H6 De kleuter HWE

• Psychologie/sociologie
• Secundair onderwijs

Toelichten dat zowel de tekening als het gedicht veel fantasie bevatten. Fantasie is een centraal element in de ontwikkeling van de kleuter.

- Weten jullie nog of jullie veel fantasie hadden als kleuter? Wat tekenden  jullie bijvoorbeeld zoal vroeger?
- Welke elementen van fantasie zaten er in jullie tekeningen?
- Van welk soort verhalen hielden jullie als kleuter? Films? TV-programma's? Boeken? Favoriete voorleesboek?

Inhoud p. 74-81

Inleiding

1. Fysieke ontwikkeling

2. Cognitieve ontwikkeling

3. Socio-emotionele ontwikkeling

      3.1 Vriendjes leren maken en spelen

      3.2 Erikson: Initiatief en schuld

4. Ontwikkeling van het tekenen

Test jezelf

Vaktaal

Leertip

Wat moet je kunnen?

Inleiding

• Wat vinden jullie hiervan? 
• Mogen (groot)ouders zo’n foto’s of filmpjes delen?
• Vinden jullie het zelf vervelend als jullie ouders foto's
    van jullie posten? Waarom wel/niet?
• Heb je het al meegemaakt dat er (oude) foto’s van jezelf
    online staan die je liever niet zou tonen aan iedereen?
• Aan welke regels moeten (groot)ouders zich houden, vind je?

1. Fysieke ontwikkeling p.74-75

Bewegingsactiviteiten -> kenmerkend voor peuter en kleuter

Fijne en grove motoriek: verbeteren sterk

• bewegingen worden vloeiender (springen, zwemmen, bal vangen, vanaf 5 jaar: plots stoppen/omkeren)
• meer controle over evenwicht (helpt bij fietsen, op 1 been staan, trap op en af, klimmen, bal wegschoppen of gooien...)
• verbeterde fijne motoriek: puzzels, knippen, plakken en inkleuren
• handvoorkeur wordt duidelijk (links- of rechtshandig) 

1. Fysieke ontwikkeling p.74-76

Individuele opdracht maandag 13-01-2025 (MST):

• Ga op zoek naar tips en leuke activiteiten om de beweging van kleuters te stimuleren. Laat je inspireren door de tekstfragmenten en de foto’s p.74-75 en bij de bijhorende vragen op p.75.
• Oef.1 p.75-76: los deze oefening op met behulp van het model van Bronfenbrenner (zie p.26-27, eventueel via SS)

1. Fysieke ontwikkeling p.75

Welke tips zijn er om de motoriek te stimuleren?

• Geef je kind voldoende ruimte en geschikte materialen.
• Leer het kind zelf risico’s inschatten.
• Zorg voor een omgeving die de beweging stimuleert.
• Laat het kind zelf dingen doen, bv. zich aankleden.
• Bewegen moet leuk zijn, geen opdracht.
• ...

1. Fysieke ontwikkeling p.75

Welke leuke bewegingsactiviteiten zijn er voor kleuters?

• de speeltuin bezoeken
• een klimparcours, een speelbos
• zwemmen, dansen, fietsen
• constructiespel, bv. duplo, blokken
• knutselactiviteiten
• ...

1. Fysieke ontwikkeling p.75-76

1. Fysieke ontwikkeling p.75-76

1. Leg uit hoe de verschillende lagen uit het model van Bronfenbrenner invloed kunnen hebben op de mate waarin kinderen bewegen.

• Individu: heeft het kind sportief talent, heeft het een lichamelijke beperking …?
• Microsysteem: zijn de ouders sportief of niet, is er thuis een tuin, biedt de school sportactiviteiten aan, krijgt het kind veel schermtijd van zijn ouders ...?
• Mesosysteem: maken de ouders gebruik van het aanbod van de school, maakt de school het aantrekkelijk om te voet of met de fiets naar school te komen ...?
• Exosysteem: is er een sportterrein, zwembad of speeltuin in de buurt? Is het gevaarlijk en druk in de buurt, of kan het kind buiten spelen ...?
• Macrosysteem: maakt sport en bewegen deel uit van de cultuur, krijgen ook meisjes de kans om te sporten ...?

2. Cognitieve ontwikkeling p.76-77

In welke fase zit de kleuter volgens Piaget?

• in de preoperationele fase: begint halverwege peutertijd en duurt tot einde kleutertijd (2-7j)
• Leert symbolen te gebruiken en uit dit in:
  - tekeningen
  - taal
  - doe-alsofspel

2. Cognitieve ontwikkeling p.76-77: 

groepswerk per 4

• Neem de kenmerken van de cognitieve ontwikkeling van kleuters door
    en zoek telkens eigen voorbeelden. 
• Van welke fantasierijke verhalen hielden jullie als kleuter?
    Welke vormen van het doe-alsofspel speelden jullie?
    Kunnen jullie zelf enkele voorbeelden van waarom-vragen (en gepaste
    antwoorden) bedenken?
    Kennen jullie voorbeelden van intuïtief of magisch denken?
    Vinden jullie online geschikte voorbeelden van oefenblaadjes voor
    kleuters?

