Niet alleen beschrijving van werkelijkheid, maar ook een verklaring hoe het zo is gekomen. De psychologische roman is dus populair, evenals de sociale roman. Naturalistische romans zijn somber en pessimistisch.
Vrije wil bestaat niet, het leven wordt bepaald door het noodlot (fatalisme).
Nadruk ligt in naturalistische romans ook op: onderbewuste gevoelens (met name de seksuele gevoelens)