Erfelijkheid: Wat heb je van je familie?

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

DEZE LES

Uitleg theorie erfelijkheid

leerdoelen

• Je weet wat erfelijke eigenschappen zijn
  
• Je weet wat DNA is en hoe dit invloed heeft op hoe je eruitziet.
• Je weet dat sommige eigenschappen niet erfelijk zijn,
• Je weet wat chromosomen zijn en hoeveel de mens heeft in iedere cel.

Erfelijke eigenschappen

Erfelijk: iets wat overgedragen kan worden aan een volgende generatie

Eigenschap: Een verschijnsel of kenmerk van een individu

Zijn onderstaande voorbeelden van fenotypen erfelijk of niet-erfelijk?

erfelijk

niet erfelijk

navelpiercing

flaporen

stijl haar

blauwe plukken haar

Noem een erfelijke eigenschap die herkenbaar is voor jouw familie/ gezin.

Genotype en fenotype

Genotype

Is altijd hetzelfde

Fenotype

Kan worden veranderd

Genotype en fenotype

DNA

Elke cel bevat DNA.

Bij zoogdieren zit het DNA in de celkern

Erfelijke eigenschappen (DNA) liggen in chromosomen

cel-celkern-chromosomen-DNA-gen

Chromosomen

• Eigenschappen kunnen worden doorgegeven met DNA. 
  
• DNA zit in je chromosomen in de celkern van elke cel
• 46 chromosomen bij de mens in lichaamscellen.
  
• Altijd in paren van twee in lichaamscellen
• In geslachtscellen 23 chromosomen, niet in paren

Chromosomen

In elke cel zitten 46 chromosomen.

Dus 46 draadjes.
 In elke cel zit een celkern, dus in elke cel zitten chromosomen.

Ook in plantencellen!

Meisje of jongen?

• 46 chromosomen

• 22 paar chromosomen even lang

• Het 23e paar chromosomen   

     vormt de geslachtschromosomen

• 2 gelijke =                   XX= meisje
• 1 groot + 1 klein =      XY= Jongen

 chromosomenkaart /  karyogram

optioneel

Hoe krijg je eigenschappen van je ouders?

Chromosomenparen

Geslachtscellen

Zaadcellen en eicellen zijn geslachtscellen.

Per chromosomenpaar komt er maar één chromosoom voor.

1x gen voor donker haar 

1x gen voor rood haar

gen: donker haar

gen:

rood haar

Hoeveel chromosomen zitten er in een lichaamscel van de mens?

1. 46
2. 23
3. 46 paar
4. 23 paar

Wat is genotype?

1. DNA
2. Informatie over erfelijke eigenschappen
3. Chromosomen
4. Lange dunnen draden

- Is dit DNA van een mens?
- Is dit DNA van een man of van een vrouw?

1. Ja - man
2. Ja - vrouw
3. Nee - man
4. Nee - vrouw

Hoeveel geslachtschromosomen komen in een eicel voor en hoeveel geslachtschromosomen komen er in een spiercel voor?

1. 23 en 46
2. 1 en 2
3. 2 en 46
4. beide 46

B5 Celdeling

Celdeling

Leerdoelen

Je kent twee vormen van celdeling (mitose en meiose)

Je weet in welk type cellen deze celdelingen plaatsvinden

Je kent het resultaat van het aantal chromosomen per cel

Een lichaamscel bevat 46 chromosomen.
Hoeveel heeft een zaadcel of eicel?

1. 1
2. 23
3. 46
4. 92

bevruchting

Als de kern van een zaadcel samensmelt met de kern van een eicel dan is dat een bevruchting.

De bevruchting vindt in de eileider plaats. 

 

Chromosomen

In een eicel zitten 23 chromosomen.

In een zaadcel zitten 23 chromosomen.

Eicel + zaadcel = een bevruchte cel met 

 chromosomen.

Die bevruchte cel deelt zichzelf op en ook de chromosomen. 

Stamcellen

mitose

Gewone celdeling = mitose

Celdeling waarbij geslachtscellen ontstaan = meiose

Mitose

Mitose:

• Gewone celdeling (lichaamscellen)
• Dochtercellen identiek aan moedercel
• Hetzelfde genotype 

Meiose

• Zaadcellen en eicellen worden gemaakt door meiose
• Bij meiose wordt het aantal chromosomen gehalveerd 
• noem je ook reductiedeling

Reductiedeling/Meiose

• Meiose
• Wat betekent reductie?
• Meiose gebeurt bij geslachtscellen
• Waarom hebben geslachtscellen 23 chromosomen?
  

Bij mitose

1. Blijft het aantal chromosomen gelijk
2. Neemt het aantal chromosomen af
3. Neemt het aantal chromosomen toe
4. Chromosomen bestaan niet

Mitose is?

1. Reductiedeling
2. Een ander woord voor DNA
3. Gewone celdeling
4. Meiose

Wat is een ander woord voor meiose?
Wat ontstaat bij meiose?

1. Gewone celdeling, er ontstaan lichaamscellen
2. Gewone celdeling, er ontstaan eicellen en zaadcellen
3. Reductiedeling, er ontstaan lichaamscellen
4. Reductiedeling, er ontstaan eicellen en zaadcellen

Bij meiose ...

1. Blijft het aantal chromosomen gelijk
2. Wordt het aantal chromosomen gehalveerd
3. Komen er meer chromosomen