin.

• Peter heeft hem gisteren nog gezien.
• Ik koop een fiets.

Benoem het lijdend voorwerp:

In deze scheurkalender kun je elke dag een leuk weetje lezen.

1. In deze scheurkalender
2. kun
3. je
4. een leuk weetje

Benoem het lijdend voorwerp:

Tot ontzetting van de toeschouwers schoot de voetballer de bal in het eigen doel.

1. Tot ontzetting van de toeschouwers
2. schoot
3. de voetballer
4. de bal

Meewerkend voorwerp

Stap 6: Meewerkend voorwerp

aan/voor wie + wg + ow + lv

• Ik koop een fiets voor mijn broertje.

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan beginnen met aan/voor, maar dat hoeft niet. Vaak kun je het er wel bij bedenken.

Onze buurjongen gaf zijn zus een bioscoopkaartje.

• Stel de vraag: aan/voor wie + wg + ow + lv

• mv= zijn zus

Benoem het lijdend voorwerp:

In het weekend bezoeken wij graag het Japanse restaurant

1. In het weekend
2. bezoeken
3. wij
4. het Japanse restaurant

Benoem het meewerkend voorwerp:

Binnenkort reikt de jury het Japanse restaurant een prijs uit.

1. reikt
2. de jury
3. een prijs
4. het Japanse restaurant

Meewerkend voorwerp

Let op: 

niet elk zinsdeel dat met aan/voor begint, is een meewerkend voorwerp!

• De winkelier stond voor zijn toonbank een gesprek te voeren.
• geen mv, maar bwb

mv

geen mv

In de gang hangt een mooie poster aan de muur.

Voor zijn verjaardag heeft hij een nieuwe fiets gekregen.

Ik heb aan jou gisteren de foto laten zien.

Bijwoordelijke bepaling

Stap 7: Bijwoordelijke bepaling

- Bepaling van plaats

- Bepaling van tijd

• Geeft dus antwoord op de vraag Waar? of Wanneer?
• Hoe? Waardoor? Waarheen? Waarom? Waarover?

Benoem de bijwoordelijke bepaling:

Sommige ouders kopen in de dierenwinkel een huisdier voor hun kind.

1. Sommige ouders
2. in de dierenwinkel
3. een huisdier
4. voor hun kind

Benoem de bijwoordelijke bepaling:

De zorg voor deze diersoorten moet je niet onderschatten.

1. De zorg voor deze diersoorten
2. moet onderschatten
3. je
4. niet

Benoem de bijwoordelijke bepaling:

Gekko's kunnen ondersteboven klimmen.

1. Gekko's
2. kunnen
3. ondersteboven
4. klimmen

Wanneer heeft Nederland die olympische medaille gewonnen bij een skionderdeel?

Hoe is je toets Nederlands gegaan?

Zinsontleding

Een paar jongens zitten te kletsen in het fietsenhok.

• pv= zitten
• ow= Een paar jongens
• wg= zitten te kletsen
• lv= -
• mv= -
• bwb= in het fietsenhok

Zinsontleding

Sven schenkt elke avond een kop thee in voor zijn moeder.

• pv= schenkt
• ow= Sven
• wg= schenkt in
• lv= een kop thee
• mv= voor zijn moeder
• bwb= elke avond

Zinsontleding

Hebben zijn ouders Frank een voetbal gegeven vanwege zijn hobby?

• pv= Hebben
• ow= zijn ouders
• wg= Hebben gegeven
• lv= een voetbal
• mv= Frank
• bwb= vanwege zijn hobby

Zinsontleding

Zwitserland blijft energie opwekken met waterkracht.

• pv= blijft
• ow=  Zwitserland
• wg= blijft opwekken
• lv= energie
• mv= -
• bwb= met waterkracht 

Zinsontleding

De meisjes geven hun vriendin een tijdschriftabonnement voor haar verjaardag.

• pv= geven
• ow= De meisjes
• wg= geven
• lv= een tijdschriftabonnement
• mv= hun vriendin
• bwb= voor haar verjaardag

Zinsontleding

Vorige week heeft mijn zus deze prachtige kleren gekocht.

• pv= heeft
• ow= mijn zus
• wg= heeft gekocht
• lv= deze prachtige kleren
• mv= -
• bwb= Vorige week