4.2 Bezet Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

§4.2 Bezet Nederland

Eerste les

Leerdoelen

Na deze les/paragraaf: 

Kun je beschrijven wat het gedrag van Nederlanders was tijdens de Duitse bezetting. En kent daarbij de begrippen collaborateur - goed/fout - aanpassing

Kun de bevrijding van NL uitleggen. Door gebruik te maken van de hongerwinter - Market Garden.

Mobilisatie NL

• De Nederlandse regering hoopt dat, net als tijdens de Eerste Wereldoorlog, Nederland neutraal zou blijven. 
• Uiteindelijk wordt pas laat besloten om tóch te mobiliseren.

Mobiliseren = het gevechtsgereed maken van een leger. 

november 1939

Aanval Duitsland

• Op vrijdagmorgen, om 3.55, valt het Duitse leger het slecht bewapende Nederland aan.
• Op sommige plekken, zoals bij de Afsluitdijk en de Grebbelinie, wordt nog behoorlijk tegenstand geboden, maar tegen de overmacht is niets opgewassen.

10 mei 1940

Rotterdam

• Hoewel de stad zich al heeft overgegeven, bombarderen de Duitsers Rotterdam tóch.
• Het bombardement duurt maar een kwartier, maar de binnenstad is verwoest, en zal pas na de oorlog weer worden opgebouwd.

14 mei 1940

Nederland capituleert

• Na het bombardement op Rotterdam, en de Duitse dreiging om ook andere steden te bombaderen, kan Nederland niets anders dan zich overgeven.
• In totaal komen in de meidagen van 1940 ongeveer 2200 mensen om het leven.

Capituleren = overgeven

15 mei 1940

Na de inval

- Koningin Wilhelmina vlucht naar Engeland. -> radio Oranje

- Mussert hoopt dat hij de baas wordt.

- Hitler maakt Arthur Seyss-Inquart de baas (rijkscommissaris).

We lezen uit het tekstboek

Lezen blz. 120: De bezetting begint

Bezetting

• Nederland wordt een deel van Duitsland: Reichskommissariat Niederlande
• De Oostenrijker Arthur Seyss-Inquart wordt Reichskommisar.  Hij heeft in Nederland de bijnaam: 'Zes-en-een-kwart'. 
• Koningin Wilhelmina en de ministers waren naar Londen gevlucht. Zij vormden daar een regering in ballingschap. 

29 mei 1940

In het begin

• De Nederlanders zijn volgens de rassenleer een Germaans broedervolk. 
  
• De Duitsers gedragen zich meestal keurig en de meeste Nederlanders pakken hun normale leven op.

mei 1940 - feb 1941

In het begin

• Alle media en organisaties werden volledig door de nazi's beheerst en gelijkgeschakeld (pro-nazi gemaakt).
  
• De rechtstaat werd afgeschaft.
• Mensen konden zonder geldige reden worden opgepakt.
• Andere politieke partijen dan de NSB werden verboden.
• Nederlanders ouder dan 15 moesten een persoonsbewijs hebben.

mei 1940 - feb 1941

Censuur

• De media in Nederland werd onder censuur gezet. Ook mocht er niet meer naar buitenlandse radiozenders worden geluisterd. 
• Alle post- en sierduiven in Nederland moeten worden gedood. Pootjes mét ring moeten worden ingeleverd.

Censuur = het van te voren controleren van berichten in de kranten of op de radio. 

vanaf mei 1940

Discriminatie

• Vanaf 1940 moesten alle Nederlandse Joden zich laten registeren.
• Steeds vaker werden Joden in Amsterdam lastig gevallen door NSB-ers. De Amderstammers (joods en niet-joods) vochten terug. 
• Er waren in die tijd veel knokpartijen. Bij een van deze gevechten kwam een NSB-er om het  leven. 

vanaf mei 1940

De J in het persoonsbewijs staat voor 'Joods'. 

Razzia

• Als straf werd er een razzia georganiseerd. Een razzia is een  door de overheid (politie, leger) georganiseerde opsporing en jacht op een groep mensen.
• Op 22 en 23 februari 1941 drijven de Duitsers in de jodenbuurt 425 joodse mannen bijeen. Op de afbeelding zie je een aantal van deze mannen. Ze worden naar een concentratiekamp gebracht en sterfen daar allemaal.

