Kernconcept Materie U5 22/23

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Kernconcept Materie 

Geschiedenis

Eindproduct:

Tableau vivant 

Geschiedenis

Week 3: aanbod over de verlichting

Week 4: aanbod over slavernij en abolitionisme 

Week 5:presenteren eindproduct 

Atelier

Week 3: aanbod kleding maken 

Week 4 en 5: werken aan kleding en attributen voor tableau vivant

Leerdoelen 

1. Ik herken het nieuwe (revolutionaire) wetenschappelijke denken in voorbeelden/bronnen.

2. Ik herken denkbeelden van de Verlichting op het gebied van politiek, godsdienst en sociale verhoudingen in voorbeelden.

3. Ik kan voorbeelden beschrijven van slavernij en slavenhandel

4. Ik leg een relatie tussen het abolitionisme en het verlichtingsdenken.

Herhalen

Wat weten we nog over de wetenschappelijke revolutie?

Wat had Copernicus (1473-1543) ontdekt?

1. Dat de aarde om de zon draait
2. De telescoop
3. De microscoop
4. Dat de zon om de aarde draait

Wie bewijst dat de aarde om de zon draait?

1. Isaac Newton
2. Nicolaus Copernicus
3. Christiaan Huygens
4. Galilieo Galilei

Waarom was de kerk niet blij met de nieuwe manier van denken?

   Tijdvak 7: pruiken en revoluties      

Aardappeloproer

1917

Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug

Wie hielden zich bezig met de Verlichtingsideeën? 

Wat valt je op?

Zoom steeds verder in

Bij het doorklikken van de volgende pagina's komen steeds meer stukjes van een afbeelding tevoorschijn. Wie hielden zich bezig met de Verlichtingsideeën? Wat gebeurde er? Wat valt op? 
Al kijkend maken de leerlingen een soort woordweb. 

Zoom steeds verder in

Wat zie je?

Wat zie je?

Wat valt op? 

Wat zie je?

Wat valt op? 

Wat zie je?

Wat valt op? 

Wat zie je?

Wat valt op? 

In de 18de eeuw organiseerden dames van stand regelmatig een Salon, waarvoor ze schrijvers, kunstenaars of filosofen uitnodigden. Een bekende Salon was die van Madame Geoffrin in Parijs. 
 

Première lecture, chez Madame Geoffrin, de l'Orphelin de la Chine, tragédie de Voltaire, en 1755
(door: Anicet Charles Gabriel Lemonnier, 1812)

Het volgende filmpje kan je zelf kijken voor extra informatie over de Verlichting

 De Verlichting: gebruik je verstand

In de 17e eeuw vond de Wetenschappelijke Revolutie plaats. Er werden allerlei uitvindingen en ontdekkingen gedaan.

Het was nieuw om zelf na te denken, om onderzoek te doen en te experimenteren. Wetenschappers uit heel Europa

communiceerden en discussieerden door middel van brieven in het Frans en Latijn.

Hieronder zie je vier beroemde Nederlandse mannen van de wetenschap en de Verlichting. 

Pieter Teyler

(1702-1778)

Antoni van Leeuwenhoek

(1632-1723)

Christiaan Huygens

(1629-1695)

Eise Eisinga

(1744-1828)

De wetenschappers uit de 17e eeuw zijn de voorlopers van de Verlichting. 

 De Verlichting: iedereen is gelijk

Tijdens de Verlichting vinden steeds meer mensen dat iedereen vrij en gelijkwaardig moet zijn: arm of rijk, van burger tot adel, man èn vrouw, van welk geloof dan ook.

Men wil kennis delen. Christiaan Huygens beschrijft zijn wetenschappelijke kennis in boeken. Eise Eisinga stelt zijn planetarium voor iedereen open. 

Om kennis onderling te kunnen delen wordt in Haarlem het eerste museum ingericht. Dankzij Pieter Teyler... 

 

Aan de slag!

Vrijheid en gelijkheid

4. Slaven op de plantages

Wat weet jij eigenlijk van slavernij?

Waarom slavernij?

• Veel plantages lagen in Zuid-Amerika en waren bezit van Europeanen
• Plantageprducten, zoals koffie, tabak, katoen en suiker, zijn erg populair in Europa
• Om de producten te verbouwen waren veel landarbeiders nodig.
• De oorspronkelijke bewoners van dit gebied waren volgens de Europeanen 'ongschikt' voor deze arbeid...of al uitgemoord in de eeuwen ervoor...

