3.3 Water op aarde

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Blz. 106-107

3.3 Water op aarde

Welkom

ruim je telefoon op!

ga op je vaste plek zitten

pak blz 106 voor je.

deel 1l 1

Leerdoelen

Aan het einde van deze paragraaf:​

weet je hoe water verdeeld is over de aarde en hoe de waterkringloop werkt;​

• begrijp je hoe rivieren die uit gletsjers zijn ontstaan verweringsmateriaal verplaatsen;​

• kun je uitleggen welke verschillen er zijn tussen gletsjerrivieren, regenrivieren en gemengde rivieren;​

• begrijp je waarom er in Nederland veel grind, zand en klei door de rivieren wordt afgezet.​

Vanuit de ruimte lijkt de aarde blauw.

De aarde bestaat voor een groot gedeelte uit water.

Hoe komt al dit water daar? 

De blauwe planeet

Blz. 106

De waterkringloop

grondwater

neerslag

verdamping

infiltratie

wolken

Hoe verplaatst water op aarde?

De waterkringloop

• Korte waterkringloop 

• Lange waterkringloop 

www.ntr.nl

Hoe verplaatsen water en gesteenten zich vanuit de bergen naar de zee?

Hoe ontstaat een gletsjer?

• neerslag valt als sneeuw hoog op de bergen >
  
• er ontstaat een dikke laag sneeuw >
  
• door de druk verandert het in ijs >
  
• door de zwaartekracht schuift een rivier van ijs naar
    beneden
  

Hoe ontstaat een gletsjerrivier?

• In het dal is het warmer en daar smelt het ijs.
  

Hoe ontstaat verweringsmateriaal?

• Door wisselende weersomstandigheden vallen rotsen uit
    elkaar. Het materiaal valt naar beneden en rivieren nemen
    het mee.
  

Blz. 108

Hoog in de bergen is het koud. Daarom valt de neerslag daar vaak als sneeuw uit de wolken. Al die lichte sneeuwvlokken vormen uiteindelijk een dikke laag sneeuw. Door het op elkaar drukken van die sneeuwlagen verandert het in ijs. ​

Er vormt zich dan een ijsmassa in het hooggebergte. Door de zwaartekracht schuift die ijsmassa langzaam naar beneden als een rivier van ijs: een gletsjer. 

​

Als een gletsjer in de buurt van het dal komt, wordt het warmer en smelt het ijs. Er ontstaat dan een snelstromende gletsjerrivier. Het vriest vaak hoog in de bergen. ​

Als de zon op de rotsen schijnt, kan er toch water smelten. Dat water bevriest ‘s nachts weer en zo kunnen er door het uitzettende ijs barsten ontstaan in een rots. ​

Uiteindelijk kan de rots door de wisselende weersomstandigheden uit elkaar vallen. Zo ontstaat er veel verweringsmateriaal in de bergen, zoals rotsblokken, stenen en keien. ​

Doordat het verweringsmateriaal naar beneden valt en doordat de gletsjers dit ook meenemen, komen er grote en kleine stenen in de rivieren terecht. In de bergen stroomt het water van de gletsjerrivieren snel. 

Alleen de grotere stenen blijven daardoor op de bodem liggen. ​

Aan de slag!

• lees de lesstof op blz 106 tot 108
•  maak opdracht 1 t/m 6
• Ben je klaar: pak je laptop en ga via Google maps op zoek naar Gletsjers, of volg een rivier!

Blz. 106-107

3.3 Water op aarde

Welkom

Ruim je telefoon op!

Ga op je vaste plek zitten.

Pak voor je blz 109

deel 2

Welke soort rivieren zijn er?

Wat is een gemengde rivier?

• Een rivier van smeltwater waarin ook regenwater komt. De
    Rijn is een gemengde rivier.
  

Wat is een regenrivier?

• Een rivier die alleen regenwater bevat. De Maas is een
    regenrivier.
  

Wat is het stroomgebied van een rivier?

• Het gebied waarbinnen al het regen- en smeltwater via
    een hoofdrivier in zee stroomt.
  

Blz. 109

schooltv.nl

Waarom worden er in Nederland veel grind, zand en klei afgezet?

Welke wateren horen bij het oppervlaktewater?

• rivieren, 
• zeeën
• meren 
• sloten 
• kanalen

De rivieren de Rijn, Maas en Schelde stromen in Nederland niet zo snel meer!

Blz. 110

Wat is sedimentatie?

Het neerleggen van verwerings-materiaal als de stroomsnelheid van een rivier afneemt.

Welke sedimenten kom je in Nederland tegen?

• grind
  
• zand
• klei

3.3 WATER OP AARDE

Wat heb je nu geleerd?

• Je weet dat regen verdampt water is.
• Je weet dat er een korte en lange waterkringloop is.
• Je weet wat verweringsmateriaal is.
• Je kent het verschil tussen gemengde rivieren en regenrivieren.
• Je weet wat sedimentatie is!
• Hoe beschermen wij ons tegen overstromingen?

Aan de slag!

• lees de lesstof op blz 109 tot 110
•  maak opdracht 7 t/m 11
• maak blz 112 herhaling
• Ben je klaar maak dan de verdiepingsopdracht.