Begrippen en jaartallen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

Deze les

- Zorg dat je oorzaak - gevolg kent (verbanden kunnen leggen)

- Zorg dat je de belangrijkste begrippen en jaartallen
  (historische context) kent

In 1659 wordt in de Engelse kolonie Massachusetts Bay het vieren van kerst verboden omdat de kerstviering niet in de Bijbel stond. Een publieke aankondiging hiervan luidde: "Het vieren van kerst wordt als heiligschennis beschouwd; het uitwisselen van cadeaus en groeten, het zich netjes aankleden, feesten en andere satanische (duivelse) gebruiken zijn hierbij VERBODEN, waarbij de overtreder een boete kan krijgen van vijf shilling."

 

2p Leg uit welk doel van de eerste Engelse kolonisten in Noord-Amerika deze wet
    moest ondersteunen. 

Welk kenmerkend aspect past bij deze bron?

Wat gebeurde er in 1620?
havo

1. Pilgrim Fathers kwamen in Noord-Amerika aan
2. De WIC werd opgericht
3. De 13 koloniën werden onafhankelijk
4. Verbod op handel van slaafgemaakten werd afgeschaft

Welke begrippen en jaartallen moest je kennen?

havo

- Pilgrim Fathers

- 1620

- 17e eeuw -> Tijd van Regenten en Vorsten, maar de
                            gebeurtenis is een gevolg van de 16e eeuw:
                            Ontdekkers en Hervormers Waarom?

Oorzaak - gevolg 
havo

- Het begin van de Europese overzeese expansie

- De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke
   kerk in West-Europa tot gevolg had.

De Engelse protestanten voelden zich niet meer thuis in Groot-Brittannië, omdat de Engelse koning de bewegingsruimte voor andersdenkenden binnen de Anglicaanse kerk beperkte.

Wat gebeurde er in 1567?
vwo

1. Smeekschrift
2. Beeldenstorm
3. Alva naar de Nederlanden
4. Willem van Oranje viel Nederlanden binnen

Welke begrippen en jaartallen moest je kennen?

vwo

- Reformatie/Hervorming, particularisme en centralisatie

- 1517, 1566, 1567, 1568

- 16e eeuw -> Tijd van Ontdekkers en Hervormers

Oorzaak - gevolg 
vwo

- De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke
   kerk in West-Europa tot gevolg had.
- Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting
   van een Nederlandse staat.

Oorzaak en gevolg
vwo

1517 -> De Reformatie zorgde voor een splitsing in het christendom. Karel V en Filips II probeerden dit te stoppen, omdat
             zij centralisatie wilden en overtuigd katholiek waren. 

1566 -> De adel in de Nederlanden streefde naar particularisme en matiging van de ketterplakkaten. Zij boden het
             Smeekschrift aan. Hierdoor werden protestanten tijdelijk niet meer vervolgd.
         -> Dit was o.a. een oorzaak voor de Beeldenstorm.

1567 -> Filips II ontzettend kwaad en stuurde Alva naar de Nederlanden om orde op zaken te stellen. Opdracht om de
             Beeldenstormers te straffen en centrale belastingen in te voeren.

         -> Willem van Oranje vluchtte en werd onteigend.
1568 -> Willem van Oranje viel de Nederlanden binnen

Wat gebeurde er in 1919?
havo-vwo

1. De Franse Revolutie vond plaats
2. Eind WO I
3. Verdrag van Versailles
4. Dawesplan

Begrippen en jaartallen
havo-vwo

- 1918, 1919, 1924

- Verdrag van Versailles, land afstaan (nationalisme), 
   herstelbetalingen, oorlogsschuld

- Einde van het Duitse Keizerrijk -> Begin van de Republiek van
   Weimar

Noem twee oorzaken voor
Verdrag van Versailles

Oorzaak - gevolg
havo-vwo

- Einde WO I
- Duitsland was de hoofdschuldige, Geallieerde de overwinnaars

Gevolgen:
- hoge herstelbetalingen

- land afstaan

- geen groot leger

Vraag 1
havo-vwo

Enkele afspraken die tijdens de Vrede van Versailles (1919) werden gemaakt, waren in strijd met het zelfbeschikkingsrecht.

