Het begin van de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Koude Oorlog

Revolutie in Rusland (1)

Veel onrust in Rusland:

• Veel gebieden verloren na verlies WOI
• Soldaten slecht bewapend
• Veel honger

Tsaar had geen oplossing, volk was ontevreden --> leidde tot opstand in 1917

1917 opstand van communisten tegen Russische keizer
onder leiding van Lenin  

Revolutie in Rusland (2)

Tsaar wordt afgezet, communisten komen aan de macht

Blijft onrustig  --> burgeroorlog gewonnen in 1922 door communisten

Resultaat:

• Rusland wordt communistisch
  
• Heet voortaan Sovjet-Unie
  

--> bestaande uit verschillende landen die verder gingen als één staat

Communisten

Politieke stroming in de Sovjet-Unie

Voorwaarden:

• Iedereen is gelijk;
  
• Iedereen verdient evenveel ;
  
• Er is geen privébezit;
  
• De staat bezit alle grond, bedrijven en kapitaal;
  

Doel: geen armoede meer door het afschaffen van privébezit --> Vernietigen van het kapitalisme 

Stalin

1928: aan de macht

Bestuurde de SU als een dictator

Onder hem kwamen meer dan 20 miljoen Russen dood door vervolging, gedwongen verhuizingen, dwangarbeid en hongersnood

Politieke tegenstanders kwamen terecht in de goelag (werkkampen)

Goelag

Zuivering

Kapitalisme

Tegenhanger van communisme

Economisch systeem:

• waarin ondernemers zoveel mogelijk winst maken;
  
• Grond, bedrijven en kapitaal zijn het bezit van ondernemers;
  
• Verschil tussen arm en rijk
  

Komt veel voor in de wereld:

• Verenigde Staten
  
• Nederland
  

Communisme                     

Kapitalisme

• Iedereen gelijk en verdient evenveel

• Geen privébezit

• De staat bezit alle grond, bedrijven en geld
  
• Planeconomie: de regering bepaalt wat de bedrijven moeten maken en hoe hoog de prijzen zijn

• Politiek: meestal dictatuur

• Land: Sovjet-Unie
  

• Ondernemers willen zo veel mogelijk winst

• Ondernemers bezitten grond, bedrijven en geld 

• Mensen verdienen niet evenveel
• Vrijemarkteconomie: vraag en aanbod bepalen wat er wordt gemaakt en hoe hoog de prijzen zijn 

• Politiek: meestal democratie

• Land: Verenigde Staten 
  

Angst voor het communisme

Kapitalistische landen bang voor communisme

• Willen de hele wereld communistisch maken
  
• 
  

Aantrekkelijk voor arbeiders vanwege gelijkheid

Ondanks angst toch samenwerking tussen SU en Westen
want:

• Verslaan van Hitler
  
• Maar wantrouwen blijft
  

Communisme

Kapitalisme

Bezit

Lonen

Doel

Land

Verenigde Staten

Iedereen verdient evenveel

Goed bestaan voor iedereen

Ondernemer verdient meer dan arbeider

Sovjet Unie

Fabrieken zijn eigendom van de staat

Fabrieken zijn eigendom van ondernemers

Zo veel mogelijk winst maken

Bondgenoten worden vijanden

Stalin: SU nooit meer aangevallen door Duitsland

Daarom:

• Oost-Europa als buffer van landen om de SU heen
  
• Serie van conferenties (grote vergaderingen) waarbij de zaken werden geregeld.
  

Conferentie van Jalta

Februari 1945

Afspraken maken over toekomst van Europa

• Hoe verder na WOII
  

Leiders van:

1. Groot-Brittannië: Winston Chrurchill
   
2. V.S. : Theodore Roosevelt
   
3. Sovjet-Unie: Jozef Stalin
   

Winston Churchill, leider van Groot-Brittannië

1

Franklin D. Roosevelt, leider van de Verenigde Staten

2

Josef Stalin, leider van de Sovjet-Unie

3

Afspraken

Volgende afspraken werden gemaakt:

• Duitsland en Berlijn werden in vier bezettingszones verdeeld; de Geallieerden bestuurden elk tijdelijk een zone
  
• De bevrijde gebieden werden democratisch; volk mag zelf hun leider kiezen
  
• De S.U. mocht haar grens naar het Westen opschuiven
  

Conferentie van Potsdam (1)

Juli 1945

Volgende afspraken gemaakt:

• Nazi’s zouden gestraft worden
• Duitsland moest een democratisch bestuur krijgen

Leiders van:

1. Groot-Brittannië: Winston Chrurchill
   
2. V.S. : Henry Truman
3. Sovjet-Unie: Jozef Stalin

Winston Churchill, leider van Groot-Brittannië

1

Henry Truman, leider van de Verenigde Staten

2

Josef Stalin, leider van de Sovjet-Unie

3

Conferentie van Potsdam (2)

Relatie verslechterd tussen Stalin en het Westen:

• Truman (nieuwe president VS) wantrouwde het communisme
• Stalin bang voor uitbreiding kapitalisme in S.U. 
• Stalin bang voor de Amerikaanse militaire macht

Clement Attlee, Groot-Brittannië

1

Franklin D. Roosevelt, Verenigde Staten

2

Josef Stalin, Sovjet-Unie

3

Wantrouwen groeit

Leidt in 1946 tot begin van Koude Oorlog:

• Een periode van spanning tussen de communistische Sovjet-Unie en de kapitalistische Verenigde Staten waarin steeds oorlog dreigde tussen beide partijen, maar er nooit een directe oorlog kwam
  

Koud vanwege de dreiging maar geen direct treffen tussen V.S. en S.U.

