8.3 Democratisering

• geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

8.3 DEMOCRATISERING

Emmeline Pankhurst: Deeds not words

1789: 

De Franse Revolutie

• Strijd voor vrijheid, gelijkheid en broederschap

• Einde aan Koninkrijk Frankrijk

• Meer gelijkheid: einde aan de standenmaatschappij

• Een grondwetgrondwet

Napoleon na de slag bij Waterloo

Periode 1815-1848

- Ancien regime handhaven (Koning, adel en kerk)

- Weerstand: liberalen (erfgenamen democratische revoluties)

   Willen: 1. burgerlijke vrijheden

               2. politieke invloed

Het revolutiejaar 1848: economische aanleiding, politieke doelen

Na het liberalisme werd het nationalisme een tweede stroming die zich verzette tegen het conservatisme van het Congres van Wenen

Duitse eenwording

- verbrokkeld rijk; allerlei staatjes

- Pruisen de belangrijkste staat

- Napoleontische oorlogen

* 1813: Volkerenslag bij Leipzig (Napoleon verslagen)

* 1815: Slag bij Waterloo (Napoleon definitief verslagen)

Dit grootse monument herdenkt de Slag bij Leipzig. Met een hoogte van 91 meter is het één van de grootste monumenten van Europa. De architect was Clement Thieme.

De Slag bij Leipzig of Volkerenslag (Völkerschlacht bei Leipzig) vond plaats van 16 tot 19 oktober 1813 (met als belangrijkste datum 18 oktober 1813) tussen het Franse leger (samen met Poolse, Italiaanse en Duitse troepen) van Napoleon Bonaparte en een coalitie van de legers van Rusland, Pruisen, Oostenrijk en Zweden. De slag resulteerde in een beslissende overwinning voor de coalitie.

Bij de slag waren bijna 600.000 soldaten betrokken, waarmee het de grootste veldslag in Europa was vóór de Eerste Wereldoorlog. Het was de meest bloederige slag van de Napoleontische Oorlogen. Aan Franse zijde vielen 45.000 doden en gewonden en werden 36.000 soldaten (waaronder 15.000 gewonden) gevangen genomen. Aan de zijde van de coalitie vielen 54.000 doden en gewonden.

Vanwege de grote aantallen doden en gewonden konden deze niet worden verzorgd, geborgen of begraven. Hierdoor brak in en om Leipzig na de slag tyfus en cholera uit, waarna de ziekten zich snel verspreidden door Duitsland en vervolgens door heel Europa.

Duitse eenwording

eenheid bereiken door:

- diplomatie (mislukt)

- oorlog (Blut und Eisen --> succesvol)

Diplomatie

* 1815: Duitse Bond

* 1834: Zollverein

* 1848: Frankfurter Parlement

Frankfurter Parlement 

1848

- nationaal parlement

- afgevaardigden uit alle Duitse staten

- 'Professorenparlement'

- veel onenigheid 

Op 18 mei 1848 kwam in de Paulskirche in Frankfurt het Frankfurter Parlement bijeen om een grondwet op te stellen voor heel Duitsland. Ruim achthonderd vertegenwoordigers van het Duitse volk, op grond van een algemeen mannenkiesrecht gekozen, vergaderden meer dan een jaar over de nieuwe grondwet.

Een groot probleem voor het Frankfurter Parlement, dat de bijnaam Professorenparlement kreeg, was de vraag hoe groot de toekomstige Duitse staat moest worden. Moest heel Oostenrijk - met bijvoorbeeld Bohemen en Hongarije - erbij horen of alleen de Duitstalige gebieden? Na lang beraad koos het parlement voor de laatste oplossing, de zogenaamde Klein-Duitse Oplossing. De vertegenwoordigers vroegen de Pruisische koning Friedrich Wilhelm IV om keizer van dit nieuwe Duitsland te worden.

 Intussen hadden de meeste vorsten - die vrijwel allemaal anti-liberaal waren - orde op zaken gesteld in hun gebied. De Pruisische koning Friedrich Wilhelm IV voelde zich daarom sterk genoeg om de aangeboden keizerstitel te weigeren. Een koning werd in zijn ogen uitverkoren door God, en niet door het volk. Ook wilde hij Oostenrijk en Rusland niet provoceren. In Oostenrijk had men zojuist een nieuwe grondwet aangenomen die opname van een deel van het Habsburgse rijk in een Duits keizerrijk verbood. Het Frankfurter Parlement werd ontbonden en het laatste revolutionaire bolwerk, de stad Rastatt in Baden, werd op 23 juli 1849 door Pruisische troepen ingenomen. De revolutie was mislukt, de vorsten hadden hun macht hersteld en de droom van een Duitse eenheidsstaat was vervlogen.

