Zintuigen: Oog

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Zintuigen: Oog

Leerdoelen

Na deze les heb je kennis over:

Ver en bijziendheid

Glaucoom

Cataract

Maculadegeneratie

Diabetische retinopathie

Conjunctivitis 

Accommoderen

Om een beeld scherp te kunnen zien, is niet alleen voldoende licht nodig wat door de pupil heen valt. Het beeld zal ook scherp op het netvlies moeten vallen.

Je kunt dit vergelijken met het scherpstellen van een camera.

Het licht kaatst van het object af waar je naar kijkt en valt door het hoornvlies en de lens op het netvlies. Als de lichtstralen door de lens heen vallen, dan worden deze gebroken (denk maar aan een regenboog als je schuin door glas heen kijkt)

Vallen deze lichtstralen weer op één punt, dan heb je een scherp beeld.

Accommoderen

Als je in de verte kijkt, dan hoeven de lichtstralen minder sterk te breken en de is lens plat.

- Net als bij de pupil zijn hierbij de rechte spieren (de lensbandjes) strakgetrokken en de kringspieren zijn ontspannen

Als je dichtbij kijkt, moeten de lichtstralen sterk breken (een scherpe hoek maken (denk maar aan een bocht tijdens het autorijden) en wordt de lens boller. 

- Hierbij zijn de kringspieren aangespannen en de lensbandjes ontspannen

Dit aanpassen door de lens noemen we accommoderen

Bijziend

• Dichtbij goed kunnen zien
• Te bolle ooglens
• Lichtstralen focussen vóór het netvlies

Het is dus de bedoeling dat alle lichtstralen op één punt, de gele vlek, van het netvlies terecht komen.

Bijziend -> licht breekt eigenlijk te sterk

Bijziend

Het is dus de bedoeling dat alle lichtstralen op één punt, de gele vlek, van het netvlies terecht komen.

Bijziend -> licht breekt eigenlijk te sterk

Holle lens breekt de lichtstralen iets naar buiten, waardoor de sterke breking wordt opgeheven.

Verziendheid

• Veraf goed kunnen zien
• Te platte ooglens
• Lichtstralen focussen achter het netvlies

Als mensen ouder worden, hebben zij vaak een leesbril nodig. Zij kunnen dichtbij niet goed meer zien. Dit noemen we presbyopie

- door minder elastische ooglens en meer moeite om lens bol te maken

Verziendheid

Als mensen ouder worden, hebben zij vaak een leesbril nodig. Zij kunnen dichtbij niet goed meer zien. Dit noemen we presbyopie

- door minder elastische ooglens en meer moeite om lens bol te maken

bolle lens breekt het licht alvast wat voor

Opdracht

Zoek zelf op:

Wat houden de volgende ziektebeelden in:

1. Glaucoom
2. Cataract
3. Maculadegeneratie
4. (Diabetische retinopathie)
5. (Conjunctivitis)

Waarom is acuut glaucoom een spoedgeval?

Glaucoom

Plotselinge blokkade afvoer van kamervocht

Waar werd het kamervocht ook weer gemaakt?

Ontstaat door:

• Door leeftijd vernauwen van de afvoerkanaaltjes
  
• Aangeboren nauwe kamerhoek
  
• Vooral klachten als het donker wordt: de pupil vergroot en sluit de afvoerkanaaltjes af
  

Acute glaucoom

Acuut: plotselinge blokkade afvoer van
kamervocht (Spoedgeval!)

• Acuut hevige pijn
• Rood/hard oog
• Misselijkheid/braken
• Risico op blindheid

Behandeling: Oogdrukverlagende druppels

Verwijzing naar oogarts

Chronisch glaucoom

Afvoer van kamervocht slibt langzaam dicht

• Oogdruk neemt heel langzaam toe
• Oogzenuw raakt langzaam beschadigd
• Patiënt ziet langzaam steeds minder

Schade aan oogzenuw herstelt niet: oogdruppels/

drain/operatie kan verdere schade voorkomen

Cataract (staar)

Vertroebeling van de lens

• Aangeboren/erfelijk
• Ziekte, zoals diabetes
• Meestal door ouderdom

Cataract

Na de operatie:

• Na 1 week is gezichtsvermogen volledig hersteld
• Accommoderen is niet meer mogelijk: lens blijft plat

Vraag

Ben je dan verziend of bijziend?

wel een keuze voor bolle lens als mensen graag willen blijven lezen

Multifocale lens is duur en wordt niet vergoed. Ook is het zicht minder scherp

Verziend!

