V5 - TH3 - BS1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

vandaag

eerst afsluiting DNA

daarna start thema 3 Stofwisseling

Thema 4 DNA

vragen? 

herhaling - voorstel: vlak voor de toets 

quizlet live

formatieve toets /oefentoets kwizl (les of zelfstandig?)

VWO 5

Thema 3 - Stofwisseling in de cel

Thema 3 - Stofwisseling in de cel

BS1 chemie in cellen

BS2 enzymen

BS3 koolstofassimilatie -> met hoofdstuk planten!!!

BS 4 voortgezette assimilatie

BS 5 dissimilatie 

+ hoofdstuk DNA vormt de toets

voorstel planner

 13+16 maart BS 1 + 2 (+ start BS4)

20+23 maart BS4 + 5 

27 + 30 maart herhaling + uitloop

maandag 3 april toets

60 minuten (+ 10 min verlenging) 

+ nabespreking SE (16 of23 maart)

VWO 5

Thema 3 - Stofwisseling in de cel

BS1 -Chemie in cellen

Leerdoelen

Na deze les kun je:

• omschrijven wat stofwisseling, dissimilatie en assimilatie zijn. 
• omschrijven wat er bij deze reacties met de energie in de cel.

begrippen

stofwisseling (metabolisme)

chemische energie

assimilatie

dissimilatie 

koolstofassimilatie

voortgezette assimilatie 

ATP (adenosinetrifosfaat) / ADP (adenosinedifosfaat)

NAD+ (nicotinamide-adenine-dinucleotide)/ NADP+ (nicotinamide-adenine-dinucleotide-fosfaat)

fosforylering 

BiNaS

!

Organisch

Anorganisch

CO2

Glucose

Eiwit

N2

H2O

DNA

Zetmeel

Zilver

NaCl

benzine

Organische stoffen

• afkomstig van organismen
  
• grote ingewikkelde moleculen
• minimaal 2 C-atomen
• daarnaast vooral H en O
• voorbeelden: koolhydraten, eiwitten en vetten

Anorganische stoffen

• zowel in organismen voorkomend als de levenloze natuur
• kleine eenvoudige moleculen
• voorbeelden: water (H₂O), CO₂, O₂

Autotrofe organismen

• kunnen organische stoffen maken uit alleen anorganische stoffen
  
• geen andere organismen nodig voor hun voedsel
• m.b.v. fotosynthese in de bladgroenkorrels
• planten en cyanobacteriën

Heterotrofe organismen

• kunnen niet zelf organische stoffen maken voor voedsel
  
• andere organismen nodig voor voedsel
• schimmels, dieren en de meeste bacteriën

Stofwisseling

Assimilatie

Dissimilatie

Kost energie

Levert energie

Grote moleculen naar kleine

Kleine moleculen naar grote

Opbouw

Afbraak

Verbranding

Fotosynthese

Afb. 4 Stofwisseling in cellen

huiswerk:

neem een geluidsfragment op en 

leg deze afbeelding uit

ATP

Waar ken je het van? 

ATP

Waar ken je het van? 

bouwsteen DNA

energie kostende processen ATP -> AMP + P

ATP als 'oplaadbare batterij'

ATP is de universele energieleverancier

ATP als 'oplaadbare batterij'

ATP als 'oplaadbare batterij'

ATP

Hoe zal ATP zijn opgebouwd? 

• is dit een energie rijke of arme verbinding?

ATP

Hoe zal ATP zijn opgebouwd? 

• energie rijke of arme verbindingen? 
  
• deoxyribose / adenine ribose
• trifosfaat

afb. 6 structuurformule van ATP

afb. 6 structuurformule van ATP

BINAS 67L 

afb. 6 structuurformule van ATP

BINAS 67L 

licht

dissimilatie

energie eruit

assimilatie

beweging

ATP 

ADP+Pi

energie erbij

afb. 5 energietransport m.b.v. ATP

Huiswerk

• Vraag 1 t/m 9 van het boek

opdracht 4 + 5 gaan we over 10 minuten bespreken

leg afb. 4 uit in een autobestand (2-5 minuten)

lever dit in op de classroom

Daarna BS 2 

Opdracht 4 

afb. 6 structuur-

formule van ATP

BINAS 67L 

opdracht 4

a) Van welke andere dragermoleculen is AMP een bestanddeel?