• Wel in vorm van invloed in andere landen
  

Een verdeeld Europa

Na WOII: twee invloedsferen in Europa

Invloedssfeer VS: democratie, vrijemarkteconomie = Westblok

Invloedsfeer SU: dictatuur, planeconomie = Oostblok

Grens tussen twee invloedssferen: IJzeren Gordijn

0

Wat betekent de Koude Oorlog?

1. Een oorlog gevoerd in een koude periode
2. Een oorlog waarin veel actie ondernomen wordt
3. Een oorlog waarin weinig actie ondernomen wordt
4. Een oorlog in de winter.

Wat heet de grens tussen het oosten en het westen?

1. IJzeren muur
2. Rode lijn
3. IJzeren Gordijn
4. Communistische muur

Wie zijn de grootmachten ná de Tweede Wereldoorlog?

1. Engeland, Verenigde Staten, Sovjet-Unie
2. Frankrijk, Verenigde Staten, Sovjet-Unie
3. Verenigde Staten, Sovjet-Unie
4. Engeland, Frankrijk, Verenigde Staten, Sovjet-Unie

Trumanleer

Veel oorlogsschade, maar geen geld voor wederopbouw

Angst dat communisme aan zou trekken 

• groei invloed S.U.
  

Truman wilde dit voorkomen met de Trumanleer (1947):

• De Verenigde Staten hadden het recht om in te grijpen in een land wanneer dat land communistisch dreigde te worden
  

Economische hulp (1)

Economie van Europa moest opgebouwd worden

Kon Europa niet alleen

kregen hulp van V.S.

Marshallhulp:

Financiële hulp van V.S. aan alle Europese landen om de economie weer op te bouwen.

• 
  Doel: verspreiding van het communisme tegen gaan 

Marshallhulp in dollars

Spotprent over Marshallhulp

Economische hulp (2)

Stalin wees Marshallhulp af voor Oost-Europese landen

• Zou toch niet werken
  

Marshallhulp werd groot succes

• Europese economieën herstelden en welvaart groeide
  

V.S. profiteerde door verkoop van goederen en machines aan Europa

Economische hulp (3)

Trumanleer + Marshallhulp=

containment-politiek:

Amerikaanse politiek om de communistische invloed in de wereld in te dammen.

Westblok (1)

Invloedssferen van de kapitalistische landen

• Verenigde Staten 
• Nederland
  

Democratie:

• Het volk heeft invloed op hoe land bestuurd wordt
  

Westblok (2)

Vrijemarkteconomie: 

• Economie waarin vraag en aanbod bepalen wat er wordt geproduceerd en hoe hoog de prijzen zijn
  

Vrijheid van meningsuiting: 

• Het recht om je mening te geven
  

Oostblok

Invloedssfeer van communisme

• Landen in Oost-Europa waar communistische regeringen aan de macht kwamen
  

Dictatuur:

• Macht is in handen van één persoon of een kleine groep. Volk heeft geen inspraak
  

Oostblok

Planeconomie:  

• Economie waarin de regering bepaalt wat de bedrijven moeten maken en hoe hoog de prijzen zijn.
  

Geen vrijheid van meningsuiting 

Twee machtblokken

Doel:

• Invloedssfeer vergroten
  
• Zoveel mogelijk bondgenoten
  

Te bereiken door:

• Economische steun te geven aan landen
  
• Militaire hulp te bieden
  

Elkaar zoveel mogelijk dwars zitten:

• Steunen van tegenstanders in elkaars invloedssfeer
  

Wapenwedloop

Tijdens Koude Oorlog ontstaat een wapenwedloop:

• Soort wedstrijd tussen het Westblok en het Oostblok waarbij beide partijen steeds krachtigere wapens ontwikkelden om zich veiliger te voelen en de ander af te schrikken
  

 

Wapenwedloop (2)

Beide landen kregen zoveel kernwapens dat een oorlog het einde van de wereld zou betekenen 

• door de angst nooit tot een echt treffen

gekomen 

Wapenwedloop kostte wel heel veel geld en grondstoffen

De Grote Drie van Potsdam waren: Stalin, Roosevelt en Churchill

1. Dit klopt
2. Dit klopt niet

We laten de Koude Oorlog beginnen na:

1. de nederlaag van Duitsland (mei 1945)
2. de dood van Roosevelt (april 1945)
3. de nederlaag van Japan (augustus 1945)
4. het aftreden van Churchill (augustus 1945)

In welk jaar was de Russische Revolutie?

1. 1915
2. 1916
3. 1917
4. 1918

Welk land was tijdens de Koude Oorlog de belangrijkste tegenstander van het Westen?

1. Duitsland
2. Frankrijk
3. Sovjetunie
4. Vietnam

Welke historische gebeurtenis herken je in de bron?

Gebruik de bron

1. Verdeling van Duitsland
2. Einde van de Tweede Wereldoorlog
3. Operatie Barbarossa
4. De luchtbrug tijdens de blokkade van Berlijn

Stalin

1. Westen
2. Oosten

Wat is de Marshallhulp?

1. Hulp aan arme kinderen in Afrika
2. Hulp van de VS aan Europa na de 2e wereldoorlog.
3. Hulp voor militairen
4. Hulp voor de SU tijdens de Koude Oorlog.

Wat was de belangrijkste reden voor de Marshallhulp?