8.5. Sociale Kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

8.5 De sociale kwestie

Periode

Prehistorie

Oudheid

Middeleeuwen

Vroegmoderne tijd 

Moderne tijd: 1800 - heden

Tijdvak

Tijd van ontdekkers en hervormers (16e eeuw)

Tijd van regenten en vorsten

(17e eeuw)

Tijd van pruiken en revoluties
(18e eeuw)

Tijd van burgers en stoommachines

(19e eeuw)

Kenmerkend aspect 

Discussies over de sociale kwestie

  

LET OP: paragraaf 8.5 gaat ook verder met het kenmerkend aspect "de opkomst van emancipatiebewegingen" => naast feminisme en confessionalisme (in 8.4) was ook het socialisme een emancipatiebeweging die opkwam voor gelijke rechten voor de arbeidersklasse. 

Lesdoelen:

Aan het einde van deze uitleg:

- kun je voorbeelden geven van de slechte leef- en werkomstandigheden van arbeiders.

- kun je uitleggen welke meningsverschillen er waren over de sociale kwestie.

- kun je uitleggen hoe er een begin werd gemaakt met de verzorgingsstaat.

Wat weet je al?

In 8.1 het je geleerd over de Industriële revolutie met daarbij de opkomst van de arbeidersklasse en de snelle verstedelijking (urbanisatie).

In 8.2 en 8.4 heb je geleerd dat er politiek-maatschappelijke stromingen ontstaan die ideeën hebben over bestuur, kiesrecht en de samenleving. 

Wat is de Sociale Kwestie?

In de snel groeiende industrie steden van de 19e eeuw gaat het om de opbrengsten van de fabrieken: over arbeidsrechten of goede behuizing van arbeiders werd niet nagedacht.

Gevolg: Woon- en werkomstandigheden zijn erg slecht. 

Sociale kwestie = vraagstuk rondom deze omstandigheden. van arbeiders. Moet overheid wel/niet ingrijpen? 

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

problemen arbeiders:

- fabrieken en mijnen ongezond en onveilig.

- ziek of bedrijfsongeval? niet werken = geen inkomen.

- betaling bepaald de baas, kan het ook snel wijzigen.

- baas mag je elk moment ontslaan, zonder reden.

- hele familie moest werken om leefkosten bijeen te kunnen brengen (dus ook kinderarbeid)

- huizen met slechte hygiëne, vaak geen riool, geen schoon water.

- Huizen heel klein (soms niet eens een huis, maar kelder, gang of kast)

- continu smog van fabrieken.

- arbeiders ongeschoold dus geen zicht op betere toekomst.

... en nog vele andere problemen.

Discussies over de Sociale Kwestie

• Liberalen: overheid moet niet ingrijpen (schaad vrijheid individu en vrije markteconomie). Lange tijd heerst overtuiging dat het probleem zichzelf wel zal oplossen.
  
  
• Socialisten: overheid moet de positie van arbeiders verbeteren met sociale wetgeving + kapitalisme afschaffen!
  
  
• Confessionelen: werkgevers en arbeiders moeten samen tot oplossing komen.

Links liberalen

Binnen de liberalen ontsond een groep "links" (=sociaal/ progressief) denkenden.

Gedachte:

Vrijheid van het individu is belangrijk, maar zonder geld en opleiding (zoals arbeiders) heb je niet veel mogelijkheden. Overheid moet daarom zorgen dat iedereen startkansen krijgt.

Begin van de verzorgingsstaat

Steeds meer overheden gaan sociale wetten invoeren:

• 1833: GB beperkt kinderarbeid
  
• v.a. 1854: aanleg riolen en waterleiding.
• 1874: 'Kinderwetje van Van Houten' verbied (NL) kinderarbeid onder 12 jaar
  
• 1883: (DU) verplichte zorgverzekering met uitkering bij ziekte.
• 1884: (DU) verplichte ongevallen verzekering
• 1889: (DU) ouderdomspensioen voor mannen boven 70 jaar.

Duitsland eerste opbouw verzorgingsstaat. Rest landen volgt.

Arbeiders werken zelf ook aan oplossing

Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

• Vakbonden onderhandelen met werkgevers over werkomstandigheden en lonen.

• Vakbonden organiseren stakingen om doelen te bereiken.

Sociale Kwestie is:

1. Er is armoede
2. Armoede moet opgelost worden door geld geven
3. Nadenken over hoe armoede opgelost kan worden
4. Het maken van sociale wetgeving.

Heeft deze foto met de sociale kwestie te maken? Leg kort uit.

Heeft deze foto met de sociale kwestie te maken? Leg kort uit.

Bij welke stroming hoort deze poster?

1. Confessionalisme
2. Liberalisme
3. Socialisme
4. Geen van alle

Bij welke stroming hoort deze poster?

1. Socialisme
2. Confessionalisme
3. Liberalisme
4. Geen van alle

Vakbonden komen op voor:

1. Werknemers
2. Werkgevers
3. Iedereen
4. Zichzelf