HEY 5.5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.5 Gaswisseling, opname en transport bij planten

Wat heb je niet nodig voor fotosynthese?

1. zuurstof
2. zonlicht
3. water
4. koolstofdioxide

In welk type planten verwacht je meer chlorofyl / meer chloroplasten?

1. In bladeren van zonplanten
2. In bladeren van schaduwplanten

Wat kan beperkend zijn voor fotosynthese?

1. Hoeveelheid water
2. Hoeveelheid glucose
3. Hoeveelheid zuurstof

Leerdoelen 5.5

BiNaS 91

Gaswisseling

Planten hebben, net als wij, zuurstof en koolstofdioxide nodig.  ze huidmondjes—kleine openingen aan de onderkant van hun bladeren.

Wat gebeurt er bij gaswisseling?

Overdag nemen planten CO₂ op voor de fotosynthese (hun manier om voedsel te maken) en geven ze O₂ af. ’s Nachts ademen ze juist zuurstof in en geven ze koolstofdioxide af, net als wij!

Waterbalans behouden:

Via die huidmondjes verdampt ook water. Dit heet transpiratie. Als het warm of droog is, sluiten de huidmondjes zich om te voorkomen dat de plant uitdroogt. Zo blijft de waterbalans op peil.

Gaswisseling plant

Huidmondjes regelen inlaat en uitlaat van gassen = gaswisseling. 

Overdag: teveel zuurstof,  zuurstof gaat via de huidmondjes naar de omgeving.

's Nachts: te weinig zuurstof, dus opgeslagen zuurstof gebruiken, of opname via de huidmondjes

Woestijnplanten

Transport in planten

Planten drinken water via hun wortels. Aan het uiteinde van de wortels zitten wortelharen die het water en de voedingszouten (mineralen) uit de bodem opnemen.

Hoe werkt dit?

Water gaat de wortels in via osmose, een proces waarbij water van een plek met veel water (de bodem) naar een plek met minder water (de wortel) stroomt.

Voedingszouten gaan vaak actief de wortels in, wat betekent dat de plant hier energie voor gebruikt.

Transport door de plant:

Het water en de voedingsstoffen gaan door speciale buisjes, het houtvaten , omhoog naar de bladeren. Dit werkt een beetje als water dat omhoog stijgt in een rietje door de krachten van cohesie (watermoleculen die aan elkaar plakken) en adhesie (watermoleculen die aan de wanden plakken).

Transport in planten

Planten hebben eigenlijk twee "snelwegen" om stoffen te vervoeren:

Houtvaten:

Vervoert water en mineralen van de wortels naar de bladeren.

Beweging is altijd opwaarts.

Dit is een passief proces, de plant hoeft er geen energie voor te gebruiken.

Bastvaten:

Vervoert suikers en andere voedingsstoffen die in de bladeren worden gemaakt naar de rest van de plant.

Beweging kan zowel omhoog als omlaag zijn.

Dit is een actief proces, wat betekent dat de plant hier wel energie voor gebruikt.

Kortom:

Water en mineralen gaan via het houtvaten omhoog, zonder energie.

Suikers en andere stoffen gaan via het bastvaten alle kanten op, met energie.

Transport door bastvaten

Houtvaten zijn overgebleven dode resten van celwanden, wanden zijn hout verstevigd en waten en mineralen ppruimen 

Bastvaten zijn levende cellen in verbinding via cytoplasma

Symbiose

Cytoplasma in plantencel

Welke organen zijn nodig voor het transport van stoffen door de plant?

1. Vaatbundels en wortels
2. Vaatbundels, wortels en bladeren
3. Vaatbundels, wortels en bloemen

Wat vervoeren de bastvaten?

1. water en mineralen
2. water en glucose
3. water en zuurstof
4. water

Welke route volgt het transport door bastvaten?

bladeren

stengel

wortels

Wat vervoeren de houtvaten?

1. water en mineralen
2. water en glucose
3. water en zuurstof
4. water

Vaatbundels transporten stoffen door de plant. Transport van glucose begint bij ....

1. De bloem
2. De wortels
3. De stengel
4. De bladeren

houtvaten 

bastvaten 

Houtvaten

Bastvaten

Welk nummer zijn
de bastvaten?

Wat vervoeren bastvaten?

1. 2, water en glucose
2. 2, water en mineralen
3. 3, water en glucose
4. 3, water en mineralen

Leerdoelen 5.5

• 5.5 Gaswisseling, opname en transport bij planten lezen 
• 
  

Aan het werk