Interpunctie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom! 

De les gaat vandaag over:
- Interpunctie

Programma

- Instructie interpunctie 

- Maken opdracht 6

- Evaluatie 

Leerdoelen

• Je leert wanneer je een uitroepteken, komma, vraagteken, aanhalingsteken, dubbele punt etc. plaatst. 
  
  
• Je leert de functies van de verschillende leestekens. 

Interpunctie/leestekens

- Helpt lezer door tekst

Functies:
- Verduidelijken verband tussen delen van een zin

- Voorkomen van verkeerd lezen
* Schiet op Griekenland 
* Let`s eat grandma
* Onze buurman zei: 'Harry is top.'       'Onze buurman', zei Harry, 'is top.'  

Punt, vraagteken en uitroepteken

- Punt aan het einde van een zin. Zet niet zomaar een komma. 

- Vraagteken pas zetten als er echt een vraag is. 
* Hij vroeg of dat in orde was. (geen vraagteken) 

- Uitroepteken bij een uitroep, wens, waarschuwing, aansporing of bevel 

> Plaats niet meer dan één uitroepteken of vraagteken

Komma

- Tussen delen van een opsomming 

- Voor en achter een aangesproken persoon en tussenwerpsels
* Sandra, wil je komen? Wil je een glas pakken, Sander? 
* Goh, dat had ik niet verwacht. Dat zag ik niet aankomen, goh. 

- Voor en achter een bijstelling
* Henk, die jongen van de overkant, heeft net een huis gekocht. 

Komma

Voor deze voegwoorden altijd > maar, want, doordat, zodat, hoewel, terwijl, mits, tenzij, opdat

- Vaak voor deze voegwoorden: als, wanneer, omdat, nadat, totdat, voordat, toen.

- Twee werkwoorden uit verschillende gezegdes > Wie dit doet, is niet goed bezig. 

In welke zin is de interpunctie correct toegepast?

1. Onze docent Nederlands, die uit Zuidwest-Limburg komt, rijdt iedere dag met haar hyundai van Lent naar Duiven.
2. Onze docent Nederlands, die uit Zuid-West-Limburg komt, rijdt iedere dag met haar Hyundai van Lent naar Duiven.
3. Onze docent Nederlands, die uit Zuidwest-Limburg komt, rijdt iedere dag met haar Hyundai van Lent naar Duiven.
4. Onze docent nederlands, die uit Zuid-West-Limburg komt, rijdt iedere dag met haar Hyundai van Lent naar Duiven.

Welke bewering is juist?

Jozua bracht de lege flessen naar de glasbak omdat zijn moeder het vriendelijk vroeg.

1. Er moet een komma voor omdat
2. Er moet een komma na omdat
3. Er moet een komma na Jozua
4. Deze zin is goed

Wat moet op de plek van nummer 3 staan?

1. punt
2. puntkomma
3. uitroepteken
4. komma

Waarom zijn de leestekens goed gebruikt?

Als je de stof begrijpt, zal je het zeker lukken.

1. Komma tussen twee pv's
2. Komma na een verbindingswoord.
3. Komma voor de bijzin
4. Komma voor een verbindingswoord

Puntkomma

- Tussen twee zinnen of mededelingen die nauw samenhangen (vervangt dan de punt)
* Hij heeft onlangs nieuwe kleren gekocht; toch zegt hij dat hij niet vaak kleding koopt. 

- In een langere opsomming
* Misschien kun je je voorstellen wat het betekent om werkloos te zijn: altijd thuis, want je hoeft nergens heen; nooit gezellig koffiedrinken op het werk; afspreken is lastig, want de rest werkt; geen ritme, enzovoort. 

Dubbele punt

- Directe rede/citaat of een gedachte. 
* Hij zei: 'Dat moet je niet doen.
* Hij dacht: nee, dit is geen goed idee. 