Maculadegeneratie

• De meest voorkomende oorzaak van slechtziendheid in Nederland
• Door een ophoping van afvalstoffen, pigmentveranderingen of de groei van nieuwe lekkende bloedvaatjes beschadigen de kegeltjes

Oorzaken: Diabetes, Ouderdom, Erfelijke ziekte 

en/of Roken

Waar waren de kegeltjes voor?

- Scherp zien en kleuren zien

Symptomen

• Wegvallen centrale gezichtsveld
  
• Minder scherp zien
  
• Vervormingen zien

Of dit...

Twee vormen

1. Droge maculadegeneratie: cellen in de gele vlek sterven af

• Meest voorkomende vorm (±85% )
• Langzaam proces
• Geen behandeling mogelijk

2. Natte maculadegeneratie: groei abnormale bloedvaatjes in macula

• Bloedvaatjes kunnen bloed of vocht lekken 
• Laseren en/of injectie in oog kan achteruitgang verminderen

Bloedvaatjes kunnen tot littekenvorming leiden of permanente schade aan het netvlies

Aandoening ontwikkelt zich snel en er is sprake van een snelle achteruitgang (ernstig verlies van gezichtsveld als niet wordt ingegrepen)

Diabetische Retinopathie

Beschadiging van netvlies bij diabetes:

• Teveel glucose in het bloed beschadigt
  bloedvaatjes
• Bij 80% van de patiënten

De bloedvaatjes:

• Lekken vocht/vet
• Gaan bloeden of dicht zitten 
• Geven te weinig zuurstof door
• Gaan zich uitbreiden
  

Mensen met diabetes hebben te veel glucose (suiker) in hun bloed. Dit beschadigt de bloedvaten in het lichaam, waaronder de kleine bloedvaatjes in het netvlies.

Bij de meeste mensen met diabetes ontstaat diabetische retinopathie. Dit geldt zowel voor mensen met diabetes type I als diabetes type II. Twintig jaar na de diagnose diabetes zijn de kleine bloedvaatjes in het netvlies bij 80% van de mensen beschadigd.

Door tekort aan bloed en zuurstof (ischemie) vormt het oog nieuwe bloedvaatjes -> ernstige retinopathie

Diabetische Retinopathie

Symptomen: Vaak pas laat...

• Wazig/vervormd/dubbel zien
• Vlekken/slierten zien
• Nachtblindheid
• Pijn

Behandeling: Regelmatige controle oogarts

• Laserbehandeling
• Bloedsuiker in balans houden

Diabetische retinopathie heeft meerdere symptomen. Welke klachten iemand heeft, hangt af van de ernst van de schade en vooral ook van de vraag welk deel van het netvlies is aangetast. Vaak ontstaan klachten pas in een laat stadium als het netvlies al flink is beschadigd.

Een belangrijk symptoom van diabetische retinopathie is minder scherp zien.

Bloedsuiker onder controle houden, regelmatige controle bij oogarts. Laser kan bloedvaatjes dichtmaken 

Conjunctivitis

Conjunctivitis: Ontsteking van bindvlies over harde oogrok (sclera)

• Meest voorkomende oorzaak van rood oog
• Meest voorkomende oogontsteking

Drie oorzaken:

1. Viraal: Verkoudheid, adenovirus (besmettelijk!)
2. Bacterieel: Stafylokokken, SOA
3. Allergisch: Pollen, contactallergenen

Soms doet hoornvlies/cornea mee

contactallergenen zijn: oogdruppels of -zalf, makeup en contactlensvloeistof

Behandeling

• Geneest vanzelf binnen 5 dagen
  
• Soms antibiotica om genezing te versnellen