4V Les 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Planning

Terugblik 4.2

Huiswerk bespreken

Theorie 4.1 (+ invulopdracht)

Interactieve vragen

Schimmels 

Mycelium: netwerk van hyfen

Schimmels 

Mycelium: netwerk van hyfen

Virussen

• Eiwitmantel met DNA
  
• Leeft niet, bestaat niet uit cellen
  
• Dus?
• Veel kleiner dan bacteriën 
• Heeft ... nodig voort te planten (bacterie, plant -of dierlijke cel)

Virussen

• Eiwitmantel met DNA
  
• Leeft niet, bestaat niet uit cellen
  
• Dus?
• Veel kleiner dan bacteriën 
• Heeft ... nodig voort te planten (bacterie, plant -of dierlijke cel)

Bacteriën

• Vrijwel geen organellen
  
• Sommige soorten zweepharen
  
• Voortplanting = deling
• Wanneer snel?

Bacteriën

• Vrijwel geen organellen
  
• Sommige soorten zweepharen
  
• Voortplanting = deling
• Wanneer snel?

Huiswerk

Opdracht 15, Opdracht 20

Opdracht 15 (Tyrannosaurus rex)

• At andere dieren (rottend vlees + bacterien tussen tanden)

Opdracht 15 (Tyrannosaurus rex)

• At andere dieren (rottend vlees + bacterien tussen tanden)

Opdracht 15 (Tyrannosaurus rex)

• At andere dieren (rottend vlees + bacterien tussen tanden)

Opdracht 15 (Tyrannosaurus rex)

• At andere dieren (rottend vlees + bacterien tussen tanden)

Opdracht 20 (Penicilline) 

Opdracht 20 (Penicilline) 

✓

             ✓

✓

Virussen (?)

Leerdoelen 4.1: Ontwikkeling van het Leven

Jullie kunnen benoemen uit welke periode de eerste levende organismen op aarde stammen.

Je kunt uitleggen wat het experiment van Miller en Urey inhoudt.

Jullie kunnen het ontstaan van prokaryoten en eukaryoten beschrijven.

Je kunt het ordeningssysteem van organismen beschrijven en toepassen. 

Invulopdracht

Video

Vragen beantwoorden

Geschiedenis van de aarde

Tijden uit filmpje niet 1:1 met boek

Waarom niet?

94A, 94B

Chemische evolutie: vorming stoffen waaruit de eencelligen konden ontstaan

• Oeratmosfeer: o.a. stikstofgas, waterdamp, koolstofmonoxide, koolstofdioxide, waterstofgas, ammoniak, methaan en waterstofsulfide (vulkaanuitbarsting).

• Organische stoffen uit anorganische stoffen o.i.v. energie uit:  elektrische ontladingen, uv-straling en botsingen met meteorieten

Anorganische stoffen: CO, CO2, H2O, NaCl, O2 (klein, eenvoudig, komt voor in levenloos en levend)

Organische stoffen: bevatten C, H, O, N, P en S (groot, ingewikkeld, afkomstig van organismen) -> bijvoorbeeld suiker

Miller-Urey-experiment (1951)

"Zij bootste het ontstaan van organische stoffen uit anorganische stoffen in het laboratorium na.

Uit aminozuren, nucleotiden, sachariden en vetzuren kunnen in organismen de belangrijke organische stoffen als eiwitten, DNA, koolhydraatketens en vetten gevormd worden."

