§5 t/m §8 Verdachte, de politie, de OvJ en de rechter

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo lwoo, b
• Leerjaar 3

Criminaliteit 

§5 De verdachte

§6 De politie

§7 De OvJ

§8 De rechter

Maatschappijkunde - basis 3

Leerdoel

Aan het eind van deze les weet je welke rechten een verdachte heeft; welke taken en bevoegdheden de politie heeft; wat de rol is van de OvJ; hoe een rechtszitting verloopt en dat er verschillende rechters zijn. 

Wat weet je al van
EEN VERDACHTE?

§5
De verdachte

Rechten van een verdachte:

• Je bent pas schuldig als de rechter dat heeft vastgesteld.
• Recht om te weten waarvan je wordt verdacht.
• Recht op een advocaat.
• Recht om te zwijgen bij verhoor (moet wel ID laten zien en DNA afnemen, maken van foto's of vingerafdrukken).

De verdachte

Je bent verdachte als de politie een redelijk vermoeden heeft dat je een strafbaar feit hebt gepleegd.

§5
De verdachte

Rechten van een verdachte:

• Voor verhoor mag je maar een max. aantal uur worden vastgehouden.
• Na uitspraak van de rechter kan je in hoger beroep gaan.
• Misdrijven en overtredingen kunnen verjaren.
• Als de rechter je heeft vrijgesproken kan je voor hetzelfde vergrijp niet nog eens voor de rechter komen.

§5 

Jeugdstrafrecht

In Nerderland maakt het strafrecht onderscheid tussen volwassen en jongere verdachten. 

• Kinderen tot 12 jaar kunnen niet worden gestraft.
• Jongeren tussen de 12 en 18 jaar komen voor een jeugdrechter.

§5 

Jeugdstrafrecht

Er zijn nog andere verschillen:

• Bij jongeren mogen geen andere mensen aanwezig zijn, bij volwassenen mag dat wel.
• Jongeren krijgen geen gevangenisstraf.
• De jeugdrechter kan een gezinsvoogd toewijzen. (ondertoezichtstelling)

Uitzonderingen

Soms kan een jongere worden berecht als volwassene en kan een persoon tot 23 jaar worden berecht als jongere. 

Deze keus hangt af van de persoonlijke ontwikkeling van de verdachte.

Maak de juiste combinaties.

1. In het strafrecht staat

2. Een rechter kijkt naar het strafbare feit

3. De politie moet een goede 

4. Als een misdrijf verjaard is, 

5. De rechter bepaalt hoe 

6. Een verdachte mag zwijgen

7. De politie mag een verdachte

A

...een schildige gestraft moet worden.

B

...kun je niet meer vervolgd worden.

C

...tijdens het verhoor.

D

...maar ook naar de omstandigheden.

E

...maar een bepaalde tijd vasthouden.

F

...reden hebben om een verdachte aan te houden.

G

...wanneer iemand strafbaar is.

Wat weet je al van
DE TAKEN VAN DE POLITIE?

§6

De politie

Taken van de politie:

• Handhaven van de openbare orde.
• Hulpverlening.
• Opsporing van strafbare feiten.
• Preventie.
• Dienstverlening.

Preventie

Dit zijn dingen die de politie doet om criminaliteit te voorkomen.

Maak de juiste combinaties

Optreden van de politie	Taak
1. Op vrijdag avond houdt de politie een alcoholcontrole bij automobilisten.
2. De politie doet een inval in een huis, omdat ze denken dat er een grote wietplantage is.
3. De politie houdt een actie waarbij ze gratis fietslichtjes uitdelen.
4. De politie zoekt met een helikopter naar een vermiste man.
5. Bij de verkoop van de nieuwste smartphone ontstaat een chaos in de winkel. De politie komt om de mensen in de wachtrij te houden en te kalmeren.
6. De politie hangt bewakingscamera's op in het uitgaanscentrum van de stad.

Handhaving van de openbare orde.

Hulpverlening

Preventie

Dienstverlening

Opsporing

Opsporing

Opsporing

Handhaving van de openbare orde.

Preventie

§6

De politie

Bevoegdheden van de politie:

• Iemand staande houden. (je hebt een identificatieplicht)
• Een bekeuring geven.
• (preventief) Fouilleren.
• arresteren of aanhouden.
• Verhoren.
• Vasthouden.

Bij een strafbaar feit maakt de politie altijd een proces-verbaal op. 

Fouilleren

Dit wil zeggen dat de politie de kleding en het lichaam van de verdachte mag onderzoeken. 

preventief fouilleren

Hierbij mogen agenten je kleding en lichaam doorzoeken zonder dat je van iets strafbaars wordt verdacht. Dit gebeurt vooral op plekken waar gevochten wordt, bij concerten, bij festivals enzovoorts.

proces-verbaal

Dit is een politieverslag over het misdrijf (of overtreding). Hierin staat precies beschreven wat er volgens de politie is gebeurd, wie de slachtoffers zijn, het tijdstip, de plaats en alle andere dingen die relevant kunnen zijn. 

