H01 Begroten voor iedereen

• Economie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H01 Begroten voor iedereen

Programma vandaag 

• Kort voorstellen 
• Praktische zaken en planning periode 1
• Wat is economie? 
• Verschil economie en bedrijfseconomie 
• Opdracht keuzes maken 
• Nabespreken en afsluiten

Wie ben ik?

• Peter Vos
• Geboren in Hoornaar, opgegroeid in Tiel, gewoond in Amsterdam, nu 4 jaar in Utrecht 
• HBO Makelaardij 
• Master Business Studies aan de UvA 
• Rabobank, Veenlanden College en HLZ 
• Mentor 5 Havo en begeleider PWS  

Wie ben jij?

Praktische zaken 

Elke les neem je mee

• Lesbrief 
• Schrift 
• Rekenmachine
• Pen 

Leerdoelen

Informatie 

• Huiswerk in Magister
• Extra informatie en mededelingen in Teams

Planning periode 1

Hoofdstuk 1 : Begroten voor iedereen (eco/beco) 

Hoofdstuk 2: De verdeling van het inkomen (eco)

Hoofdstuk 3: Sparen en lenen (beco) 

Tussentoetsen na afronding hoofdstuk 1 en na afronding hoofdstuk 2

Eindtoets over hoofdstuk 1 t/m 3 

HV 1.1 Begroten voor iedereen 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen waar economie over gaat en wat het verschil is tussen (algemene) economie en bedrijfseconomie  

Economie

Economie van kunst tot wetenschap

• Eerste levensbehoeften of luxe goederen?
• Materieel of immaterieel?
• Nu of in de toekomst? 

• Je moet keuzes maken
• Als je iets kiest kun je het andere niet meer doen

Focus op macro-economie; de economie van een heel land

• Inkomsten en uitgaven van de overheid. 
• Oorzaken van werkloosheid
• Voorkomen van inflatie  

• micro-economie, waarbij we kijken naar vraag en aanbod en hoe gezinnen en bedrijven economische keuzes maken.

Focus op micro-economie; wat gebeurt er binnen een organisatie of huishouden. 

• Ondernemerschap
• Hoe bereken ik de kostprijs, verkoopprijs en winst? 
• Hoe voer ik de administratie? 
• Marketing
• Financiële zelfredzaamheid: sparen, lenen, beleggen,  trouwen, scheiden, erven. 

Economie

Bedrijfseconomie 

Welke keuzes maak jij?

• Schrijf jouw keuzes op en vermeld hierbij een korte toelichting (8 min.) 
• Lees de keuzes van je buur en laat een opvallende uitleggen (2 x  2 min.)

1. Na het VWO studeren of meteen gaan werken? 
2. In loondienst werken of een eigen bedrijf starten?
3. Een huis kopen of een huis huren?
4. Belasting betalen of belasting ontwijken?
5. Sparen of beleggen?
6. Zelf boodschappen doen of boodschappen laten bezorgen?
7. Zelf schoonmaken of een schoonmaker inhuren?

Zakgeld en/ of bijbaan? 

Lees de tekst boven opdracht 1.1 

Beantwoord daarna de vragen van opdracht 1.1 

Eerder klaar? Ga verder met opdracht 1.2

Chartaal ... of giraal geld?

Begrip: zwart werk/ zwart geld meenemen 

Chartaal ... of giraal geld?

Chartaal geld zijn munten en biljetten

Giraal geld is geld op je bankrekening 

Bedragen omrekenen

Kwartaal

Jaar

Week

Maand

Dag

x 4

x 12

x 52

x 365

Bedragen omrekenen

Kwartaal

Jaar

Week

Maand

Dag

Voorbeeld 1

Je krijgt € 6,- zakgeld per week. Hoeveel is dit per maand?

Stappen:

1. Eerst reken je het weekbedrag om naar een jaarbedrag: € 6 x 52 = € 312.
2. Dan reken je het jaarbedrag om naar het maandbedrag: € 312 : 12 = € 26.

Voorbeeld 2

Je krijgt € 30,- zakgeld per maand. Hoeveel is dit per week?

Stappen:

1. Eerst reken je het maandbedrag om naar een jaarbedrag: € 30 x 12 = € 360.
   
2. Dan reken je het jaarbedrag om naar het weekbedrag: € 360 : 52 = € 6,92.

Voorbeeld 3

Peter moet € 55,- wegenbelasting per kwartaal betalen. Hoeveel is dit per maand?

