§6.3 Mensen in het kustgebied deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 6: 

Landschap in je eigen

omgeving

§6.3 Mensen in het kustgebied deel 1

Lesdoelen van deze les

1. Leg uit hoe kwelders zijn gevormd
2. Op welke manieren hielden de bewoners van het zeekleilandschap droge voeten?
3. Leg uit wat een terp is
4. Hoe zie herken je terpen op de kaart?

Wat weet je nog van de vorige keer?

Zeekleilandschap

Kenmerken

• Kust gebied van Nederland
• Kwelders en Schorren
• Zeedijken
• Terpen(dorpen)
• Erg vruchtbaar door nutriënten in het klei

Ontstaan

In het vroege holoceen afgezet door de zee. 

Het land overstroomde door zeegaten. de zee legt klei neer, dit noem je opslibbing.

Kwelders

Afwisseling van transgressie en regressie

transgressie - kustlijn schuift landinwaarts

regressie - kustlijn schuift zeewaarts

Vloed: hoogwater

• Water is stabiel: Slib zakt naar beneden
• Sedimentatie

Eb: Laagwater 

• Het slib blijft achter
• Grond komt steeds hoger te liggen

Na een poos overstroomt het gebied zelden meer
Het gebied raakt begroeid en wordt gebruikt door boeren            kwelder.

Landaanwinningenswerken

De mens helpt ook een handje: Er worden palen met twijgentakken er tussen aan de rand neergezet. het slib spoelt bij vloed minder snel weer weg waardoor het aanslibben sneller gaat. Wanner de kwelder niet meer overstroomd wordt een er dijk gebouwd = bedijken.

Schor en kwelder zijn verschillenden benamingen voor hetzelfde ecosysteem.

Manier van wonen

500 v.c - bouwen van terpen

Kunstmatige heuvels opgeworpen door de mens om droge voeten te houden.

1000 n.c. - de eerste dijken

Eerst defensief, bescherming tegen het water

Later offensief door inpoldering kwelders                                  zeekleipolders.

Door het regelmatig bedijken van de kwelders, zie je dat er een paar rijen van dijken te zien zijn.

Dromer - Slaper - Waker

Terp

Kunstmatige heuvel waar bovenop er gebouwd werd. Dit worden terpen genoemd. 

De dromer

De oudste zeedijk, ook wel de 'Dromer' genoemd. 

Na een aantal eeuwen hielpen de terpen niet genoeg meer om droge voeten te houden. Ook werden de gemeenschappen steeds groter. Uiteindelijk werden de terpen met elkaar verbonden.

Zeekleipolder

De waker

De ‘waker’: de huidige dijk en waterkerende dijk. Deze dijk beschermt als eerste het binnendijkse gebied tegen het buitenwater.

De slaper

De ‘slaper’: wanneer de waterkerende dijk doorbreekt, dan vangt deze dijk het water op.

Kwelders

Terp

Terpen liggen parallel aan de kust, vaak in rijen naast elkaar.

Terpen zijn gebouwd van klei, mest en afval.

Hoogste terp van Nederland: 

Hogebeintum - Bijna 9 meter hoog!

Tegenwoordig zijn veel terpen afgegraven vanwege hun vruchtbare grond. 

Welk kenmerk hoort bij een zeekleipolder?

Een zeekleipolder......

1. ......overstroomt bij extra hoog water.
2. ........is een ingedijkte kwelder.
3. In een zeekleipolder wordt het water niet geregeld.
4. ...........is een natuurgebied.

Welke terpen zijn het jongst: die aan de noordkant of aan de zuidkant? Leg uit!

Hoe weet je, dat hier sprake is van een terpdorp?

Lesdoelcheck

1. Leg uit hoe kwelders zijn gevormd
2. Op welke manieren hielden de bewoners van het zeekleilandschap droge voeten?
3. Leg uit wat een terp is
4. Hoe zie herken je terpen op de kaart?