Elektriciteit (5.1)

• Natuurkunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 5

Elektriciteit

HAVO VWO

Klas 3

Aan welke woorden denk jij bij het begrip elektriciteit?

Hoofdstuk 5 

Paragraaf 1:

Elektrische schakelingen

Leerdoelen

1. Ik kan uitleggen wat een elektrische stroom is
2. Ik kan een schakelschema tekenen
3. Ik kan het verschil tussen serie- en parallelschakelingen benoemen
4. Ik kan de voordelen van serie- en parallelschakelingen benoemen

Wat is stroom?

• Elektrische stroom zijn miljarden elektronen (minuscule deeltjes) die in stroomdraden bewegen en energie leveren aan energiegebruikers
  

Een elektrische stroom heeft 3 onderdelen nodig:

1. Een spanningsbron die de stroom ‘rond pompt’
2. Een energiegebruiker (= alles wat elektrische energie verbruikt)
3. Een gesloten stroomkring zodat de stroom die de spanningsbron verlaat ook weer terug kan komen

De stroom die een spanningsbron bij de + pool verlaat, is even groot als de stroom die bij de – pool weer binnenkomt

Spanningsbronnen

Voorbeelden:

• Batterij, accu, zonnecel, dynamo
  

Een stopcontact is geen spanningsbron maar we kunnen een stopcontact soms wel voor het gemak als spanningsbron beschouwen

Schakelschema's

Elektriciens moeten goed plannen hoe een elektrische installatie aangelegd wordt

Als een elektrische installatie verkeerd wordt aangelegd kan dit ernstige gevolgen hebben, zoals kortsluiting, brand, stroomschokken en zelfs elektrocutie.

Om elektrische installaties goed te plannen maken we een schakelschema

• Dit is een schematische tekening van hoe de installatie wordt aangelegd
  

Schakelschema's tekenen

Een gevorderd schakelschema

Serie-, parallel- en combinatieschakeling

Bij serieschakeling loopt de stroom van de ene stroomgebruiker naar de andere stroomverbruiker (ze komen, net als afleveringen van een serie op Netflix, na elkaar). De stroomgebruikers zitten in dezelfde stroomtak

Bij parallelschakeling loopt de stroom tegelijk door verschillende stroomverbruikers (ze staan parallel naast elkaar). De stroomgebruikers hebben een eigen stroomtak

Bij combinatieschakeling komen serie- en parallel in dezelfde schakeling voor

Serieschakeling

Voorbeelden:

• (oude) Kerstverlichting
• Lampen met een schakelaar
• De verwarming en ventilator van een fohn

Parallelschakeling

Voorbeelden:

• Straatlantaarns
  
• Stopcontacten in huis
  
• Verlichting in een auto
  

Combinatieschakeling

Voorbeeld:

• De stoppen in huis in een meterkast
  

Herhalingsvragen

Leg uit wat elektrische stroom is.

Benoem de 3 verplichte onderdelen die een elektrische stroom nodig heeft.

Teken een combinatieschakeling met 3 lampjes waarvan 1 van de parallel geschakelde lampjes bediend wordt met een schakelaar.

Teken een hotelschakeling waarmee een lamp met 2 schakelaars bediend kan worden

Huiswerk Paragraaf 5.1