Lessenreeks les 4: Stedelijke burgerij en gildes

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De Middeleeuwen

Stedelijke burgerij

     Onderwerpen:

• Stedelijke burgerij
• Gildes 

Leerdoelen:

Begrippen: 

• Stedelijke burgerij
• Gilde 
• Stadsrechten

-Je kunt uitleggen hoe het bestuur in een middeleeuwse stad geregeld is.

- Je kunt het belang van ambachten en gilden uitleggen.

- Je kunt uitleggen waarom de steden zelfstandiger werden ten opzichte van de adel.

Stedelijke burgerij

Adel

Land is in handen van de adel (of geestelijkheid). Hertogen en graven bepalen de regels.

Maar de rijker wordende burgers willen meer zelf kunnen beslissen. Behoren tot de groep stedelijke burgerij.

Adel had dure kastelen en moest legers onderhouden. Edelen hadden daarom nogal eens behoefte aan (meer) geld...

Werken in een gilde

• Er ontstaan andere beroepen: ambachten
• Mensen met hetzelfde ambacht zitten in een gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

Werken in een gilde

• Het gilde controleerde ook de kwaliteit van de producten en stelde de verkoopprijs vast.
  
• Bij ziekte en overlijden kreeg het gezin hulp van het gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;                   
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden. Je was dan vaak al ver boven de 30 jaar!

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Een voorbeeld van een meesterproef.

Om meester te worden moest een poort worden gemetseld.

Blij met de stad!

• Alle inwoners van een graafschap moesten gehoorzaam zijn aan de heer.
  
• Ook de inwoners van steden, maar die wilden liever eigen baas zijn

• De heer vond een machtige en rijke stad helemaal niet erg: al die rijkdom!
• De inwoners van de stad en heer maken afspraken, vastgelegd in stadsrechten.

De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland

Stadsrechten

• Een stad met stadsrechten mag een stadsmuur bouwen
• De stad mag zelf rechtspreken, maar een ambtenaar (de schout) van de heer moet wel aanwezig zijn en een deel van de boetes is voor de heer.

• De inwoners van een stad waren vrije poorters (geen bezit van de heer)

• In ruil voor deze rechten moet de stad belasting betalen

Video

Over stadsrechten

Privileges

Steden kregen privileges (de stadsrechten).

De heer behield vaak enige voordelen binnen de stad.

Straffen in de Middeleeuwen

• Zeker: lijfstraffen en doodstraffen kwamen voor...
• ...maar de meeste straffen waren geldboetes!
• Die leverden meer op en kostten minder geld: een beul moet je als stad namelijk ook gewoon betalen!

Van wie kreeg een stad, stadsrechten?

1. Magistraat
2. Schout
3. Burgemeester
4. Leenheer

Stadsrechten: het recht van een stad op eigen winkels.

1. Waar
2. Niet waar