Lezen theorie

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lezen/luisteren 

Tekstsoorten

Informatieve teksten

Instructieve teksten 

Betogende teksten

Informatieve teksten

De schrijver of verteller geeft informatie (feiten en uitleg)  over een bepaald onderwerp. De tekst is neutraal. . De bedoeling is om iemand te informeren.

Voorbeelden informatieve teksten: nieuwsberichten, het journaal, een schoolboek, een woordenboek, etc.

Instructieve teksten

De schrijver of spreker legt uit hoe je iets moet doen. Het is de bedoeling dat je als lezer de handeling goed uit kan voeren. De tekst is te herkennen aan tekens (1,2,3 of -) en zinnen zijn in gebiedende wijs. 

Voorbeelden van instructieve teksten: recept, gebruiksaanwijzing, handleiding, instructie.

Betogende teksten

De schrijver of spreker geeft zijn mening over een onderwerp. Hij wil dat de lezer of luisteraar het met hem eens wordt.

Voorbeelden van betogende teksten: reclame, recensie, advertentie, betoog, column

Lees- en luisterstrategiën

Verkennend lezen

Globaal lezen of luisteren

Gericht lezen of luisteren

Intensief lezen of luisteren

Verkennend lezen

Wat voor tekstsoort is het en wat is het doel van de tekst?

Je kijkt naar titel, tussenkopjes, illustraties en bronvermelding.

Globaal lezen of luisteren

Wat is het belangrijkste van de tekst? 

Je let op de grote lijn, de hoofdzaken. Bij een leestekst lees je de eerste zin van elke alinea.

Gericht lezen of luisteren

Je wilt een antwoord hebben op een specifieke vraag. 

Je let op een bepaald woord of op een naam. Je luistert of lees alleen de stukken tekst die met jouw vraag te maken hebben.

Zoekend lezen/luisteren.

Intensief lezen of luisteren

Alle informatie is belangrijk. Je leest of luistert dus alles.

Bijvoorbeeld als je de inhoud moet onthouden voor een toets.

Onderwerp

Het onderwerp beschrijft in een paar woorden waar de hele tekst over gaat. Deze is vaak te vinden in de titel of in de inleiding.

Je stelt de vraag: waar gaat de hele tekst over?

Verkennend lezen/luisteren

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte vertelt in één zin het belangrijkste wat er over het onderwerp wordt verteld. Het is de kortst mogelijke samenvatting van de tekst. Deze is vaak te vinden in de titel, de inleiding of het slot.

Je stelt de vraag: Wat probeert de schrijver of spreker me duidelijk te maken?

Inleiding

Een tekst begint met een inleiding van meestal één alinea. De inleiding heeft een of meer functies: 

- Aandacht trekken 

- Motiveren om verder te lezen 

- Informatie geven over wat er gaat komen

Kern

De kern is het middenstuk van de tekst en is vaak meer dan één alinea. 

Het onderwerp wordt verder uitgewerkt en de tekst kan deelonderwerpen bevatten. Deze zijn te herkennen aan tussenkopjes.

Slot

Het laatste deel van de tekst en heeft een of meer van de volgende functies: 

- Samenvatting geven 

- Conclusie trekken 

- Naar de toekomst kijken 

- Een vraag meegeven