Voorbereiding toets leesvaardigheid leerjaar 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1,2

LEESVAARDIGHEID 

De komende lessen gaan we aan de slag met de voorbereiding voor de toets leesvaardigheid.

Wat moet je kennen en kunnen?

• Je weet hoe je de strategie ‘oriënterend lezen’, ‘globaal lezen’ en ‘zoekend lezen’ kunt toepassen;
• Je weet op welke manier de meeste teksten zijn opgebouwd;
  
• Je weet wat een inleiding, kern(middenstuk) en slot van een tekst is en hoe je ze kunt  herkennen in teksten;
• Je weet hoe je het onderwerp (+ de deelonderwerpen) uit een tekst kunt afleiden;  
  

Wat moet je kennen en kunnen?

• Je weet wat de hoofdgedachte van een tekst is en je kunt deze in eigen woorden omschrijven;
• Je weet dat je aan de hand van een tussenkopje kunt achterhalen wat het deelonderwerp is van de alinea(‘s);
  
• Je kunt aan de hand van geleerde woordraadstrategieën de betekenis van moeilijke woorden uit een tekst achterhalen.

Hoe is een tekst vaak opgebouwd? (welke onderdelen?)

Belgisch staalbedrijf betaalt werknemers 30.000 euro te veel

Een Belgisch staalbedrijf heeft door een boekhoudkundige fout bijna 30.000 extra overgemaakt naar 230 medewerkers die gemiddeld 1.600 euro netto verdienen.

Toen de blunder was opgemerkt, kregen de werknemers meteen een e-mail of ze het geld zo snel mogelijk terug wilden storten. In sommige gevallen zal terugbetalen echter moeilijk zijn, omdat de werknemers het geld al hebben uitgegeven. Ook zijn er werknemers met schulden bij wie automatisch loonbeslag wordt gelegd.

titel

kern

inleiding

afbeelding

1. Inleiding
2. Kern
3. Slot
4. Dat is niet duidelijk.

Op welke manieren kan in de inleiding het onderwerp worden geïntroduceerd?

Inleiding (vaak 1 alinea):

- een anekdote vertellen

- ingaan op een actuele gebeurtenis (actualiteit)

- vertellen hoe de tekst verdergaat (dus de opbouw van het middenstuk/kern --> deelonderwerpen)

- een vraag stellen

In de inleiding moet je altijd een vraag stellen.

1. ja
2. nee

Wat staat er in de kern (middenstuk) van een tekst?

Kern (middenstuk)

De kern is het middenstuk van de tekst. Hierin staat:

- de meest precieze informatie

- het gaat over het onderwerp (deelonderwerpen)

- hoofd- en bijzaken

De kern bestaat meestal uit meerdere alinea's.

Kern (middenstuk)

Om de deelonderwerpen (tussenkopjes) snel te kunnen achterhalen lees je de kernzin van iedere alinea:

vaak de eerste, tweede of laatste zin van de alinea.

Kan de kern meerdere alinea's hebben?

1. Ja
2. Nee

Wat is een hoofdzaak eigenlijk?

1. Hoofdzaken geven de belangrijke informatie over het onderwerp van de tekst.
2. Hoofdzaken geven minder belangrijke informatie.
3. Hoofdzaken maken de tekst iets duidelijker
4. Hoofd- en bijzaken bestaan niet.

Bijzaken moet je weg kunnen laten in een tekst

1. waar
2. niet waar

Wat zijn bijzaken?

1. Details
2. Voorbeelden
3. Uitleg
4. Voordelen

Slot

Het slot is het laatste deel van de tekst.

De schrijver kan verschillende dingen doen in het slot:

- een samenvatting geven

- een conclusie trekken

- naar de toekomst kijken of een vraag meegeven aan de lezer.

De schrijver vertelt waar de tekst over gaat.

Vaak wordt er een voorbeeld of een grappig verhaaltje opgeschreven.

Per alinea wordt nieuwe informatie gegeven over het onderwerp.

De tekst wordt samengevat, er wordt een conclusie gegeven.
Hierin wordt geen nieuwe informatie meer gegeven.

Inleiding

Middenstuk

Slot

De hoofdgedachte is altijd...

1. een woord
2. een zin
3. een woord of een zin
4. een alinea

Een tekst heeft...

1. altijd een hoofdgedachte
2. niet altijd een hoofdgedachte
3. nooit een hoofdgedachte

Het onderwerp van de tekst staat...

1. altijd in de hoofdgedachte
2. soms in de hoofdgedachte
3. nooit in de hoofdgedachte

De hoofdgedachte...