(Anders: blz. 14 - black smokers)

Allereerste levensvormen 

Prokaryoten (eencelligen zonder celkern)

• Anaeroob (?)
• Heterotroof (kunnen zef geen organische stoffen maken)

Cyanobacteriën/blauwalg (2,8M)

• Fotosynthese 
• Autotroof (kunnen zef wel organische stoffen maken)
• Later aerobe (!) bacteriën (Binas tabel 78)

Prokaryoten (1,4M): eencellige organismen met kringvormig DNA-molecuul dat los in het cytoplasma ligt (zonder celkern of andere zichtbare organellen)

Anaeroob: konden uitsluitend leven in een milieu zonder zuurstof

Heterotroof: verkregen energie uit de opname en afbraak van organische stoffen uit de oersoep (kunnen dus zelf niet organische stoffen uit anorganische stoffen maken voor voedsel en bouw)

Cyanobacteriën/blauwalg (2,8M):

Autotroof: zelf in staat tot fotosynthese (anorganisch -> organisch)

Produceerden zuurstof = atmosfeer rijker + anaerobe levensvormen vergiftigd (2M)

Ontstaan eerste aerobe heterotrofe bacteriën: zuurstof gebruiken om opgenomen energierijke organische stoffen af te breken

ENDOSYMBIOSETHEORIE: ontstaan van eukaryoten (cellen met een celkern, dubbele membranen en organellen) binas tabel 94C

Ondersteuning Endosymbiose theorie

1. Mitochondriën en chloroplasten bezitten beide een kringvormig DNA-molecuul (dus ooit vrij levende bacteriën)
   
   
2. Mitochondriën en chloroplasten bezitten ieder een dubbel membraan (binnenste = prokaryoot/bacterie -eigen- membraan en buitenste = overeenkomstig met het celmembraan)

Taxonomie

• Biodiversiteit indelen
• Eigenschappen kunnen zijn (1) uiterlijke kenmerken, (2) moleculaire eigenschappen (bv. eiwitten van DNA) of (3) cel eigenschappen
• Deze stamboom: indeling op basis van verschil in bouw ribosomen

Taxonomie

• King, Philip, Came, Over, For, Good, Sex
• Koningkrijk, Phy(f)ylum, Klasse, Orde, Familie, Genus, Soort 

Panthera tigris: dier - gewervelden - zoogdieren - roofdieren - katachtigen - panter - tijger

• Wetenschappelijke naam (Linnaeus) = Geslacht + soort

(=Phylum)

Quiz

Correct en snel (winnaar 1 punt)

Bonusvraag op bord (vrijwillige 1 punt)

Oeratmosfeer bestond uit o.a. stikstofgas, waterdamp, koolstofmonoxide, koolstofdioxide, waterstofgas, ammoniak, methaan en waterstofsulfide. Een vergelijkbaar mengsel komt nog steeds vrij bij:

1. Miller-Uray experiment
2. Vuurwerk afsteken
3. Vulkaan uitbarsting
4. Het Carboon

De eerste eencellige levensvormen ontstonden ongeveer

1. 3,8 miljoen jaar geleden
2. 4,6 miljoen jaar geleden
3. 3,8 miljard jaar geleden
4. 4,6 miljard jaar geleden

Uit het Miller-Urey experiment bleek dat organische moleculen konden ontstaan uit anorganische onder toevoeging van:

1. zuurstof
2. vuur
3. bliksem / vonken
4. water

Waarvoor zorgen cyanobacterien?

1. Lichtproductie
2. Koolstofproductie
3. Waterproductie
4. Zuurstofproductie

Prokaryoten zijn eencelligen met een celkern en andere door membranen begrensde organellen

1. Waar
2. Niet-waar

(1): Mitochondriën en chloroplasten bezitten beide een kringvormig DNA-molecuul (dus ooit vrij levende bacteriën).

Dit is een ondersteuning van de .... (2)

1. 1: Waar, 2: Endosymbiosetheorie
2. 1: Niet-Waar, 2: Prokaryoten mix
3. 1: Waar, 2: Prokaryoten mix
4. 1: Waar, 2: Eukaryoten mix

Bonus punt

Wie durft op het bord op te schrijven wat de volgorde is van taxonomie?

(alleen aantekeningen gebruiken, niet boek of google)

Koninkrijk

(...)

(...)

(...)

(...)
(...)
Soort

Huiswerk

4.1: 5, 7, 8, 11