Het verteringsstelsel en organen van het verteringsstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

Het verteringsstelsel

Lesstof

Basis: 2.4 + 2.6

Kader: 2.3 + 2.4

Wat gaan we doen?

Herhaling vorige les

Leerdoelen

Uitleg verteringsstelsel

Zelfstandig werken

Afsluiting

Brandstoffen

Bouwstoffen

Beschermende stoffen

Reservestoffen

Herhaling BS 1 en 2

Combineer de functies van voedingsstoffen met de juiste omschrijving. 

Brandstoffen

Bouwstoffen

Reservestoffen

Beschermende stoffen

Zorgen ervoor dat je niet ziek wordt

Niet direct nodig, worden opgeslagen in lichaam

Leveren energie, nodig voor verbranding

Nodig voor groei, ontwikkeling en herstel bij schade, om nieuwe cellen en weefsels te maken

lesdoel

Je kunt de functie van verteringssappen en enzymen noemen.

Je kunt de delen van een gebit noemen met hun functie.

Je kunt de bouw en werking van de darmen beschrijven.

Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig. Om de voedingsstoffen te gebruiken, moet je lichaam het voedsel verteren. Dat doet het verteringsstelsel.

Wat weet je van het verteringsstelsel?

Verteren

• Wat is vertering?
• Hoe wordt eten verteerd?
• Stap 1 en stap 2
• Wat doen verteringsklieren?
• Noem een verteringssap

Vertering

• Verteringsstelsel 
• Darmkanaal 

• Direct opnemen: glucose, water, vitaminen en mineralen. 
• Niet direct opnemen: eiwitten, koolhydraten en vetten. 
• Dit moet verteerd worden

Kauwen stap 1

(Mechanische vertering)

Verteringssappen stap 2

(Chemische vertering)

Mechanische vertering

Verteringssappen

Verteringsklieren:

• Speekselklieren 
• Maagsapklieren 
• Lever
• Alvleesklier
• Darmsapklieren

De voedingsstoffen worden in kleine stukjes geknipt zodat ze door de darmwand kunnen

Enzymen

Darmperistaltiek

    Schema darmperistaltiek

1. Lengtespieren ontspannen; kringspieren trekken samen.
2. Darmkanaal wordt nauwer en duwt voedsel vooruit.
3. Lengtespieren trekken samen; kringspieren ontspannen.

Bouw dunne darm

• Groot oppervlak door darmplooien en darmvlokken
• Door darmwand naar bloedvaten

0

Welke stof kan zo zonder vertering in het bloed worden opgenomen?

1. Mineralen
2. Eiwitten
3. Vetten
4. Koolhydraten

Wat doen enzymen?

1. Enzymen verbranden voedingsstoffen
2. Enzymen maken voedingsstoffen kleiner
3. Enzymen bevatten verteringssappen
4. Enzymen nemen voedingstoffen op in het bloed

Wat is geen functie van darmperistaltiek?

1. Voedselbrij kneden
2. Voedselbrij mengen
3. Voedselbrij voortduwen
4. Voedselbrij filteren

Organen voor vertering

Wat betekent verteren?

1. het afbreken van grote voedingsstoffen in kleinere stoffen
2. Het opbouwen tot grote voedingsstoffen
3. het toevoegen van verteringssappen

Hoe heet een voedingsmiddel na de vertering?

1. Verteringssap
2. Verteringsklier
3. Verteringsproduct
4. Verteringsstelsel

Welke voedingsstoffen hoef je niet te verteren?

1. water
2. mineralen
3. vitaminen
4. alle drie de antwoorden zijn juist

Wat is het nut van kauwen?

1. voedingsstoffen opnemen
2. oppervlakte vergroten
3. kaakspieren versterken

6. Hoektanden zijn puntiger dan snijtanden.

1. Juist
2. Onjuist

Waardoor ontstaan de peristaltische bewegingen van de darmen?

1. Lengtespieren
2. Kringspieren
3. Lengte- en kringspieren

Welke taak hoort bij welk orgaan? Maak de juiste combinatie

eiwitvertering

koolhydraat-

vertering

galproductie

opname voedingsstoffen

De maagsapklieren

De lever

De speekselklieren

De darmsapklieren

De alvleesklier

Noem zo veel mogelijk organen in het verteringsstelsel

leerdoelen

Aan het einde van de les:

- kan je in een afbeelding de delen van het verteringsstelsel benoemen

- kan je de functies en kenmerken van de delen van het verteringsstelsel noemen

De organen voor vertering liggen voornamelijk in de romp.

Belangrijke organen voor vertering zijn de slokdarm, de maag, de lever, de dunne darm en de dikke darm.

Mondholte

De vertering van voedsel begint in de mondholte.

Je hebt in de vorige les gezien dat je met je gebit het voedsel in kleine stukjes verdeeld.

Mondholte

Je speekselklieren produceren speeksel (een verteringssap).

Speeksel maakt het inslikken van het voedsel gemakkelijker.

Met je tong duw je het voedsel van de mondholte naar de keelholte. Door te slikken wordt het voedsel in de slokdarm geduwd.

Bij het slikken wordt de neusholte afgesloten door de huig en de luchtpijpje met het strotklepje.

Het voedsel kan daardoor alleen de slokdarm in.

Maag

maag

In de wand zitten maagsapklieren die maagsap produceren; maagsap bevat zoutzuur

Maag

Kringspieren en lengtespieren in de maagwand zorgen dat je maag altijd in beweging is
Door deze beweging wordt het voedsel goed gemengd met het maagsap

Maag

Onder de maag zit het maagportier: een kringspier die de maag afsluit van de twaalfvingerige darm

De maagportier laat telkens maar kleine hoeveelheden voedsel door naar de twaalfvingerige darm.

Hierdoor heeft de maag een functie als tijdelijke opslagplaats voor voedsel.

Twaalfvingerige darm

Via de maagportier komt het voedsel in de twaalfvingerige darm. In de twaalfvingerige darm komen de afvoerbuizen van de lever en de alvleesklier uit.

Gal

Gal is belangrijk voor de vertering van vetten.

Gal verdeelt grote druppels vet in kleinere druppeltjes.

Dit noem je emulgeren.

Dunne darm

- bevat darmsapklieren die darmsap produceren

- de darmwand heeft veel darmplooien met darmvlokken (uitstulpingen): oppervlaktevergroting

- in de darmvlokken zitten bloedvaten

- voedingsstoffen kunnen door de darmwand heen naar de bloedvaten
- ongeveer 5 meter lang

Darmen

- blinde darm met wormvormig aanhangsel (appendix)

- water wordt uit het voedsel gehaald

- laatste deel: endeldarm met een kringspier (anus)

Dikke darm

De dikke darm is ongeveer anderhalve meter lang.

In de dikke darm wordt water onttrokken uit de niet verteerde voedselresten. Het water gaat het bloed in.

Hierdoor wordt je ontlasting dikker.

Zelfstandig werken

Ga leren voor het SO (en check of je de opgaven allemaal gemaakt hebt):

Basis: 2.4 + 2.6
Kader: 2.3 + 2.4

Afsluiting