les4

• Economie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Pak je boek, je schrift, je rekenmachine en een pen/potlood

ik loop langs en controleer het gemaakte huiswerk

• je gaat  6 minuten in sti

Deze les?

• wat hebben we de vorige les geleerd?
• we kijken de gemaakte opdrachten na
• uitleg, je bent stil en doet goed mee
• je gaat 7 minuten in stilte werken
• daarna kun je zachtjes met elkaar overleggen
• we gaan nakijken
• we sluiten de les af

Vragen (aan mij) mogen altijd gesteld worden

• Ik weet budgetteren is.
• Ik weet wat het NIBUD is en wat je er o.a. kunt vragen.
• Ik. weet wat een begroting is.
• Ik weet dat er vier soorten inkomsten zijn en weet van elke vorm 2 voorbeelden.
• Ik weet dat er drie soorten uitgaven zijn en week van elke vorm 2 voorbeelden.
• Ik weet hoeveel dagen, weken en maanden één jaar heeft.
• Ik kan geld omrekenen van week, maand en kwartaal naar jaar.
• Ik kan geld omrekenen van jaar naar kwartaal, maand en week.
• Ik weet wat reserveren is.
• Ik kan uitrekenen wat er elke maand gereserveerd moet worden.

LEER              EN

• Ik weet wat koopgedrag inhoudt.
• Ik weet door welke twee groepen mijn koopgedrag beïnvloed kan worden.
• Ik weet wat commerciële beïnvloeding is en kan hier drie voorbeelden van geven.
• Ik weet wat sociale beïnvloeding is en kan hier drie voorbeelden van geven.
• Ik weet wat marketing is.
• Ik weet waaruit de marketingmix bestaat 
• Ik kan van elk marketinginstrument drie voorbeelden geven.
• Ik weet wat commerciële reclame is en kan hier drie voorbeelden van geven.
• Ik weet wat informatieve reclame is en kan hier drie voorbeelden van geven.
• Ik weet wat merkreclame is en kan hier drie voorbeelden van geven.
• Ik weet wat ideële reclame is en kan hier drie voorbeelden van geven.
• Ik weet wat een doelgroep is en kan drie doelgroepen noemen.
• Ik weet het verschil tussen een A-merk, B-merk en huismerk.
• Ik kan een percentage van iets uitrekenen.

LEER              EN

• Ik weet wat behoeften zijn
• Ik weet welke twee soorten behoeften er zijn en ken van elk twee voorbeelden
• Ik weet wat vrije goederen zijn en kan hier drie voorbeelden van geven
• Ik weet wat schaarse goederen zijn en kan hier vijf voorbeelden geven
• Ik weet wat welvaart is
• Ik weet hoe de welvaart kan toenemen
• Ik weet wat prioriteiten stellen inhoudt
• Ik weet wat zelfvoorziening is en kan hier vijf voorbeelden van geven
• Ik kan rekenen met procenten
• Ik weet hoe ik moet afronden
• Ik weet dat geld een € heeft en 2 decimalen
• Ik weet dat de komma op mijn rekenmachine een punt is

LEER              EN

1

Eigen antwoord. Hopelijk lukt het.....

2

* hoe kan ik al geld verdienen?

* hoeveel zak- en kleedgeld is gemiddeld?

* wat moeten leeftijdgenoten zelf betalen?

* kan ik geld lenen bij een bank?

* moet ik belasting betalen?

* wat is rood staan?

3a

Eigen antwoord.

3b

Eigen antwoord.

3c

69% van de 30 leerlingen geeft (eigen) geld uit aan cadeaus. Dit zijn 30/100 x69 = 20,7 = 21 leerlingen

4a

Begroting van Meryam

Meryam komt dus 171-156 =€ 15,- tekort

Inkomsten		Uitgaven
Zakgeld	€ 30,-	Eten en drinken	€ 35,-
Kleedgeld	€ 40,-	Snoep	€ 17,-
Oppassen	€ 20,-	Uitgaan	€ 44,-
Bijbaan	€ 66,-	Kleding	€ 75,-
Totaal	€ 156,-	Totaal	€ 171,-

4b

Als je geld leent moet je het ook weer terugbetalen en vaak nog wat extra's ook (rente), dan komt ze nog meer in de problemen.