Duitse eenwording

Oorlog

* 1864: Deense Oorlog

* 1866: Oostenrijkse Oorlog

* 1870-1871: Frans-Duitse Oorlog

Fredrik Willem IV weigertde in 1849 'een kroon uit de goot'.

Zijn jongere broer volgde hem op als koning van Pruisen en zou in 1871 keizer van Duitsland worden: Wilhelm I

Frankfurter Parlement 1848

https://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/15/de-mislukte-revolutie-van-1848

Bismarck

Wilhelm I

Frederik Willem IV

Blut und Eisen politiek

De woorden Blut und Eisen werden een beroemde metafoor om de politiek van Bismarck mee aan te duiden. Eenheid moest niet bereikt worden door onderling overleg, meende hij, maar door geweld en dwang van de sterkste. Bismarck was conservatief en een overtuigde nationalist. Eenwording moest niet via een revolutie bereikt worden, maar van ‘bovenaf’ opgelegd worden. 

Bismarck maakte zich dan ook sterk om de Duitsers zo nationalistisch mogelijk te maken en zo de eenwording te bewerkstelligen. Zo liet hij onder meer veel standbeelden neerzetten van historische Germaanse helden en creëerde hij gezamenlijke vijanden.

1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

• Napoleon verslagen bij Waterloo

• Zoon van prins Willem V wordt koning Willem I                                           

• Nederland krijgt een grondwet en een tweekamerstelsel                           

• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, België en Luxemburg        

0

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen

• Regeert, min of meer, als absolute vorst

• Moet niets weten van democratie

• Moeizame relatie met zijn vader

Paniek bij de vorsten

in heel Europa!

Ook in Den Haag...

...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

Johan Rudolf Thorbecke

(Liberaal)

krititek: 

• koning regelt alles daardoor worden burgers passief en gemakzuchtig
  
• afkomst en de juiste contacten zijn belangrijker dan capaciteiten
  

       Wil inspraak burgers op landsbestuur

Grote kritiek conservatieven: gevaarlijke revolutionaire ideeën

Liberalen

• Rijke burgers                                     
• Thorbecke                                         
• Politieke partij: Liberale Unie.
• Overheid moet zich zo min      mogelijk met het land bemoeien, alleen zorgen voor veiligheid. Zeker niet met de economie.
• Later opkomst links liberale parij (VDB)                                                      
• 
  

Na 1848 worden de liberalen de nieuwe machthebbers en komen andere groepen op voor hun rechten

Katholieken

- waarom voelden zij zich tweederangs burgers?

- waarom was de verhouding met de liberalen eerst goed en later slecht?

- waarom was de verhouding met de protestanten eerst slecht en later goed?

Protestanten

- Abraham Kuyper

- Oprichter eerste moderne politieke partij ARP (1879), na invoering nieuwe schoolwet (1878)

- belangrijke figuur bij het ontstaan van de verzuiling 

Confessionelen zijn een andere groep dan de conservatieven (uit het eerste deel van de 19e eeuw)!

Caoutchouc-artikel

• In 1887 wordt het kiesrecht uitgebreid. Nu mogen alle volwassenen stemmen die 'hiervoor geschikt zijn'.
• Hierdoor zijn er vanaf dit moment veel politici die met argumenten de kiesdrempel lager maakt.
• Caoutchouc = rubber (is ook in vormen te kneden).

Albert Hahn in de Notenkraker, 14-2-1914

De arbeider:'Alleen als zij er ook van zal profiteren, zijn wij bereid, u te helpen het vrouwenkiesrecht te veroveren.'

Waar was Albert Hahn, blijkens deze prent, bang voor?

In 1918 werd Suze Groeneweg (SDAP)  als eerste vrouw gekozen in de tweede kamer 

1919:  sluitstuk democratisering van Nederland

Algemeen kiesrecht nu ook voor vrouwen, na een initiatiewet van de links-liberaal Marchant (VDB)

De winst van de sociaaldemocraten na de invoering van het algemeen kiesrecht in 1919 was minder groot dan verwacht. Dit kwam door de verzuiling.

Het bericht dat hiernaast staat komt uit een katholiek krant uit het jaar 1937

www.npostart.nl