- Vóór een opsomming, uitwerking of verklaring
* Ik moet nog halen: pen, papier en een agenda. 
* Eén ding weet ik zeker: hier kom ik nooit weer. 
* Zij gaan morgen op vakantie: ze hebben alles al ingepakt. 

Een 'puntkomma' ;;;
betekent eigenlijk ...

1. want
2. doordat
3. zoals
4. en

In welke zin kun je een puntkomma gebruiken?

1. De auto staat bij de garage, de auto wordt gerepareerd.
2. De auto staat bij de garage, toch?
3. De auto staat bij de garage omdat hij stuk is.
4. Staat de auto bij de garage omdat hij stuk is?

Wat kan een dubbele punt ( : ) betekenen?

1. Maar
2. En
3. Want
4. Dus

Dubbele punt of puntkomma?
Hij dacht bij zichzelf ik lijk wel gek!

1. dubbele punt
2. puntkomma

Aanhalingstekens

- Directe rede/citaat 
* Hij zei: 'Nee, dat is geen goed idee.'
* 'Nee,' zei hij, 'dat is geen goed idee.'
* 'Dat', zei hij, 'is geen goed idee.' 
*  'Dat is geen goed idee!' riep hij. 

- Gedachten geen aanhalingstekens 
* Hij dacht: dat is geen goed idee. 

Aanhalingstekens

- De woorden zijn van een ander
* Jan zei gisteren nog tegen Piet dat hij hem 'wel wist te vinden'. 

- Titels van boeken, films, programma`s (als je niet kunt cursiveren) 
* 'Harry Potter en de steen der wijzen' is geschreven door J.K. Rowling 

- Ironie 
* Zij is echt een ontzettend 'aardig meisje'. 

Kies de zin met juist gebruikte interpunctie

1. Mees riep: Kijk uit voor die fietser!"
2. Mees riep: "Kijk uit voor die fietser!"
3. Mees riep: "kijk uit voor die fietser!
4. Mees riep, kijk uit voor die fietser!

In welke zin is de interpunctie correct toegepast?

1. "Petra zeg sorry voor je onbetamelijk gedrag'': zei haar moeder boos.
2. "Petra, zeg sorry voor je onbetamelijk gedrag!'' zei haar moeder boos.
3. "Petra, zeg sorry voor je onbetamelijk gedrag'': zei haar moeder boos!
4. "Petra, zeg sorry voor je onbetamelijk gedrag'', zei haar moeder boos.

Aanhalingsteken of niet?
Maria denkt: ik wil daar ook graag bij zijn.

1. nee
2. ja

Waar zit de fout?
'Ha Vincent,' zei Ilonka, 'Wat gezellig dat je er bent!'

1. Achter Vincent moet een uitroepteken
2. Na Ilonka hoeft geen komma
3. Wat moet zonder hoofdletter
4. Uitroepteken moet na het aanhalingsteken.

In welke zin is het aanhalingsteken goed geplaatst?

1. "Ik liep naar buiten", en riep: Iedereen moet komen.
2. Ik liep naar buiten, en riep":Iedereen moet komen".
3. Ik liep naar buiten, en riep: "Iedereen moet komen."
4. Ik liep naar buiten, en riep: "Iedereen moet komen".

Haakjes; aandachtsstreepjes

- Haakje > extra informatie 
* Dat meisje (4H) heeft veel aandacht nodig (moeilijk verleden). 

- Aandachtsstreepjes > aandacht te vestigen. Valt meer op dan komma`s
* De docent heeft - door een druk weekend - de toetsen nog niet nagekeken. 

Waar kun je haakjes plaatsen?
Je kunt elke werkdag maandag t/m vrijdag bellen van 9.00 - 17.00.

1. elke
2. maandag t/m vrijdag
3. bellen
4. 9.00 - 17.00

Ik heb de uitleg:

1. niet begrepen
2. beetje begrepen
3. goed begrepen
4. heel goed begrepen