4c

Meryem kan een tekort voorkomen door minder uit te geven (vooral kleding en uitgaan zijn grote bedragen) of ervoor zorgen dat ze meer gaat verdienen.

5

Umit helpt zijn oom mee in zijn bedrijf en krijgt als beloning een game.

Susan werkt in de horeca en ontvangt één keer per maand haar loon.

Lennard krijgt elke maand € 40,- aan kleedgeld van zijn ouders.

Yasmine verhuurt tijdens vakanties haar appartement aan toeristen.

inkomen in natura

inkomen uit arbeid

overdrachtsinkomen

inkomen uit bezit

6a

Een nieuwe tv valt onder de 

incidentele uitgaven 

(je koopt niet vaak een tv 

en ook niet ieder jaar).

6b

Een abonnement valt onder de vaste lasten. Elke maand (of ieder jaar) betaal je hiervoor geld.

7a

Geld opzij zetten voor incidentele uitgaven is erg verstandig; je weet namelijk niet van tevoren wanneer je hier geld voor nodig hebt (en het zou zonde zijn om hiervoor schulden te maken).

7b

Eigen antwoord

Misschien nieuwe telefoon, vakantie,

bezoek festival, speaker.

8

In een week zitten 7 dagen.

7 x 4 = 28

In een maand zitten meestal 30 of 31 dagen, geen 28.

         Lina heeft dus geen gelijk! 

Eerst naar jaar uitrekenen, daarna terugrekenen.

9

€ 1.300,- per jaar is per week: 1300/52 = € 25,-

€ 26,- per maand is per jaar: 26x12 = € 312,-

dit is per week: 312/52 = € 6,-

€ 676,- per maand is per jaar: 676x12 = € 8.112,-

dit is per week: 8112/52 = € 156,-

10

Aanschaf: 1500/4x12 = 1500/48 =  € 31,25

Benzine: 175/35 x1,70 =                €   8,50

Verzekering:                                  € 38,00

Onderhoud en reparaties: 250/12 = € 20,83 +

Totale kosten per maand zijn           € 98,58

11

Gespaard moet nog worden 320-100 = € 220,-

Hier heb je 5 maanden de tijd voor.

Elke maand zul je dus 220/5 = € 44,- moeten sparen.

§1.4 Wordt alles duurder?

Verandering in procenten berekenen

is de uitkomst positief dan is er sprake van een stijging

is de uitkomst negatief dan is er sprake van een daling

Inflatie     -     Deflatie

Inflatie = stijging van het algemeen prijspeil

                    (producten worden duurder)

                                             daling van het algemeen prijspeil= Deflatie

Koopkracht

Koopkracht: hoeveelheid goederen en die je met je inkomen kunt kopen.

Inkomen stijgt meer dan de prijzen stijgen --> stijgt koopkracht

Prijzen stijgen meer dan je inkomen --> daalt koopkracht

Een indexcijfer geeft aan hoeveel procent een getal verschilt van een ander getal. 

• Cijfers kun je vergelijken door te werken met    INDEXCIJFERS 
• Cijfers worden vergeleken t.o.v. een basisjaar. 
• Het indexcijfer van het basisjaar is ALTIJD 100.

Indexcijfer:

laat een procentuele verandering zien ten opzichte van een afgesproken periode (=het basisjaar).

Berekeningen 

Wat is het indexcijfer van 2016?

Wat is het indexcijfer van 2013

(€ 2,78 : € 2,75)   x 100 = 101

(€ 2,64 : € 2,75)   x 100 = 96

Maak in stilte

en

zelfstandig

de opdrachten 1 t/m 11 

pagina 22 t/m 25

 Ben je klaar: 

Maak de samenvatting,  leer de begrippen

ben je niet stil => strafwerk!

