Naamgeving, additie en substitutie

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Naamgeving, additie en substitutie

4 Havo

NOVA paragraaf 5.1-5.4

Doel

• Naamgeving oefenen van alkaanzuren en alkaanaminen 
• Je kunt het product van een additiereactie benoemen
• Je kunt het product van een substitutiereactie benoemen

• Zelf doen: Opdracht 24-29

Ga naar lessonup.com en vul de leerlingcode links onderaan in

Wat is de juiste naam?

1. ethaanzuur
2. propanol
3. hydroxypropaan
4. propaanzuur

sleep de juiste naam bij de juiste structuur

butaan-1-amine

methaanamine

methaandiamine

sleep de juiste naam bij de juiste structuur

methaanzuur

butaanzuur

ethaanzuur

hexaandizuur

Additie en substitutie

Additie
Waar denk je aan - betekenis?

Additie

• 'To add' = iets toevoegen
• Twee beginstoffen geeft 1 product
• Reactie van klein molecuul aan een onverzadigde verbinding (alkeen) waarbij dubbele binding verdwijnt.
• Klein molecuul is meestal waterstof, een halogeen of water.

Additie van waterstof aan propeen

Katalysator

is nodig

Additie van waterstof aan propeen (2)

additie van HCl aan etheen

Aan elke C van de C=C wordt een atoom toegevoegd

Additie van water aan etheen.

Katalysator nodig

Polyadditie (of additiepolymerisatie)

• Een polymeer kan ontstaan door herhaaldelijke additie: polyadditie.
• Het monomeer is een alkeen (dubbele C=C binding aanwezig).
• Reactie start o.i.v. UV-licht of met een initiator (hulpstof).
• Bijv. polyadditie van etheen geeft het polymeer polyetheen (PE).
• Uiteinden worden weergegeven met ~.

Substitutie
Waar denk je aan - betekenis?

Substitutie

Substitutie = vervanging

Vervanging waterstof voor een halogeen

UV-licht nodig

Naamgeving esters

• Het alkaanzuur wordt alkanoaat:
• Ethaanzuur wordt ethanoaat
• Alcohol wordt de vertakking:
• Ethanol wordt ethyl

Karakteristieke groep:  


R-groep: CnH2n+1 

Naamgeving:  
Uitgang: –al 
Voorvoegsel: oxo- 

Alkanal  

Hex-2-enal

Aldehyden

Karakteristieke groep:  


R-groep: CnH2n+1 
Naamgeving:  
Uitgang: –on
Voorvoegsel: oxo- 

Alkanon

Butanon

Ketonen

naamgeving

Met 

Een

Paraplu

Boven

Parijs

Hangen

Helpt 

Ook

Niet 

Dombo

Voorbeeld substitutie

Bij een additie reactie worden er atomen aan een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen.
3. verwijderd

Bij een substitutie reactie worden er atomen in een molecuul ...

1. toegevoegd
2. vervangen.
3. verwijderd

De additie van waterstof aan but-1-een geeft hetzelfde molecuul als de additie van waterstof aan but-2-een

1. Waar
2. Niet waar

Hoeveel koolstof atomen heeft methaan?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

De substitutie van ethaan met 1 molecuul broom (Br2) geeft:

1. 1,2 dibroomethaan en H2
2. broomethaan en HBr

Geef de naam van het molecuul.

1. Ethaan
2. Propaan
3. Butaan
4. Pentaan

Hoeveel koolstof atomen heeft buteen?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Een alkaan is verzadigd

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de juiste naam?

1. hexanol
2. hexaan-5-ol
3. hexaan-1-ol
4. hexaan-2-ol

Wat is de juiste naam?

1. butanol
2. butaandiol
3. butaan-1,1-diol
4. butaan-1,4-diol

Een alkaanzuur heeft een carboxyl groep

1. Waar
2. Niet waar

Welke molecuulformule hoort bij welk molecuul?

Sleep van links naar rechts

Propaan

Ethaan

Methaan

Butaan

C₃H₈

C₂H₆

CH₄

C₄H₁₀

Wat is de algemene naam van zo'n molecuul?

Wat is de
juiste naam?

1. 4-methylpenta-1,3-dieen
2. 2-methylpenta-1,3-dieen
3. 2-methylpenta-2,4-dieen
4. methylpentadieen

Wat is de formule van een alkaan?

Dus bij elke C zitten 2 H's.

Bij elk molecuul nog de 2 blauwe H's

Formule:

CnH2n+2

Welke molecuul zit in deze flessen?

Sleep ernaar toe!

Wat is de juiste systematische naam?

1. butaan
2. 1,3-dimethylpentaan
3. 3-methylhexaan
4. heptaan

opdracht: sleep de juiste naam bij de juiste structuur

ethaan

propyn

etheen

propaan

Welke van de volgende moleculen is een alkeen?

1. C3H8
2. C4H8
3. C5H10
4. C2H6