Variatio

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Variatio (1500-1750)

Maniërisme

Barok

Voorkennis test

Villa Rotonda

Pontormo

Lodwijk XIV bezoekt de Gobelinwerkplaats

De Kruisafneming

Charles Le Brun

Andrea Palladio

Esthetica als hermeneutiek

• Opzoek naar betekenis
• Vroeger: intentie van de maker
• Tegenwoordig: + interpretatie
• Historische context
• Kennis van verf, kunstenaar, werkplaats etc.

Jacopo Pontormo

• 'De Kruisafneming'
• 'nieuwe' stijl
• Nieuwe variant van twee voorbeelden
• Verticale versie graflegging Raphaël
• Dramatische dynamiek (draaiingen)
• Felle en effen kleuren
• zonder schaduw

Denk aan:

Voorstelling
- Tafereel

- Personen

- Dynamiek

Vormgeving

- Vorm

- Kleuren/contrast

- Compositie

Maniërisme kenmerken

Klik op afbeelding  om te vergroten

Maniërisme

• Maniera= stijl of overdreven manier van doen
• Tussenperiode Renaissance en Barok
• Ontstaan in Rome
• Achteruitgang op renaissance?
• Verspreiding door:
  - Gevluchte kunstenaars
  - Opdrachten interieurs paleizen
  - Boekdrukkunst

Kenmerken:

• Emotie en eigen ideeën
• Geen eenvoud
• Eigen combinaties en toepassingen van klassieke elementen

Welk werk is typisch Manieristisch? Geef 1 kenmerk

Palladio en de wetten van harmonie

• verhoudingen uit de muziek
• Maniërisme:

stijl vs. stijlvol

stijlvol vs. overnemen stijl/ aarzelende compositie

gekunsteld en verfijnd

reflectie psyche/ tegenreactie of 'stijlvolle' kunst 

Villa Rotonda

• Palladio
• Quattro libi dell'architectura
• Pantheon
• Griekse centraalbouw en zuilen

Denk aan:

- Voorstelling

- Tafereel

- Personen

- Dynamiek

- Vormgeving

- Vorm

- Kleuren/contrast

- Compositie

* Verschillen per regio!

Barok kenmerken

Barok

• Aan het hof (Lodewijk XIV)
• Zuidelijk: contrareformatie -> religieuze taferelen
• Noorderlijk: protestantisme -> sober (Gouden Eeuw)

• Pracht en praal vs. sober
• Meer dramatiek en dynamiek

Charles le Brun (blz 59 KB)

• hofkunstenaar Lodewijk XIV
• Gobelinwerkplaats
• Poussenist
• 'XIV stijl'
• 1 van 12 wandtapijten

Klassieke normen

• Classiscisme: dynamisch begrip
• Nieuwe inspiraties door nieuwe (her)ontdekkingen
• Naar elkaar kijken

Palladio en Pontormo

Hoe zien we de invloed van het protestantisme in de Noordelijke Barok?

Probleemstellingen:

1. Waar halen Kunstenaars hun voorbeelden vandaan?

2. Hoe onderzoeken kunstenaars het voorbeeld en hoe verwerken ze deze in hun eigen kunst?

3. Op welke wijze zijn technische ontwikklingen van invloed op de omgang van kunstenaars met het voorbeeld?

4. Hoe worden cultuurhistorische ontwikkelingen gereflecteerd in het denken en kiezen van het voorbeeld?

5. Hoe past de omgang van kunstenaars met het voorbeeld binnen de kunstfilosofie?

Examenvraag

De Villa Rotonda en verschillende Romeinse bouwwerken, waaronder het

Pantheon en de thermen van Diocletianus, gelden als inspiratiebron voor

het Chiswick House. De Engelse architectuurhistoricus Richard Hewlings

schrijft het volgende over Chiswick House: "Het was Burlingtons

bedoeling om een Romeinse villa te ontwerpen, niet een

renaissancepastiche."

2p 19 Geef een argument waarmee je aantoont dat Burlington wél slaagde in

deze bedoeling. Geef vervolgens een argument waarmee je aantoont dat

hij niet slaagde in deze bedoeling.  (Waarom variatio, waarom imitatio?)

Chiswick house

Villa rotonda

Antwoorden examenvraag

• niet geslaagd (een van de volgende): 1

− Burlington maakte weliswaar geen exacte kopie van de Villa

Rotonda, maar hij baseerde zijn ontwerp zeer sterk op dit

voorbeeld, in die zin is er juist sprake van een

renaissancepastiche.

− Burlington kwam tot zijn ontwerp door het (vrijelijk) combineren van

elementen uit de klassieke architectuur. Deze praktijk is een

typische renaissancepraktijk en zodoende is zijn ontwerp een

renaissancepastiche te noemen.

− Burlingtons villa is niet terug te voeren op voorbeelden van

Romeinse villa's / landhuizen / buitenhuizen, maar op andere

voorbeelden, zoals een badhuis en/of een tempel (het Pantheon).

In dit opzicht blijft Burlington ver van de oorspronkelijke Romeinse

voorbeelden / dicht bij de renaissancepraktijk.

• wel geslaagd (een van de volgende): 1

− Het is duidelijk dat Burlington geen slaafse navolging beoogde van

een renaissancevoorbeeld (Villa Rotonda). Hij combineert immers

verschillende inspiratiebronnen, waaronder een Romeins

bouwwerk.

− Burlington maakte een nieuw/oorspronkelijk ontwerp vanuit aan

klassieke architectuur ontleende principes/wetmatigheden.

Einde B2 

Vragen?