Maak de juiste combinaties

Omschrijving	Bevoegdheid politie
1. De politie stopt een verdachte tijdelijk in een politiecel.
2. De politie vraagt een verdachte op straat zijn ID bewijs te tonen.
3. De politie schrijft een boete uit voor rijden zonder helm.
4. De politie arresteert een verdachte.
5. De politie controleert de kleding en tassen van een verdachte.

Staande houden

aanhouden

fouilleren

vasthouden

bekeuren

Wat weet je al van
DE TAKEN VAN DE OvJ?

§7

Officier van Justitie

Taken van de OvJ:

• Leidt het opsporingsonderzoek
• Beslist of een verdachte naar de rechter gaat
• eist in een rechtszaak een bepaalde straf
• zorgt dat die straf ook wordt uitgevoerd

Opsporingsonderzoek

Wanneer de OvJ een proces-verbaal heeft ontvangen van de politie, doet hij verder onderzoek naar het misdrijf. Dit onderzoek noemen we het opsporingsonderzoek.

openbare aanklager

Andere naam van de Officier van Justie (OvJ). De OvJ stuurt de verdachte naar de rechter, de politie kan dat niet. 

Openbaar Ministerie (OM)

Verzamelnaam voor alle Officieren van Justie.

§7

Wel of geen rechter?

1. Seponeren
   De verdachte komt niet voor de rechter.
2. Schikken
   Verdachte krijgt passende straf (geldboete) en hoeft niet voor de rechter te komen.
3. Vervolgen
   Hierbij volgt een rechtszaak.

Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde.

1

Samuel en Remco moeten voor de rechter verschijnen.

2

De politie arresteert Samuel en Remco.

3

Samuel en Remco plegen een overval op een snackbar.

4

De officier van justitie besluit Samuel en Remco te vervolgen.

5

De politie schrijft een proces-verbaal over het delict.

6

Een voorbijganger ziet de overval en belt de politie.

7

Samuel en Remco worden op het politiebureau verhoord.

8

De officier van justitie krijgt het proces verbaal.

Wat weet je al van
DE TAKEN VAN DE RECHTER?

§8
Verloop rechtszaak

1. Verdachte krijgt een dagvaarding.
2. De opening
3. De aanklacht en tenlastelegging.
4. Verhoor getuigen en deskundigen
5. Verhoor verdachte
6. Het requisitoir  (strafeis OvJ).
7. Het pleidooi van de advocaat.
8. Het laatste woord (voor de verdachte).
9. De uitspraak en het vonnis.

Dagvaarding

Een officiële brief waarin staat waarom, wanneer en waar een verdachte voor de rechter moet verschijnen.

Komt de verdachte niet op de rechtszitting, dan kan hij alsnog worden veroordeeld. Dat noemen we bij verstek veroordelen. 

Requisitoir

Dit is een toespraak waarin de OvJ alle bewijzen op een rijtje zet en verteld welke straf er volgens hem gegeven moet worden. Dat laatste noemen we de strafeis.

Pleidooi

Dit is de toespraak van de advocaat waarin hij verteld dat je onschuldig bent of dat je er niet zo veel aan kon doen. Meestal vraagt de advocaat om vrijspraak of om een lichtere straf.

De officier van justitie

De rechter(s)

De griffier (dit is een persoon die alles opschrijft wat er in de rechtszaal gezegd wordt)

De advocaat

De verdachte

De journalist

Het slachtoffer (als deze ervoor kiest om bij de rechtszaak aanwezig te zijn).

De parketpolitie (deze zorgen voor orde en veiligheid in de rechtszaal).

De bode (zorgt er tijdens de zitting voor dat iedereen op de juiste plek zit, dat er papieren gehaald worden wanneer de rechter daarom vraagt) 

Filmpje over het werk van de bode.

Het publiek

De getuigen (en/of het slachtoffer)

§8

Verschillende rechters

In Nederland zijn er:

• Kantonrechters
  
• Politierechter
  
• Meervoudige kamer
  
• Gerechtshof
  
• Hoge Raad
  

Begrippen uit deze les

• verdachte
• rechten van de verdachte 
• schuldig
• verjaring
• jeugdstrafrecht
• ondertoezichtstelling
• handhaving openbare orde
• opsporingstaak
• preventietaak
• identificatieplicht
• preventief fouilleren
• proces-verbaal

Begrippen uit deze les

• opsporingsonderzoek
• openbare aanklager
• OM
• seponeren
• schikken
• vervolgen
• strafdossier
• dagvaarding 
• tenlastenlegging
• strafeis
• vonnis
• kantonrechter
• hoger beroep
• Hoge Raad

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over de lesstof die je niet goed hebt begrepen.