Transatlantische slavenhandel

• Europese handelaren namen producten, zoals munitie, wapens en alcohol mee naar Afrika.
• Daar werden ze door Afrikaanse stammen geruild tegen tot slaaf gemaakten: dit waren meestal gevangengenomen leden van andere Afrikaanse stam. 
• Deze tot slaaf gemaakten werden vervolgens vervoerd naar slavenmarkten in Zuid-Amerika

De afbeelding laat zien op welke wijze slaven werden vervoerd op een slavenschip. Dergelijke tekeningen werden meestal gemaakt om aan te geven op welke vreselijke manier de slaven werden vervoerd. Deze tekening is gemaakt in opdracht van een commissie van de Engelse regering.

Aan boord van een slavenschip

• Vervoer en behandeling van de tot slaaf gemaakten was vreselijk
• Ze werden vaak naakt en geketend aan elkaar vervoerd
• Onhygiënische en ziekmakende omstandigheden leidden vaak tot de dood
• Dode tot slaaf gemaakten werden, zonder enige vorm van respect, overboord gegooid.
• Een slavenschip kon je soms op 5 zeemijlen (9 kilometer) afstand ruiken

Slavenmarkten

• De tot slaaf gemaakten die het overleefden werden verkocht op slavenmarkten
• Daar werden de tot slaaf gemaakten 'opgepoetst' om er goed uit te zien.
• Ze waren niet goedkoop: ongeveer 200 gulden. Dat zou tegenwoordig ongeveer €2000 zijn. Voor die tijd waren dit enorme bedragen.
• ...maar eigenlijk kocht je dus een mens voor een paar duizend euro...

Fort Elmina in Ghana, Afrika, was het fort waar vanuit Afrikaanse slaven werden 'ingekocht' en 'verscheept' naar Zuid-Amerika. 

Op de plantages

• Tot slaaf gemaakten moesten hard werken onder vreselijke omstandigheden
• Regelmatig werden ze mishandeld en/of misbruikt
• Ze werden soms gebrandmerkt, net zoals dat bij vee gebeurt. Hiermee kon iedereen zien wie de eigenaar van de tot slaaf gemaakte was
• De meeste plantagehouders hadden blanke opzichters in dienst, maar er waren ook zwarte opzichters: de basja’s. 

Een halsklem en handboeien waarmee de slaven gevangen worden gehouden.

Opstanden

• Slavenopstanden kwamen maar weinig voor. Dit kwam omdat:

1. de slavenhouders de tot slaaf gemaakten geboeid hadden
   
2. de slavenhouders goed bewapend waren
3. de tot slaaf gemaakten uit verschillende delen van Afrika kwamen en elkaar daardoor niet goed begrepen. Ze konden zich daardoor niet organiseren
4. sommigen bewust voor de dood kozen bijvoorbeeld door verhongering

Er is een aantal slavenopstanden geweest, bijvoorbeeld die onder leiding van Boni in Suriname (1757-1793) en die van Tula op Curaçao (1795)

Op de foto zie je Desenkadena ('verbreken van de ketenen'), ook wel het Tula monument genoemd. Het staat op de plek waar de opstand begon.

Europese slaven

• Tussen 1600 en 1800 zijn, naast de Afrikaanse slaven, ook rond de 1 miljoen tot slaaf gemaakten uit Europa verhandeld.
  
• Sommigen waren bijvoorbeeld gevangen genomen door piraten.
• Deze blanke christenslaven hadden overigens wel een beter bestaan dan de meeste Afrikaanse tot slaaf gemaakten, en werden vaak ook vrijgekocht

Bekijk de opdracht in Mevolution

Ga met je groepje verder met het uitwerken van je tableaux vivant en de bijbehorende tekst. 

Afrondingd kernconcept Materie 

Dinsdag 10 januari 2023

Vandaag gaan we presenteren!

Planning 

8.45-9.00 gezamenlijke opstart in theater

9.00-11.30 voorbereiden 

- tableaux vivant afmaken/printen

- geschiedenis tekst afmaken

- presentatie voorbereiden en oefenen

11.30-12.30 presentatiemarkt

12.30-13.00 pauze

13.00-14.20 Duits 

Geschiedenis

Week 3: aanbod over de verlichting

Week 4: aanbod over slavernij en abolitionisme 

Week 5:presenteren eindproduct 

Atelier

Week 3: aanbod kleding maken 

Week 4 en 5: werken aan kleding en attributen voor tableau vivant

Leerdoelen 

1. Ik herken het nieuwe (revolutionaire) wetenschappelijke denken in voorbeelden/bronnen.

2. Ik herken denkbeelden van de Verlichting op het gebied van politiek, godsdienst en sociale verhoudingen in voorbeelden.

3. Ik kan voorbeelden beschrijven van slavernij en slavenhandel

4. Ik leg een relatie tussen het abolitionisme en het verlichtingsdenken.

Wat is belangrijk tijdens presenteren?

- duidelijk en verstaanbaar praten

- naar het publiek kijken

- vragen uit het publiek beantwoorden

- terugkijken op de vorm en inhoud van je eigen presentatie: wat ging er goed, wat kan (nog) beter?