2. Cognitieve ontwikkeling p.76-77

Kenmerken denken

1. Fantasie

2. Waarom-vragen

3. Intuïtief denken

4. Groei van de cognitieve vaardigheden

2. Cognitieve ontwikkeling p.76-77

1. Fantasie = een centraal element in de ontwikkeling van de kleuter. 

Preoperationele denken -> fantasie begint zich te ontwikkelen; 

mogelijkheid om situaties in te beelden (die niet echt zijn) en dit uit zich in hun voorkeuren en spel:

• sprookjesachtige verhalen (niet te spannend!)
• doe-alsofspel

Later in de toekomst: toekomstplannen of
creatieve ideeën uitwerken

Filmpje 3'14"

2. Cognitieve ontwikkeling p.76-77

2. Waarom-vragen: geïnteresseerd in het doel van gebeurtenissen (niet de oorzaak).

Wat kun je antwoorden als kleuters de volgende vragen stellen?

• Waarom regent het? Bv. om water te geven aan de bloemen, zodat die kunnen groeien.
• Waarom moet ik slapen? Bv. om morgen niet te moe te zijn en veel te kunnen spelen.

2. Cognitieve ontwikkeling p.76-77

3. Intuïtief denken:

• het kind denkt vanuit gevoel + wat het ziet -> onlogische verbanden
• geen logisch/gestructureerd redeneren (bv. chocomelk; angst voor bad)

Magisch denken: kleuters denken dat hun gedrag invloed heeft op wat er om hen heen gebeurt -> vb. "mama en papa maken ruzie omdat ik mijn bordje niet leeg gegeten heb"

2. Cognitieve ontwikkeling p.76-77

4. Groei van de cognitieve vaardigheden (worden op kleuterschool spelenderwijs geoefend):

• denkvermogen 
• taal
• geheugen
• waarneming wordt preciezer (kleine verschillen)
  
  Kunnen ook langer hun aandacht bij een taak houden (puzzel, tekening).
  

3. Socio-emotionele ontwikkeling p.77-78:
  3.1 Vriendjes leren maken en samen spelen

Ontwikkeling sociale vaardigheden: delen, beleefd zijn, ruzies oplossen...
-> voorbeeldgedrag speelt een grote rol!

 
Leren samenspelen in 4 fasen:

1. alleen (bij baby's/peuters) = solitair spel
   
2. parallel spelen (oudere peuters) = naast elkaar,
   vaak met hetzelfde speelgoed (imitatie)
3. met één kind (jonge kleuters): spel is belangrijker dan ander kind
4. groep (oudere kleuters): afspraken en regels -> ontstaan vriendschappen

3. Socio-emotionele ontwikkeling p.77-78:
  3.1 Vriendjes leren maken en samen spelen

4. Leg uit waarom kleuters bij doe-alsofspel (zoals winkeltje of schooltje) niet alleen hun fantasie oefenen, maar ook sociale vaardigheden.

• Kinderen leren de rol spelen van een
    volwassene en oefenen zo vaardigheden
    als zorg dragen, straffen en belonen,
    beleefdheidsregels, geld en koopwaar
    uitwisselen ...

3. Socio-emotionele ontwikkeling p.78:
  3.2 Erikson: initiatief en schuld

Lees samen p.78!

4. Ontwikkeling van het tekenen p.78-79: opdracht

Opdracht:

• Deadline donderdag 16 januari 2025
• Meebrengen tekeningen van jonge kinderen
• Eerste keuze:
   eigen tekeningen, maar anders van neefjes, nichtjes, broers, zussen...
• Zorg dat je jouw naam er op noteert!
  
  

4. Ontwikkeling van tekenen p.78-79: evolutie kleutertekeningen -> ontwikkelingsgebieden

Oef.4 p.78: Leg aan de hand van deze tekening uit welke rol de onderstaande ontwikkelingsgebieden spelen.

• Fijne motoriek: betere oog-handcoördinatie: het kind moet zijn handbewegingen controleren om de juiste vormen te tekenen, vormen netjes in te kleuren, lijnen de juiste lengte te geven ...
• Cognitieve ontwikkeling: het kind moet zich de werkelijkheid kunnen voorstellen om die na te tekenen, moet begrijpen hoe een lichaam in elkaar zit, symbolisch denken: de figuren stellen echte mensen voor, fantasie gebruiken
• Socio-emotionele ontwikkeling: het kind kan emoties uiten via de tekening, bv. vriendschap of liefde voor het gezin

4. Ontwikkeling van tekenen p.78-79: evolutie kleutertekeningen -> ontwikkelingsgebieden

Vloeiendere motoriek -> evolutie tekenen (3 fasen):

1) 3 jaar (peuters en jonge kleuters): krabbels:
- cirkels, lijnen en stippen
- bewegen nog vaak de volledige arm
- benoemen tekening achteraf

2) 4 jaar: eenvoudige tekeningen met weinig details
- beperkt aantal figuren/voorwerpen uit leefwereld (typisch = kopvoeters)

3) 6 jaar (oudere kleuters): uitgebreidere tekening -> taferelen met meerdere figuren en voorwerpen
- soms een verhaal
- vaak: mensen, bomen, bloemen, huis, zon 
- gebruikt ook fantasie (kabouters...)
- tekent met vastere hand (lijnen minder slordig) en kan 'letters tekenen'

4. Ontwikkeling van tekenen p.78-79: evolutie kleutertekeningen -> ontwikkelingsgebieden

Oef.5 p.79: 

• 2: krabbels, kind heeft plezier aan het tekenen op zich, er is nog niks herkenbaars en er is weinig controle over de handbewegingen
• 3: eenvoudige menselijke figuur met weinig details, nog wat onhandig getekend
• 1: tafereel zichtbaar, lijnen zijn met stevige hand getekend en ingekleurd