Introductie + 1.1 Voedingsstoffen (G5biol4)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 1 Vertering

Deze les:

• Even voorstellen + biologie in klas 5
• Introductie thema: 'Wij eten gezond, toch?'
• §1.1 Voedingsstoffen

Huiswerk: 

• Zie werkwijzer ELO voor weektaak

Even voorstellen

Jikke Wijninga

En wie zijn jullie allemaal?

Wat verwacht ik van jou?

• Actieve houding!
  Maak aantekeningen, stel vragen, bereid de lessen goed voor en verwerk de lesstof na de les
  
• Je hebt altijd je boek, binas en opgeladen laptop mee
  
• Je maakt altijd keurig je huiswerk :)

Wat mag je van mij verwachten?

• Antwoord op al je vragen 
• Veel afwisseling in de lessen
• Oefenen met en voor de toetsen 
• Tijd om je huiswerk te maken in de les

Programma klas 5

Thema 1 (6V): Vertering

Thema 3 (5V): Stofwisseling

Thema 1 (5V): Regeling

Thema 2 (5V): Waarneming en gedrag

Thema 2 (6V): Transport

Thema 3 (6V): Gaswisseling en uitscheiding

Per thema staat een werkwijzer op de ELO!

§1.5 Gezonde voeding

Wij eten gezond, toch?

Wat betekent dit keurmerk?

Aan de slag!

Laat je niet foppen door de verpakking!

Maak de test 'Wat weet jij van het etiket?' op de website van het voedingscentrum:

https://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/kopen-koken-bewaren/eten-kopen/etiketten-lezen/laat-je-niet-foppen-door-de-verpakking.aspx 

§1.1 Voedingsstoffen

• Je kunt de kenmerken en functies noemen van zes groepen voedingsstoffen en van voedingsvezel
  

Voedingsmiddelen

Alles wat je eet en drinkt zijn voedingsmiddelen.

Voedingsmiddelen zijn opgebouwt uit voedingsstoffen.

Vier functies van voedingsstoffen

Er zijn vier functies van voedingsstoffen

1. Brandstoffen; energie
2. Bouwstoffen; groei en herstel
3. Reservestoffen; opslag
4. Beschermstoffen; zorgen dat je niet ziek wordt 

Aan de slag

Maak een tabel van de verschillende voedingsstoffen met hun functie(s) en een voorbeeld van een voedingsmiddel

Je kan daarvoor §1.1 van BvJ boek 6 gebruiken

Functies per voedingsstof

• Bouwstoffen: 

eiwitten, water, koolhydraten, vetten, mineralen, vitamines

• Brandstoffen: 

koolhydraten, vetten, eiwitten

• Reservestoffen: 

vetten, koolhydraten

• Beschermende stoffen: 

vitamines, mineralen

Eiwitten (proteïnen)

2 varianten:

• Dierlijke eiwitten
• Plantaardige eiwitten

Eiwitten

Eiwitten zijn bouwstoffen

Teveel aan eiwitten? 

• Eiwit als brandstof 
• Eiwit als reservestof (vet)

Cytoplasma

Spieren

Eiwitten

Volgorde van aminozuren bepaald vorm van het eiwit.

Door verschillende vormen ook verschillende functies:

kanaaltje, enzym, transportenzym, bouwstof etc.

Eiwitten

BINAS tabel 67H1

• 20 soorten aminozuren
• 12 niet-essentiële aminozuren 
• 8 essentiële aminozuren

Niet-essentiële aminozuren kunnen door het lichaam worden aangemaakt.

Essentiële aminozuren worden niet/minder door het lichaam aangemaakt moeten via het voedsel worden aangeleverd.

Koolhydraten

Koolhydraten zijn brandstoffen, maar kunnen ook dienen als bouwstof. 

Teveel aan koolhydraten?

• Koolhydraten als reservestof (vet)

enkelvoudig koolhydraat

meervoudig koolhydraat

Koolhydraten

Voedingsvezels

• Onverteerbare koolhydraten uit planten 
• Voedingsvezels stimuleren de darmperistaltiek en dus de darmwerking

Vetten (lipiden)

• Glycerol + 3 vetzuurstaarten = triglyceride

• Vetten bestaan uit dezelfde atomen als glucose (C,H,O).
• Alle organismen kunnen glucose omzetten in vetten.
• Vooral brandstoffen!

(On)verzadigde vetten

Verzadigd vet:

- Ongezond; kans op 'dichtslibben' aders. Vooral bij dierlijke vetten. Hebben geen dubbele bindingen.

Onverzadigd vet:

- Gezond. Zorgen voor daling cholesterol. Hebben één of meer dubbele bindingen.

Dierlijk voedsel: vetten

Glycerol en 3 verschillende vetzuren

Verzadigd

Enkelvoudig onverzadigd

meervoudig onverzadigd

Mineralen

• Bouwstof:

hard botweefsel en tandbeen

•  Beschermstoffen:

bloedstolling

• Gevormd uit een 

metaal + niet-metaal

Spoorelementen

Spoorelementen: mineralen die in zeer kleine hoeveelheden benodigd zijn

Algemene mineralen: Na, K, Ca

Spoorelementen: Cu, F, Zn, I

Vitaminen

• Provitaminen dit zijn stoffen die in voeding zitten, waaruit wij vitaminen kunnen vormen
• Gebreksziekten ontstaan door een tekort aan vitaminen

Scheurbuik

Scheurbuik bij zeevaarders door gebrek aan vitamine C

Oplossing: Verse citroenen en sinaasappels mee op reis.

Pak je device en zoek op wat de relatie is tussen vitamine C en scheurbuik

§1.1 Voedingsstoffen

• Je kunt de kenmerken en functies noemen van zes groepen voedingsstoffen en van voedingsvezel
  

Thema 1 Vertering

Deze les:

• Even voorstellen + biologie in klas 5
• Introductie thema: 'Wij eten gezond, toch?'
• §1.1 Voedingsstoffen

Huiswerk: 

• Zie werkwijzer ELO voor weektaak

biologiepagina.nl