Stappen:

1. In een kwartaal zitten 3 maanden dus € 55 : 3 = € 18,33 per maand.

Maak opdracht 1.2 en 1.3

Klassikaal bespreken na afronding

Eerder klaar? beantwoord de vragen van opdracht 1.4 

Opdracht 1.2 A

Zakgeld 

geen zakgeld

1

2

3

4

5

6

7

"Toon bij leerling" UIT zetten 

H01 Begroten voor iedereen

Leerdoel

• Kun je uitleggen wat een begroting is én wanneer deze sluitend is. 
• Aan het einde van deze les kun je een budgetlijn tekenen.

Begroting

• Een begroting is een overzicht van alle inkomsten en uitgaven die je verwacht te hebben voor de komende periode 
• Als je geschatte ontvangsten gelijk zijn aan je geschatte uitgaven heb je een sluitende begroting 
• Uitgaven > inkomsten? lenen/ bezuinigen/ meer verdienen? 
• Inkomsten > uitgaven? Sparen/ beleggen/ aflossen? 

De budgetlijn 

Geeft alle mogelijkheden weer hoe je je budget over 

twee mogelijkheden kunt verdelen. 

Hoe?

• Bereken twee punten en teken deze in de grafiek
• Teken de twee punten in  de grafiek
• Verbind de punten in een rechte lijn 
• Je kunt nu alle mogelijke combinaties aflezen in de 
  grafiek 

€ 25

€20

€ 15

€ 10

€ 5

€0

€ 0            €5         € 10       € 15         € 20      € 25

sparen

consumeren

Opdracht 1.9 en 1.11 nakijken? 

Begroting 

Sluitende begroting 

Begroting

Een overzicht van je verwachte inkomsten en uitgaven voor de komende periode.

Budgetteren

Uitgaven afstemmen op de inkomsten.

Het Nibud adviseert je uitgaven in drie groepen te verdelen:
- dagelijkse uitgaven;
- vaste lasten;
- Reserveringsuitgaven.

huishoudelijke uitgaven: uitgaven voor de dingen in je huishouden die je (vrijwel) dagelijks gebruikt

Soorten uitgaven

Waar geef je je geld aan uit?

vaste lasten:

de uitgaven die je met een vaste regelmaat moet betalen

incidentele uitgaven:

meestal grote uitgaven die je niet zo vaak doet en niet met een vaste regelmaat

Lezen artikel "Studenten leasen steeds vaker" blz. 14  

Maak opdracht 1.14 

Reserveren

bedrag dat je nodig hebt : aantal maanden = reservering per maand

Voorbeeld:
Sophie wil over twee jaar een scooter van € 1.800 kopen.
Hoeveel moet ze per maand reserveren?
€ 1.800 : 24 = € 75 per maand reververen.

Sparen

Ontvangsten - (huishoudelijke uitgaven + vaste laste + reserveringsuitgaven) = sparen 

Spaargeld kun je vrij besteden. 

Terugblik vorige les

• 3 soorten uitgaven 
• verschil tussen sparen en reserveren
• opgave 1.17 (huiswerk) vragen? 

21 september 

• Toets over hoofdstuk 1 - weging 1 x 
• Prinsjesdag  

Prinsjesdag 

• Troonrede 
• Rijksbegroting 
• Miljoenennota  

Inkomsten overheid

• Directe belastingen = belastingen die direct door de overheid worden geheven. 
• Indirecte belastingen = belastingen die via bedrijven worden geheven 
• Sociale premies = premies voor volks- en werknemersverzekeringen 
• Winst bedrijven in bezit van overheid 

Opdrachten maken

1.18 t/m 1.24 (met uitzondering van 1.19) 

Terugblik vorige les

• Prinsjesdag 
• Ontvangsten overheid 

Nakijken bouwsteen 1.2 en 1.4

Bouwsteen 1.2 

Bouwsteen 1.2 

• B) Banksaldo eind september = 320 + 504,67 - 107,33 + 57,17 = € 774,51
• C) Hij komt goed uit. Doel was
  € 650 eind september als reservering te hebben voor computer.  774,51 - 650 = € 124,51 vrij te besteden 

Bouwsteen 1.2 

• D)
  jul: uit - 45, ontv. - 100 = 55 nadelig
  aug: uit + 60 =  60 nadelig
  sep: uit + 25 = 25 nadelig
  Totaal = 55 + 60 + 25 = 140 nadelig 
• Banksaldo was 774,51 - 140 =
  € 634,51
• E) Nu komt hij rekening houdend met reserve tekort. Saldo is kleiner dan € 650
  
  

Bouwsteen 1.4

Bouwsteen 1.4

• Het bedrag dat Madelein zelf moet sparen = 775 – 310 (40% × 775) – 150 (spaargeld) = € 315.
  
• Per week spaart ze € 15,08, zodoende moet ze 315/15,08 = 20,9 weken (21 weken) sparen.