Thema 5: Stevigheid en beweging ( Herhaling )

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Thema 5 - Stevigheid en beweging

Thema 5 - Stevigheid en beweging

5.1 - Het skelet van de mens

5.2 - Kraakbeenweefsel en beenweefsel

5.3 - Beenverbindingen

5.4 - Spieren

5.5 - Houding en beweging

5.6 - Blessures

Het skelet van de mens.

5.1 Het skelet

- 200 botten/beenderen

- Beenderstelsel

Hoofd, romp en ledematen

Romp

Schoudergordel (sleutelbeen en schouderblad)

Borstkas (borstwervels, borstbeen en ribben)

Bekken / bekkengordel

(heupbeenderen + heiligbeen)

Functies skelet

• Stevigheid geven
• Bescherming aan tere organen
• Beweging
• Vorm

Pijpbeenderen

Mergholte met geel beenmerg

Koppen met rood beenmerg

Platte beenderen

Rood beenmerg

2 type beenderen:

Rood beenmerg = aanmaak bloedcellen

Geel beenmerg = opslag vet

tussencelstof bevat veel lijmstof ( baby's en jonge mensen )

tussencelstof bevat veel meer kalkzouten dan lijmstof ( ouder worden)

Waar kun je kraakbeen vinden?

kraakbeen zit op verschillende plekken van je lichaam: 

• oorschelp 
• neus 
• tussen de ribben en het borstbeen 
• tussen de wervels van de wervelkolom

Veranderingen in botweefsel

• Baby's: skelet bestaat voornamelijk uit kraakbeenweefsel --> buigzaamheid

• Bij groei: grotendeel  van het kraakbeenweefsel wordt beenweefsel (steviger, niet buigzaam)

• Kinderen hun botten bevatten veel lijmstof
• Bij ouder worden neemt hoeveelheid kalkzouten toe, het wordt meer

Beenverbindingen

Botten in je lichaam zijn met elkaar verbonden. Dit noem je de beenverbindingen. Er zijn vier soorten beenverbindingen. 

Beenverbinding door vergroeiing

Beenverbinding door een naad

Beenverbinding door kraakbeen

Beenverbinding door gewrichten

Er zijn drie typen gewrichten

- Scharniergewricht , heen en terug

- Rolgewricht, beweging van het ene bot in de lengteas om het andere bot

- Kogelgewricht ,bewegingen in verschillende richtingen

De bouw van een gewricht

Bouw gewricht

gewrichtssmeer: Botten tegenover elkaar soepel te laten bewegen(vloeistof)

kraakbeen: om slijtage tegen te gaan en om soepel te bewegen.

gewrichtskapsel: houdt de botten op hun plaats

Om een spier ligt een de spierschede, dit is een laag bindweefsel.

Binnenin de spier bevinden zich spierbundels, die allemaal apart zijn omgeven door bindweefsel. Met een pees zit een spier vast aan een bot.

Bouw van een spier

spieren

Aanhechtings-plaats: de plaats waar een pees aan een bot zit

Pees: verbindt een spier met een bot

Antagonisten 

Iedere spier heeft een antagonist. Een spier die een tegengesteld effect heeft.

Een spier kan namelijk zichzelf niet ontstpannen: daar heeft hij zijn antagonist voor nodig!!

Lichaamshouding

- Door een scheve lichaamshouding kunnen spieren overbelast raken
- Als een tussenwervelschijf kapot is krijg je een (rug)hernia

Lichaamshouding

Door een verkeerde lichaamshouding kan de wervelkolom scheef komen te staan. Hierdoor komt er op één kant van de wervelkolom meer druk te staan. Sommige spieren moeten dan harder werken en kunnen overbelast raken.

Botbreuken

Operatie – bij zware botbreuken

Zetten – bij de meeste botbreuken

Botten worden tegen elkaar aan geduwd, en er gaat gips omheen

Bot groeit dan weer aan elkaar, doordat beencellen extra weefsel maken

Ontwrichting

Gewrichtskogel schiet uit de gewrichtskom; gewrichtsbanden zijn opgerekt Dit herstelt wel weer

Verzwikking

Gewrichtsbanden en kapselbanden van je enkel rekken uit, scheuren.

Kneuzing

Blauwe plek - door plotselinge klap -> kapotte bloedvaten

Soms ook zwelling 

Er is een beschadiging aan het weefsel, zonder dat er iets gescheurd of gebroken is.

RSI

Ontsteking van de aanhechtingsplaats van spieren

Oorzaak langdurig en te vaak achterelkaar dezelfde beweging 

Tennisarm is een voorbeeld van RSI

Voorkomen - Warming-up

Hierdoor krijgen de spieren meer bloed, ze worden warmer en er gaat meer zuurstof naar toe. De spieren worden langzaam op gang gebracht. Zo voorkom je gewrichtsblessures

Voorkomen - Cooling-down

Bloed door je spieren voor het afvoeren van afvalstoffen. Dit voorkomt spierpijn, -kramp of -scheuring

Aan het werk

Maak online de D-toets van thema 5

Doelen van de paragraaf:

Je kunt de gevolgen van enkele blessures beschrijven

Je kunt beschrijven hoe je blessures kunt voorkomen