2.1 en 2.2 4 HAVO

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H2 Wereldbeeld

Paragraaf 2.1

Leerdoelen 2.1

- Je kunt manieren noemen waarop je welvaart en welzijn in de wereld kunt meten.

- Je kunt vier nadelen noemen van het gebruik van het bbp/hoofd om welvaart te meten. 

- Je kunt met voorbeelden het verschil uitleggen tussen regionale en sociale ongelijkheid

Centrum - periferie

Waarom verschil arm en rijk?

• Falende overheid (corruptie, vriendjespolitiek)
  
• Koloniaal verleden - rijke landen heersten over de arme landen
  
• Via constructies belastingen ontlopen - arme landen missen dan inkomsten
  
• Bescherming eigen bedrijven/markt door rijke landen - arme landen verkopen dan niks - verdienen dus geen geld
  
• Arme landen verkopen vooral grondstoffen = goedkoop
  
• In arme landen vaak (gewapende) conflicten - legt een economie lam

Meten van welvaart

1. BBP per hoofd van de bevolking

BBP = de waarde van alle geproduceerde goederen en diensten in een land in een jaar.

BBP per hoofd van de bevolking = BBP : aantal inwoners van het land.  

Meten van welvaart

2. Samenstelling beroepsbevolking

De verdeling van de mensen over de drie sectoren: primair (landbouw), secundair (industrie) en tertiair (diensten).

• hoe rijker een land, des te groter de dienstensector en des te kleiner de landbouwsector is.
• hoe armer een land, des te groter de landbouwsector en des te kleiner de dienstensector is. 

3. VN-ontwikkelingsindex

• Ook wel Human Development index (HDi). 
• Meet het welzijn op: inkomen, alfabetiseringsgraad (of analfabetisme), levensverwachting. 
• Ook wordt vaak gekeken naar toegang tot schoon drinkwater, onderwijs en gezondheidszorg, de voedselsituatie en beschikbaarheid telefoon/computer.

HDi is beter dan BNP per hoofd - het is een samengestelde index, dus het kijkt naar meerdere aspecten i.p.v. alleen het BNP per hoofd. 

Wat is het verband tussen welvaart en de verdeling van de beroepsbevolking?

Nadeel BBP als maatstaf 

1. BBP wordt vaak uitgedrukt in dollars en koersen kunnen wisselen. 
2. Informele sector wordt niet meegenomen;
   
3. De koopkracht (hoeveel kun je van een dollar kopen?) verschilt per land;
4. BBP is een gemiddelde: het zegt niet over de verschillen tussen mensen (sociale ongelijkheid);
5. BBP laat ook geen regionale ongelijkheid zien; 
6. BBP zegt niets over levensomstandigheden.

Informele sector

Deel van de beroepen die niet officieel staan geregistreerd. Mensen die hierin werken staan niet als werkende bekend, betalen geen belasting en dragen zo niet bij tot het Bruto Nationaal Product.

Regionale ongelijkheid

Onrechtmatige verschillen in welvaart tussen gebieden.

Regionale verschillen?

Wil je regionale verschillen beter zien, dan moet je 'inzoomen', dus veranderen van schaalniveau. Van mondiaal (wereld) naar continentaal, nationaal,regionaal of lokaal

Verband welvaart-beroepsbevolking?

Regel: hoe armer het land, hoe groter het aandeel van de primaire sector in de beroepsbevolking.

Controle van begrip

1. Wat betekent BBP?
2. Wat houdt het BBP in?
3.  Welke nadelen kent het gebruik van het BBP om landen met elkaar te vergelijken?
4. Welke  geografische dimensie is het BBP?
5. Wat is betrouwbaarder: bruto binnenlands product of
   bruto regionaal product?

Getal van 0 tot 1. Hoe beter het welzijn, des te hoger het getal (1). Verband tussen welzijn en welvaart?

H1 Wereldbeeld

Paragraaf 1.2

Patronen: bevolkingsspreiding

Leerdoelen 1.2

Je weet welke indicatoren je moet gebruiken om culturele kenmerken te meten.

Je weet hoe de bevolking op het mondiale schaalniveau globaal is verspreid.

Je weet dat cultuurelementen vanuit gebieden van oorsprong kunnen zijn verspreid (diffusie) door kolonialisme en door migratie.

Je begrijpt dat de patronen op de wereldkaart veranderen voor wat betreft bevolkingsspreiding en cultuurgebieden.

Je begrijpt dat de bevolkingsspreiding en bevolkingsdichtheid mede bepaald worden door natuurlijke omstandigheden.

Je kunt mondiale ruimtelijke spreidingspatronen verklaren op het gebied van bevolking en cultuur verklaren.

In welke gebieden is de bevolkingsdichtheid erg hoog?

Wisselen van schaalniveau brengt inzicht in verschillen

Leg uit welke verschillen zichtbaar worden.

Hoge bevolkingsdichtheid

1. Natuurlijke reden - geschikt klimaat, vruchtbare bodem, beschikbaarheid van water, niet te veel reliëf.

2. Ligging - centraal gelegen, gunstige ligging voor handel enz.

3. Koloniale verleden - hierdoor hoge concentraties in kustgebieden in voormalige koloniën

Aan de slag!

Maken van 2.1 : 1+2+4

Maken van 2.2: 1+2+3