....

b) Welke van deze moleculen zijn, naast ATP, ook energiedragers?

...

opdracht 4

a) Van welke andere dragermoleculen is AMP een bestanddeel?

AMP maakt deel uit van HS-co-enzym A, NAD+, NADP+, ADP en cyclisch AMP.

b) Welke van deze moleculen zijn, naast ATP, ook energiedragers?

...

opdracht 4

a) Van welke andere dragermoleculen is AMP een bestanddeel?

AMP maakt deel uit van HS-co-enzym A, NAD+, NADP+, ADP en cyclisch AMP.

b) Welke van deze moleculen zijn, naast ATP, ook energiedragers?
De moleculen NAD+, NADP+ en ADP zijn ook energiedragers.

opdracht 4

c) Waarop kan de chemische en functionele verwantschap van de dragermoleculen duiden?

...

d) Geef het reactieschema van de vorming van ATP.

...

opdracht 4

c) Waarop kan de chemische en functionele verwantschap van de dragermoleculen duiden?

Op een gemeenschappelijke ontstaanswijze.

d) Geef het reactieschema van de vorming van ATP.

...

opdracht 4

c) Waarop kan de chemische en functionele verwantschap van de dragermoleculen duiden?

Op een gemeenschappelijke ontstaanswijze.

d) Geef het reactieschema van de vorming van ATP.

ADP + Pi → ATP + H2O

opdracht 5

Alihan zit in 5 vwo en verbruikt naar schatting 8800 kJ energie per dag.

a) Zoek op hoeveel kilojoule energie een mol ATP in de cel maximaal oplevert bij omzetting in ADP + Pi. Rond je antwoord af op een geheel getal.

afb. 6 structuur-

formule van ATP

BINAS 67L 

31*10ˆ3 J/mol-1 = 31 kJ/mol

opdracht 5

Alihan zit in 5 vwo en verbruikt naar schatting 8800 kJ energie per dag. Een mol ATP weegt 507 g.

b) Bereken hoeveel kilogram ATP Alihan op een dag naar schatting omzet in ADP. Vul een geheel getal in.

...

opdracht 5

Alihan zit in 5 vwo en verbruikt naar schatting 8800 kJ energie per dag. Een mol ATP weegt 507 g.

b) Bereken hoeveel kilogram ATP Alihan op een dag naar schatting omzet in ADP. Vul een geheel getal in.

8800 kJ / 31 kJ / mol = 283,870 mol

507 g = 0,507 kg 

283,9 mol * 0,507 kg / mol = 143,92= 144 kg

Een autotroof organisme, maakt mineralen en koolstofdioxide.

1. waar
2. niet waar

Een autotroof organisme, gebruikt

1. glucose en zuurstof
2. vetten en koolhydraten
3. mineralen, koolstofdioxide
4. warmte afvalstoffen

Een heterotroof organisme, gebruikt

1. glucose en zuurstof
2. vetten en koolhydraten
3. mineralen, koolstofdioxide
4. warmte afvalstoffen

BS1 - laatste feitjes

NAD+ / NADH  =chemisch aan ATP verwante energie drager

ATP = energie drager in de cel

Pi  = inorganic phoshate = vrije fosfaatgroep

ATP  -> gevormd dmv fotosynthese in chloroplasten

ADP -> verbranding in mitochondriën

assimilatie = klein naar groot = opbouw -> kost energie

dissimilatie = groot naar klein = afbraak -> levert energie op

Afb. 4 Stofwisseling in cellen

huiswerk:

Vraag 1 t/m 9 van het boek

leg deze uit in een audiobestand 

of ingesproken presentatie van

maximaal 2-5 minuten

nu naar BS 2