Opdrachten

1

Eigen antwoord. Maar waarschijnlijk niet, de prijzen van producten stijgen meestal met hetzelfde geld kun je dus steeds minder kopen.

2

Product	2000	Nu	Berekening	Stijging/Daling %
Kaas	€ 7,-	€ 9,90	(9,9-7)/7 x100	+ 41,4%
Brood	€ 1,29	€ 1,16	(1,16-1,129)/1,29 x100	- 10,1%
Koffie	€ 6,16	€ 8,73	(8,73-6,16)/6,16 x100	+ 41,7%
Suiker	€ 0,88	€ 0,68	(0,68-0,88)/0,88 x100	- 22,7%

3a

(3025-2750)/2750 x100 = +10%

3b

(29268-27100)/27100 x 100 = +8%

3c

In verhouding stegen de uitgaven dus meer dan de inkomsten. Als je in verhouding kijkt dan kijk je dus naar de procenten ipv naar de bedragen

4

Bij inflatie is er een algemene stijging van de prijzen.

Bij deflatie is er een algemene daling van prijzen

5a Bij deflatie verwacht je een prijsdaling, dan kun je beter even wachten tot het ook daadwerkelijk is gedaald in prijs. Anders betaal je teveel. Je kunt later meer kopen met je geld.

5b Als iedereen wacht met geld uitgeven komen winkeliers en fabrikanten in de knel. Als ze niets (of minder) verkopen, maken ze geen (of minder) winst (en kunnen dus failliet gaan).

6a Je koopkracht stijgt als je inkomen stijgt, of als de prijzen dalen.

6b Je koopkracht daalt als je inkomen daalt, of als de prijzen stijgen.

7

Situatie A: de koopkracht stijgt met 2%

Situatie B: de koopkracht daalt met 1%

8

Je loon moet dan gestegen zijn met 3%

De koopkracht is gestegen met 1% terwijl de inflatie 2% was, je bent er dus ondanks de inflatie op vooruit gegaan.

9a Het basisjaar is 2014 (100)

9b Inflatie is als de prijzen stijgen; dit was in:

2015, 2016, 2017, 2018 en 2020.

9c Deflatie is als de prijzen dalen; dit was in 2019.

9d Koopkracht groter wil zeggen dat prijzen minder hard stegen in vergelijking met de inkomensstijging.

Dit was is 2015, 2016, 2019 en in 2020. 

10

Prijsontwikkeling smartphone

Jaar	2015	2016	2017	2018	2019	2020
Prijs	€ 520,-	€ 560,-	€ 605,-	€ 630,-	€ 710,-	€ 765,-
Index cijfer	100	108	116	121	137	147

Berekeningen

2016: 560/520 x100

2017: 605/520 x100

2018: 630520 x100

2019: 710/520 x100

2020: 765/520 x100

11a

11b

Jaar	Maandloon	Indexcijfer
2016	€ 2.585,-	100
2017	€ 2.643,-	102
2018	€ 2.675,-	103
2019	€ 2.721,-	105
2020	€ 2.773,-	107

Berekeningen

2643/2582 x100

2675/2582 x100

2721/2582 x100

2773/2582 x100

LEER              EN

                     §1.4

• Ik kan veranderingen in procenten uitrekenen.
• Ik weet wanneer het gaat om een stijging of daling bij het uitrekenen van een verandering in procenten.
• Ik. weet waar de afkorting CBS voor staat.
• Ik weet wat het CBS doet.
• Ik weet wat inflatie is.
• Ik weet wat deflatie is.
• Ik weet wat koopkracht is.
• Ik  weet hoe de koopkracht kan toenemen en afnemen.
• Ik weet wat indexcijfers zijn.
• Ik weet wat een basisjaar is.
• Ik kan rekenen met indexcijfers.

LEER              EN