22 en 23 feb 1941

Februaristaking

• De Amsterdamers zijn geschokt en willen laten zien dat ze het niet eens zijn met de jodenvervolging. Er wordt opgeroepen om te staken. 
• Op 25 februari leggen in Amsterdam én steden in de buurt veel arbeiders het werk neer. 
• De Duitsers grijpen hard in. Ze schieten op stakers. Negen stakers overlijden op straat. Drie worden later geëxecuteerd. 

25 feb 1941

Februaristaking

• De februaristaking is heel bijzonder omdat dit het enige groote protest tegen de jodenvervolging in Europa is geweest. 
• De foto hiernaast is de enige foto die er is van de februaristaking. 

25 feb 1941

Bekijk het filmpje op de volgende dia.

0

Anti-joodse maatregelen  

Ondanks de februaristaking werden er toch steeds meer wetten ingevoerd die de joden discrimineerden. 

Deze wetten worden vaak ook anti-joodse maatregelen genoemd. 

Vanaf april 1941 verschijnen de bordjes "Voor Joden verboden"

in de Nederlandse steden. Joden mochten niet naar parken, speeltuinen of het zwembad. 

Vanaf mei 1942 zijn Joden verplicht om een Jodenster te dragen.

In dat jaar gaan ook de eerste Joden via Westerbork naar Auschwitz...

Vanaf mei 1942 zijn Joden verplicht om een Jodenster te dragen.

In dat jaar gaan ook de eerste Joden via Westerbork naar Auschwitz...

We lezen uit het tekstboek

Blz 121: De bezetting wordt harder 

Je gaat maken

Opdracht 1 tot en met 4 van blz. 123. 

Leerdoelen

Na deze les/paragraaf: 

Kun je beschrijven hoe de Duitse inval van NL verliep.

Kun je beschrijven hoe de jodenvervolging er in NL uit zag 

Kent de begrippen: ballingschap - persoonsbewijs - Februaristaking - deportaties - onderduikers

§4.2 Bezet Nederland

Tweede les

Bespreken opdr 1 tot en met 4

Schrift, boek en pen op tafel. 

Leerdoelen

Na deze les/paragraaf: 

Kun je beschrijven hoe de Duitse inval van NL verliep.

Kun je beschrijven hoe de jodenvervolging er in NL uit zag 

Kent de begrippen: ballingschap - persoonsbewijs - Februaristaking - deportaties - onderduikers

Onderduiken 

Een onderduiker is iemand die zich voor langere tijd verstopt voor de Duitsers.

Wie 'duiken onder'?

• Joden
• Verzetslieden 
• Arbeiders die waren opgeroepen om in Duitsland te gaan werken, gedwongen tewerkstelling. 

Op het hoogtepunt zijn er alleen al in Nederland ruim 350.000 mensen ondergedoken.

Verzet?

Wat is verzet?

Aanslagen plegen of illegale krantjes verspreiden? Onderduikers helpen? 

Of naar rechts gaan als de Duitsers zeggen dat je naar links moet gaan?

Verzet

Actief verzet

 Aanslagen plegen, voedselbonnen drukken, joden laten onderduiken, pamfletten maken en rond brengen, persoonsbewijzen vervalsen....

Passief verzet

Luisteren naar Radio Oranje 

Verzetskanten lezen 

Een anjer dragen 

Om te voorkomen dat Joden worden opgepakt,

worden identiteitsbewijzen vervalst...

Collaboratie

Collaboratie is het samenwerken met de vijand. In Nederland worden mensen die tijdens de bezetting Duiters hielp 'fout'. 

Voorbeelden van collaboratie:

• leden van de NSB.
• Mensen die joden verradden. 
• Jongens die zich aansloten bij het Duitse leger. 

17 september 1944

Operatie Market Garden

Duitse capitulatie

• OP 4 mei 1945 geven de Duitse troepen in Nederland zich over aan de geallieerden. 
• In Hotel De Wereld in Wageningen wordt op 5 mei onderhandeld over de onvoorwaardelijke overgave van de Duitse troepen in Nederland.

4 mei 1945

De Bevrijding

• De bevrijding wordt tegenwoordig gevierd op 5 mei, maar Nederland werd niet overal op 5 mei bevrijd.
• Het laatste stukjes van Nederland dat bevrijdt werd was het eiland Texel. Dit werd pas op 20 mei 1945 bevrijd.

mei 1945

Maken uit boek: 

Opdracht 5 tot en met 10. 

Afsluiten

Na deze les/paragraaf: 

Kun je beschrijven hoe de Duitse inval van NL verliep.

Kun je beschrijven hoe de jodenvervolging er in NL uit zag 

Kent de begrippen: ballingschap - persoonsbewijs - Februaristaking - deportaties - onderduikers