2p Leg dit uit door:

− te omschrijven wat zelfbeschikkingsrecht inhield en

− een voorbeeld te geven van een afspraak uit het
   vredesverdrag dat in strijd was met dit zelfbeschikkingsrecht. 

Antwoord

Een juist antwoord bevat de volgende elementen:

• een juiste omschrijving van het begrip zelfbeschikkingsrecht (bijvoorbeeld ieder volk heeft het
   recht om de eigen toekomst te bepalen/recht op een eigen staat) 1

• een juist voorbeeld uit het Verdrag van Versailles in strijd met het zelfbeschikkingsrecht
  (bijvoorbeeld Duitsland kreeg het verdrag opgelegd en mocht dus niet over de eigen toekomst
   beslissen/de Duitse koloniën kregen geen zelfstandigheid/de afgesplitste delen van

   het Turkse Rijk werden mandaatgebied/Elzas-Lotharingen werd zonder

   volksstemming bij Frankrijk gevoegd) 1

Vraag 2
havo-vwo

In november 1918 lieten de Duitse keizer en het opperbevel het sluiten van de wapenstilstand over aan de Duitse overgangsregering. Dit gaf aanleiding tot het

ontstaan van de dolkstootlegende.

2p Leg dit uit. 

Antwoord 

Voorbeeld van een juist antwoord is:

Doordat het leger zo de mythe kon handhaven dat het niet verslagen was

(omdat de burgerregering de wapenstilstand sloot), kon de nederlaag

geweten worden aan de democraten die verraad hadden gepleegd / het

leger in de rug hadden gestoken.

Vraag 3
havo-vwo

Een bewering:

Deze foto past bij de grote maatschappelijke veranderingen die in de Eerste Wereldoorlog plaatsvinden.

3p
Noem een verandering op sociaaleconomisch gebied die bij de foto past en leg uit (zonder bron) welk gevolg die verandering had voor de positie van vrouwen. 

Antwoord

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• Een verandering op sociaaleconomisch gebied die bij de foto past is, dat
   de foto toont dat vrouwen (doordat de mannen aan het front zijn meer)
   mannenwerk doen 1

• Dit heeft voor de positie van vrouwen tot gevolg gehad, dat dit heeft
   bijgedragen aan hun maatschappelijke/economische zelfstandigheid
   /gelijkwaardigheid / de aanvaarding dat vrouwen ‘mannenwerk’ kunnen
   doen / hun emancipatie 2

Wat is het Dawesplan?
havo-vwo

Wat betekent containmentpolitiek?
havo-vwo

Verbanden
havo-vwo

Leg het verband uit tussen:

- bezetting Ruhrgebied en hyperinflatie

- containmentpolitiek en de Amerikaanse luchtbrug in 1948-1949 naar West-Berlijn. 

Antwoord 

De Fransen bezetten in 1923 het Ruhrgebied, omdat de Duitsers de herstelbetalingen staakten. Gevolg was dat de Duitse overheid de Duitse arbeiders opriep te staken. De overheid zou de lonen weer doorbetalen d.m.v. bijdrukken van geld, wat leidde tot hyperinflatie, waardoor de economische crisis nog groter werd.

Antwoord

Stalin liet in 1948 de landwegen naar West-Berlijn afsluiten en hoopte dat het Westen dan Berlijn zouden overdragen aan de SU, maar de Amerikanen reageerden door een Luchtbrug in te stellen naar West-Berlijn. Zij wilden West-Berlijn niet opgeven, zodat het communisme kon uitbreiden, vandaar dat deze gebeurtenis bij de containmentpolitiek aansluit.