1.3 landdegradatie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hoofdstuk 1

1.3 Landdegradatie 

6 vwo

Telefoon in telefoontas of eigen tas

Spoorboekje

• terugblik vorige les
• Theorie 1.3 - incl verwerkingsopdrachten
• aan de slag 

Leerdoelen §1.3

• Wat is het verschil tussen bodemerosie en versnelde bodemerosie?

• Door welke drie activiteiten ontstaat versnelde bodemerosie?

• Met welke maatregelen kun je het optreden van bodemerosie beperken?

• Hoe komt het proces van capillaire werking op gang?

Theorie §1.3

Landdegradatie

Welke ingrepen heeft de mens gedaan om de bodem in de volgende situaties te optimaliseren?

 

te droge grond

 onvruchtbare grond

 veel reliëf

 

te droog

onvruchtbaar 

veel reliëf

irrigatie 

bemesting

 

aanleg terrassen

Kunstmest > chemische vruchtbaarheid

Dierlijke mest > chemische en fysische vruchtbaarheid

De onvoorziene (negatieve) gevolgen van diverse landbouwkundige ingrepen noemen we:

 

landdegradatie

Na hevige regenval spoelt de humushoudende bovenlaag van de bodem weg.

Dit heet ...

bodemerosie

In zeer droge gebieden kan door het verdampen van (grond)water een zoutkorst ontstaan.

Dit heet ...

verzilting

Wat is het verschil tussen erosie en bodemerosie?

Verschil:

Van erosie is sprake wanneer: stromend water, bewegend ijs of de wind materiaal wegschuren. 

Van bodemerosie is sprake wanneer: de humushoudende bovenlaag wordt weggeschuurd. 

Bodemerosie is een natuurlijk proces.

Versnelde bodemerosie ontstaat wanneer de grond onbedekt raakt door menselijke activiteiten.

Door welke drie activiteiten op de foto’s raakt de grond onbedekt?.

De 3 activiteiten zijn:

overbeweiding 

ontbossing

akkerbouw

Akkerbouw kan leiden tot versnelde bodemerosie.

vooral bij monocultuur

Oplossing op foto:

strip-cropping

Oplossingen:

- strip cropping

- evenwijdig aan hoogtelijnen ploegen

- weinig ploegen

- resten van gewassen laten liggen

- bomen dwars op de windrichting

Verzilting door irrigatie >

drie soorten irrigatie

1. Geulirrigatie

1. Water wordt door gegraven geulen gespoeld
2. Water infiltreert.
   
3. Veel water wordt niet door planten opgenomen >grondwater stijgt.
   
4. Door kleine openingen wordt het grondwater omhoog gezogen (capillaire werking van de grond).
   
5. Het grondwater dat kleine hoeveelheden zout bevat verdampt en het zout blijft achter.
   
6. Na verloop van tijd ontstaat een zoutkorst.

1. Geulirrigatie

1. Water wordt door gegraven geulen gespoeld
2. Water infiltreert.
   
3. Veel water wordt niet door planten opgenomen >grondwater stijgt.
   
4. Door kleine openingen wordt het grondwater omhoog gezogen (capillaire werking van de grond).
   
5. Het grondwater dat kleine hoeveelheden zout bevat verdampt en het zout blijft achter.
   
6. Na verloop van tijd ontstaat een zoutkorst.

2. Beregening

Beregenen is een andere irrigatietechniek met vergelijkbare gevolgen. 
Bedenk dat net als bij geulirrigatie: 

- een groot deel van het water direct verdampt 
- veel water infiltreert 
- dat leidt tot verzilting

3. Drupelirrigatie

Door middel van druppelirrigatie wordt er net zoveel water naar de plantenwortel geleid als deze kan opnemen:

- er zal vrijwel geen water infiltreren of verdampen

- het grondwater zal nauwelijks stijgen

- het is de beste manier van irrigatie,
maar vraagt wel om een investering in techniek

Niet elke landschapszone is even gevoelig voor landdegradatie.

Welke gebieden zijn extra gevoelig wanneer mensen landbouw gaan bedrijven?

Extra gevoelig zijn ...

gebieden met grote droogte

reliëfrijke gebieden

gebieden met een hoge neerslag-intensiteit

Kans op herstel verschilt

Meer kans op herstel:

     - bodem met veel voedingsstoffen

     - klimaat verschaft voldoende vocht

Minder kans op herstel:

     - arme bodems

     - weinig vocht

Intensieve landbouw zorgt voor uitputting

Oplossing:
  

duurzaam

landgebruik

Akkerbouw kan leiden tot versnelde bodemerosie.

vooral bij monocultuur

Oplossing op foto:

strip-cropping

Oplossingen:

- strip cropping

- evenwijdig aan hoogtelijnen ploegen

- weinig ploegen

- resten van gewassen laten liggen

- bomen dwars op de windrichting

Gebruik de bron.
Klimaatverandering leidt in Apulië tot verwoestijning. Veranderingen in de neerslag lijken hierin niet bepalend te zijn.
Beschrijf de wijze waarop klimaatverandering in Apulië wel tot verwoestijning leidt.

In Apulië vindt als gevolg van de combinatie van het klimaat en het seizoensgebonden toerisme verzilting plaats.
Beschrijf in drie stappen de wijze waarop juist deze combinatie leidt tot verzilting.

Gebruik de atlas.
Om verdere landdegradatie in de regio Apulië tegen te gaan, zijn investeringen nodig om de landbouw en het toerisme te verduurzamen. Afhankelijk van het schaalniveau waarop je kijkt, kun je verschillende conclusies trekken over de beschikbaarheid van voldoende financiële middelen hiervoor.
Beredeneer dit door in te gaan op twee verschillende schaalniveaus.

Aan de slag: individueel uitwerken. 

1. Maak  H1.3: opdrachten

2. Klaar? Box landdegradatie