1. kan een vraag zijn
2. is altijd een vraag
3. is nooit een vraag

Als je een hoofdgedachte zelf moet formuleren

1. moet je de hele tekst goed lezen
2. hoef je alleen de inleiding of het slot te lezen
3. lees je alleen de titel lezen
4. lees je alleen de tussenkopjes

Groepsopdracht - oefentoets

Tekst - Gapen, slapen, dromen en waken

1 Wat is het onderwerp van de tekst?

1. de functie van slaap
2. de oorzaak van dromen
3. het verschijnsel slaap
4. REM-slaap en non-REM-slaap

Het middenstuk van de tekst kan in drie delen verdeeld worden. Boven deze drie delen passen achtereenvolgens de volgende kopjes:

deel 1: Verwerking en herstel

deel 2: Regelmaat

deel 3: Slaap- en droomfases

2 Bij welke alinea begint deel 2?

1. alinea 2
2. alinea 3
3. alinea 4
4. alinea 5

3 Bij welke alinea begint deel 3?

1. alinea 5
2. alinea 6
3. alinea 7
4. alinea 8

4 Wat zijn voorbeelden van een circadiaan ritme? Meerdere antwoorden zijn goed.

1. de afwisseling van eb en vloed
2. het opkomen van de zon
3. je slaapritme volgens de biologische klok
4. non-REM-slaap en REM-slaap

5 Wat is de kernzin van alinea 5?

1. Als we ......... ultradiaan ritme.
2. Dit ultradiaan ......... nacht doorlopen.
3. Het bestaat ......... de REM-slaap.
4. Aan het ......... veel REM-slaap.

Vraag 6

Is de volgende uitspraak waar of niet waar? Baseer je antwoord op informatie uit alinea 4 en 5 en leg je antwoord uit.

Als je naar Australië vliegt, moet je ultradiaan ritme waarschijnlijk even omschakelen.

7 Janelle wordt midden in een spannende droom plotseling wakker van een blaffende hond. Ze wil overeind schieten, maar het duurt even voor ze zich kan bewegen. Welke verklaring valt hiervoor te geven? (alinea 7)

1. Ze denkt dat het bij haar droom hoort en weet niet dat ze wakker is.
2. Ze is verlamd van schrik, omdat ze bang is voor honden.
3. Ze sliep zo diep, dat haar lichaam nog wat tijd nodig heeft om wakker te worden.
4. Ze zat in de REM-fase, waarin ze letterlijk verlamd was vanwege het ontbreken van spierspanning.

8 Wat zijn de lichamelijke kenmerken van de non-REM-slaap? Noteer twee kenmerken.

9 Wat zijn de lichamelijke kenmerken van de REM-slaap? Noteer twee kenmerken.

10 Worden alle vragen die aan het einde van alinea 1 gesteld worden, in de tekst beantwoord? Licht je antwoord toe.

11 Welk(e) element(en) van een slot bevat alinea 9?

1. een aanbeveling (advies)
2. een aansluiting bij de inleiding
3. een samenvatting
4. een toekomstverwachting

12 Wat is de hoofdgedachte van de tekst?

1. Als je slaapt, droom je, waardoor je alle emoties van de dag verwerkt en je nieuwe energie krijgt voor het opbouwen en herstellen van je lichaam.
2. Je slaap wordt geregeld door het circadiaan ritme en het ultradiaan ritme, die je beide moet doorlopen om goed te kunnen slapen.
3. Slaap bestaat uit twee fases, die je elke nacht wel vier of vijf keer in een vaste volgorde doorloopt: de REM-slaap en de non-REM-slaap.
4. Tijdens het slapen doorloop je twee slaapfases, waarin je lichamelijk herstelt (of groeit) en waarin je emoties en informatie verwerkt.

13 Wat is het belangrijkste tekstdoel?

1. activeren
2. informeren
3. instrueren
4. overtuigen

Vraag 14

De woorden 1 tot en met 8zijn onderstreept in de tekst. Zoek ze op in de tekst en leid de betekenis af uit de context. Maak de juiste combinaties door de betekenis naar het woord te slepen.

opgeslagen; geschreven

ongeveer

behoud; het bewaren

belangrijk

met nieuwe energie

niet stevig; niet sterk

verlang; wil heel graag

effecten op je stemming of je gedachten

indrukken (al. 2)

snak (al. 2) 

labiel (al. 3)

als herboren (al. 2)

relevant (al. 3)

consolidatie (al. 3) 

grofweg (al. 9)

gegrift (al. 9)

Wat vond je van deze les?

😒🙁😐🙂😃

Geef aan waar je nog aandacht aan zou willen besteden?