12.5 Nieren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

12.5 Nieren

§12.5 Nieren

12.5 Nieren

Functie van de nieren

-Afvalstoffen verwijderen uit het bloed (uitscheiding)

-Constant houden van de osmotische waarde van het bloed en interne milieu

-Maken van hormonen

Wat was ook alweer osmotische waarde?

Als je veel water drinkt in korte tijd is de osmotische waarde in je bloed verhoogd.

1. Waar
2. Niet waar

Als je veel zweet in korte tijd is de osmotische waarde van je bloed verhoogd.

1. Waar
2. Niet waar

binas 85A    bouw van de nier

Nier is opgebouwd uit vier duidelijk 

te onderscheiden onderdelen:

-Nierkapsel (capsule)

-Nierschors (cortex)

-Niermerg (medulla)

-Nierbekken (renal pelvis)

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt

Binas 85A       

bouw Nefron: functionele eenheid van de nier.

Ligt deels in de nierschors en deels in het niermerg.

Intensief contact met haarvaten => uitwisseling van stoffen

Tegenstroom principe

De urine stroom en de bloedstroom stromen tegen elkaar in.

(komt vaker voor, bv 

- kieuwen - uitwisseling gassen O2, CO₂)

- bloedvaten poten pinguins 

Meestroom principe is veel minder efficiënt.

Tegenstroom principe is veel efficiënter.

glomerulus

voorurine

(180 L)

- ultrafiltratie door bloeddruk

- productie van voorurine

- eiwitten niet

- bloedcellen niet

Binas 85 B

kapsel van bowman

Waaruit halen de niercellen glucose voor verbranding om hun functie uit te kunnen voeren?

1. De nierader
2. De nierslagader
3. Het eerste gekronkelde nierbuisje
4. De verzamelbuis

Hoe heet de bundel van speciale haarvaten aan het begin van elk nefron?

1. glomerulus
2. lis van Henle
3. niermerg
4. urineleider

Wat is GEEN kenmerk van de glomerulus?

1. Extra smal afvoerende slagader
2. Extra poriën in slagader
3. Lage druk
4. Ultrafiltratie

eerste gekronkelde nierbuis                        

Terugresorptie = reabsorptie van waardevolle stoffen:

glucose, aminozuren,

deel van water, Na+, Cl-, K+.

- excretie, uitscheiding van NH3

Binas 83 b en c

lis van Henle

Dalende been: alleen water kan terug naar het lichaam, osmose (passief)

Stijgende been: alleen de zouten kunnen terug, (deels) actief transport, water volgt passief door osmose

waterdicht

2e gekronkelde nierbuis

Nog wat fine-tuning

-nog wat excretie van overtollige stoffen,

-nog wat terughalen van water en mineralen mogelijk, afhankelijk van de behoefte.

        o.i.v. aldosteron gaan K+ ionen van bloed naar urine

verzamelbuis

kleine aanpassingen

+  terughalen van water (bij te laag bloedvolume) onder invloed van ADH, anti-diuretisch hormoon = anti-plas-hormoon (osmoreceptoren in de hypofyse-achterkwab, binas 89A)

Hoe? ADH => actieve reabsorptie van ureum en water volgt passief door osmose via extra waterkanalen.

Vergelijk BINAS 85B.
Wat is het verschil tussen voorurine en urine?

De osmotische waarde van urine kan enorm verschillen van dag tot dag. Je bloed heeft altijd zo'n beetje dezelfde osmotische waarde. Hoe komt dat?

1. Omdat je nieren geen homeostase kennen
2. Omdat er geen factoren zijn die de osmotische waarde van bloed beïnvloeden
3. Omdat de normwaarde van osmotische waarde voor urine varieert
4. Omdat de nieren het bloed rond de normwaarde voor osmotische waarde houden

De stroomrichting van het bloed langs het dalende en het stijgende deel van de lus van Henle is tegengesteld aan die van de voorurine. Wat is het voordeel daarvan?

1. Er blijft altijd een concentratieverschil tussen de voorurine en het bloed, waardoor er meer kan terugresorberen
2. Het bloed kan zo sneller stromen, waardoor er meer kan terugresorberen
3. Er komt geen concentratieverschil tussen de voorurine en het bloed, waardoor er meer kan terugresorberen

Waar hangt de hoeveelheid gevormde urine vanaf?

De urine vorming hangt af van een aantal factoren:

• De hoeveelheid opgenomen vocht.
• De hoeveelheid opgenomen zouten.
• De hoeveelheid vocht en zouten die je verliest door transpiratie.
  

Hoeveel voorurine en urine maak je?

Elke dag produceer je  ±180 liter voorurine. Na terugresorptie blijft er maar 0,5 - 1% voorurine over: 1,5 - 2L urine.

Ong. 178L water, 1,5kg keukenzout en 270gr glucose teruggeresorbeerd. 

Hoe gaat de uiteindelijk urine naar buiten?

Aan het eind van het nefron (in de verzamelbuis) is het uiteindelijk urine klaar. Deze urine sijpelt vanuit de verzamelbuizen via nierkelk in nierbekken en vervolgens via de urineleiders naar de blaas. Als je gaat plassen komt het urine dan via de urinebuis naar buiten.

Urineblaas (vesica urinae)

Voorurine bevat

1. ook rode bloedcellen
2. ook rode bloedcellen en eiwitten
3. geen rode bloedcellen, wel eiwitten en aminozuren
4. geen rode bloedcellen en eiwitten. Wel aminozuren

alle stoffen worden door passief transport teruggeresorbeerd

1. niet juist
2. wel juist

Met welk cijfer wordt op deze dwarsdoorsnede een nier aangegeven?

1. 3
2. 4
3. 5
4. de nier staat er niet bij

RAAS

Renine, angiotensine, aldosteron systeem.

te lage concentratie ionen       => waterige urine      => klein bloedvolume => renine (nieren)   => angiotensine => aldosteron (bijnierschors)  => reabsorptie Na+

=> zout in bloed neemt toe 

nog een hormoon gemaakt in de nier

EPO

erytropoëtine

lage O2 concentratie => EPO productie omhoog => meer rode bloedcellen gemaakt in beenmerg

Nierschors

Niermerg

Nierbekken

Nierader

Nierslagader