L1 Taalbeschouwing: zinsleer

• Nederlands
• Secundair onderwijs

pag. 14

deel 2 : zinsleer

Zinsleer

• persoonsvorm (pv)
• onderwerp (o)
• WWG of NWG bepalen
• naamwoordelijk deel (NWD)
• lijdend voorwerp (LV)
• meewerkend voorwerp (MV)
• bepaling (B)

pag. 438

woordleer 

zinsleer

Een zinsdeel kan uit verschillende woorden bestaan.

Bij woordleer benoem je elke woord apart.

Zinsleer is als een puzzel, maar met een vaste volgorde.

Hoe begin je eraan?

Stap 1: Zoek de PV

Wat is dan de PV in volgende zin?

"Waarom wil 4H-MWc morgen niet gaan zwemmen in de Wezenberg?"

1. 4H-MWc
2. wil
3. zwemmen
4. gaan

Stap 1: zoek de PV

Tip:

1. Stel een ja/nee-vraag.

2. Als de zin al een vraag is, zet je het in de verleden tijd.

Bv.: 'Waarom wou 4H-MWc morgen niet gaan zwemmen in de Wezenberg?

Stap 2: Zoek het O

Zoek het O.

' Deze ochtend is de wekker van Zerda jammer genoeg niet afgegaan.'

1. Deze ochtend
2. de wekker van Zerda
3. jammer genoeg
4. Zerda

Wanneer is de les van Nederlands eigenlijk gedaan?

1. de les
2. de les van Nederlands

Zin opsplitsen in zinsdelen

Alles wat je voor de PV kan zetten  = 1 zinsdeel

- > het moet wel een correcte zin zijn.

Ik /ga /morgen /lopen / in het bos.//

Morgen ga ik lopen in het bos.

Lopen ga ik morgen in het bos.

In het bos ga ik morgen lopen.

Stap 3a: bepaal WWG of NWG

Stap 3b: bepaal WWG of NWG

zijn, worden, blijken, blijven, lijken, schijnen 

Marwan keek twijfelachtig naar het bord toen de leerkracht hem de zin liet ontleden.

1. NWG
2. WWG

Layla is altijd heel sterk geweest in zinsleer.

1. NWG
2. WWG

Yara zal nooit of te nimmer plezier beleven aan zinsleer.

1. NWG
2. WWG

Rahma was opgetogen bij het vooruitzicht dat zij de volgende zin mocht ontleden.

1. NWG
2. WWG

Stap 4: Is er een LV?

WWG!

Marzai geeft Sarah haar boek.

1. Marzai
2. Sarah
3. haar boek
4. geeft

Desiree en Selma dienden hun taak op donderdag niet in.

1. Desiree en Selma
2. hun taak
3. op donderdag
4. niet

Stap 5: Is er een MV?

Fatima roept steeds het juiste antwoord voor heel de klas.

1. steeds
2. het juiste antwoord
3. de klas
4. voor heel de klas

Oscar fluistert Ikra het goede antwoord toe.

1. Oscar
2. Ikra
3. antwoord
4. het goede antwoord

Stap 6: Is er een B?

Lainisha heeft gisteren haar agenda verloren in de klas van meneer Geerts.

1. gisteren
2. haar agenda
3. verloren
4. in de klas van meneer Geerts

Vorig jaar zaten Roza en Nourya niet in dezelfde klas tijdens Nederlands.

1. Vorig jaar
2. niet
3. in dezelfde klas
4. tijdens Nederlands

Wil je nog meer theorie?

--> meer theorie vind je in het kennisoverzicht (Diddit).

samenvatting zinsdelen

Het schema vind je op: Smartschool/vakken/documenten/hulpmiddelen

Ontleed de zin:

Misschien moet je de leerkracht die vraag stellen als zij terug is.

Ontleed de zin:

Misschien / moet /je / de leerkracht /die vraag /stellen /als zij terug is.// WWG

B            PV/HWW O          MV                       LV             ZWW/INF             B

Ontleed de zin:

Wanneer de bel klinkt in de gangen schrikt Najoua op.

Ontleed de zin:

Wanneer de bel klinkt in de gangen / schrikt / Najoua /op.// WWG

B                                       PV/ZWW        O          ADPV

Afgescheiden deel van de persoonsvorm --> opschrikken,  opsluiten, aflaten,...

De 6 stappen van zinsontleding

1. Zoek de PV.

2.Zoek het O?

3. Bepaal WWG/NWG.

4. Is er een LV?

5. Is er een MV?

6. Is er een B?

• 1. Stel een ja/nee-vraag. (of zet in VT)
• 2 Wie/Wat +PV(+alle werkwoorden)?
• 3.Bepaal of er ZWW/KWW/HWW zijn.

• 4. Wie/Wat +WWG+O?
• 5. Aan wie/wat + PV+O?
• 6. Hoe? Wanneer? Waar? Waarom?

Ontleed de zin:

Hawa heeft zich per ongeluk opgesloten in de meisjestoiletten.

Ontleed de zin:

Hawa / heeft / zich  / per ongeluk / opgesloten / in de meisjestoiletten.//WWG

O     PV/ HWW WKVNW        B                 ZWW/VD                     B

wederkerend voornaamwoord -> hoort bij een werkwoord (zich opsluiten, zich wassen, zich vergissen ...)

Groepjes van 4

Neem pen en papier.

Ontleed de zin

Duitse school /verbiedt/ joggingsbroeken.//

• O+PV(zww)+ LV

Klaar? steek je papier in de lucht

Ontleed de zin

Ik / schrok / me / dood / toen ik het las.//

• 
  

Ontleed de zin

BTS /maakt / na legerdienst/ comeback met alle leden.//

• 
  

Maak nu zelf een zin met volgende zinsdelen:

• B+PV+O+B
• O+PV+NWD+B
• B+PV+O+LV+INF/ZWW
• B+PV+O+LV+MV+INF/ZWW

pag. 14

duo

Oefenen maar!

1. Cursus p. 14-15: oefening 2 en 3 (verbetering op SS)
2. Vervolgoefening cursus pag. 16-17: oefening 2 en 3
3. Oefenen voor test: Bookwidget zinsontleding oefening
4. Oefenen voor test: Diddit (aanmelden)

Oefening  4: teksten verbeteren

Verander de zin zodat het niet met een O begint.

Jongeren zijn niet meer wat ze twintig of dertig jaar geleden waren.

• Tegenwoordig zijn jongeren niet meer wat ze twintig of dertig jaar geleden waren.

Verander de zin zodat het niet met een O begint.

Zij bepalen voor een groot stuk waar hun ouders geld aan uitgeven, dat is uit onderzoek gebleken.

• Uit onderzoek is gebleken dat zij voor een groot stuk bepalen waar hun ouders geld aan uitgeven.

Oefening 5: zet de mededelende zin om naar een vraagzin, bevelende of uitroepende zin.

Zet de mededelende zin om naar een vraagzin, bevelende of uitroepende zin.

Veel jongeren vinden het moeilijk om vroeg op te staan.

• Vind jij het ook moeilijk om vroeg op te staan?

Zet de mededelende zin om naar een vraagzin, bevelende of uitroepende zin.

Misschien is dat ook voor jou beter. Je kunt het voorleggen in de leerlingenraad.

• Zou dat iets voor jou zijn? Leg het voor aan de leerlingenraad!