6.5 Voortplanting bij dieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Doelen van vandaag

•  Je kunt uitleggen dat bij bevruchting elk van de ouders de helft van de chromosomen levert.
  

• Je kunt vertellen hoe geslachtelijke voortplanting in zijn werk gaat. 

•  Je kunt voorbeelden geven van geslachtelijke voortplanting.

Voortplanting van bloemen

We hebben het de afgelopen tijd gehad over de voortplanting van bloemen. Hierbij verplaatste een stuifmeelkorrel zich naar een stamper van een bloem en zakte door de stijl naar het vruchtbeginsel. 

Daar versmelt het zich met een eicel. En een zaadje is geboren!

Dieren?

Dieren maken geen stuifmeel. Bij dieren noem je dit namelijk zaadcellen of sperma. 

Maar bevruchting is dus altijd het samensmelten van een zaadcel en een eicel. 

Geslachtelijke voortplanting

Wanneer een eicel met een zaadcel versmelt noem je het geslachtelijke voortplanting. Op dat moment vindt er bevruchting plaats. 

Eicellen en zaadcellen?

Een merrie is een meisjes paard, zij maakt eicellen. 

Een hengst is een jongens paard, hij maakt zaadcellen. 

Even nadenken

Afgelopen jaar hebben we cellen onder de microscoop bekeken. In de celkern hebben we besproken dat er chromosomen zitten. 

Deze chromosomen bevatten de erfelijke informatie van jouw lichaam. Dus je haarkleur, oogkleur etc. 

Meiose

Maar hoe worden die eicellen en zaadcellen eigenlijk gemaakt?Want dit zijn hele speciale cellen. Ze hebben namelijk maar de helft van het aantal chromosomen van een lichaamscel. Een mens heeft 46 chromosomen per celkern, een paard heeft er 64 per celkern. 

Het maken van die cellen met de helft van het aantal chromosomen noemen we meiose. Mensen hebben dus geslachtscellen (eicel/zaadcel) met 23 chromosomen en paarden met 32 chromosomen. 

Chromosomen aantal

Dus het aantal chromosomen wordt gehalveerd. 

Dat moet natuurlijk ook, want de eicel en zaadcel smelten weer samen en geven dan dus samen weer het goede aantal chromosomen. 

Goed.

Maar wat heeft dit nu te maken met die paarden?

Wat zijn mijn mogelijkheden?

Maar als ik een merrie heb, hoe kies ik daar een hengst bij?

Het is niet zo dat mijn merrie zomaar een leuke hengst op straat tegenkomt. In de paardensport kiezen we de hengst uit op zijn sportprestaties. Een goede hengst mag dus vaker een merrie dekken dan een hengst die het niet zo goed doet . 

Op de volgende slide zie je 2 hengsten die op het moment hoog in de dressuursport lopen. 

Dreamboy

Total US

half+half=heel

Mijn merrie geeft de helft van haar genen aan het veulen mee, en de hengst die we kiezen de andere helft. 

Denk maar aan jouw eigen ouders, je hebt de helft van jouw moeders erfelijke informatie en de helft van jouw vaders erfelijke informatie. 

Geslachtelijke voortplanting

Hierbij deel je dus de cellen in tweeen.  Een paard heeft 64 chromosomen in totaal, dat betekent dat er 32 naar een voortplantingcel gaan. 

Voorplantingscel merrie: eicel

Voortplantingscel hengst: zaadcel

En dan?

Want als ik dan een leuke hengst heb uitgezocht, mogen ze nog steeds niet op date... Want de hengst mag namelijk niet zomaar even langskomen bij mijn merrie. 

Paarden worden verwekt via kunstmatige inseminatie. Dat betekent dat de merrie de hengst niet eens te zien krijgt. 

KI

Bij kunstmatige inseminatie wordt het sperma van de hengst bij de merrie ingebracht door een dierenarts. Ze mag dus op date met de dierenarts ;) De bevruchting vindt inwendig plaats. 

Sommige dieren hebben een uitwendige vorm van bevruchting. 

Uitwendige bevruchting

Bij een kikker legt het vrouwtje de eitjes in het water, het mannetje zit op het vrouwtje en bevrucht de eitjes zodra ze buiten het vrouwtje komen. 

Drachtig

Als de dierenarts het goed heeft gedaan, is de merrie drachtig geworden. Drachtig betekent zwanger bij paarden. 

Na 11 maanden kan er een veulen worden geboren. 

Aan de slag

LEES de tekst van 6.5 en MAAK de opdrachten