ethiek en zorgtechnologie

• Zorg en Welzijn
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

ethiek en zorgtechnologie

Technologie binnen zorg en welzijn: 

Gevolgen van technologische hulpmiddelen

Vooraf klaarzetten

Mindmap: papier en stiften

Kringgesprek: casussen en robotkat

Afsluiting: Just dance online en VR-brillen

Camera laten zien. Mag je zomaar iemand filmen in de zorg? Vraag verschillende leerlingen. Technologische hulpmiddelen gebruiken in de zorg kunnen voor zowel positieve als negatieve gevolgen zorgen. 

Vertel waar de les overgaat.

Belangrijke ontwikkelingen, waarin zorgtechnologie een rol kan spelen

• Vergrijzing
• Stijgende zorguitgaven
• Langer thuis
• Complexe zorg
• Tekort aan personeel
• Mondige en minder mondige zorgvragers
• Zelfredzaamheid, veiligheid en gezonde leefstijl
• Eigen regie
• Economische en politieke doelstellingen
• Werkdruk van zorgverleners

Je hebt verschillende belangrijke ontwikkelingen, waarin zorgtechnologie een rol kan spelen. Benoem voorbeelden bij de begrippen.

Mindmap

Wat? Wat zijn de economische en maatschappelijke gevolgen van technologische hulpmiddelen?

Hoe? Maak een mindmap.

Hulp? Internet, in tweetallen, pen en papier.

Tijd? 10 minuten.

Klaar? Maak je mindmap netjes en overzichtelijk.

Resultaat?

- Je kan de economische en maatschappelijke gevolgen van de inzet van technologische hulpmiddelen benoemen.

- Je kan de gevolgen van de inzet van technologische hulpmiddelen voor de inhoud van het beroep benoemen in combinatie met zorg 2030.

Bespreek de opdracht.

Laat de leerlingen de opdracht herhalen: 

Dus wat gaan we als eerst doen? Wat is hierbij belangrijk? Wat doe je als je klaar bent? Hoelang heb je hiervoor? Zijn er nog vragen?

Zet de timer en loop rond voor hulp.

Bespreek de opdracht na.

Hoe ervaart iemand zijn of haar leven?

Lichamelijk 

Psychisch 

Sociaal 

Hoe kun je met technologie de kwaliteit van leven verbeteren op het gebied van:

Het lichamelijke?

Het psychische?

Sociaal?

Ethiek

• Ethiek: nadenken over het handelen van mensen
• Waarden: dingen die je belangrijk vindt
• Normen: ongeschreven regel over hoe je je hoort te gedragen
• Moraal: geheel van normen en waarden

Ethiek klinkt misschien als een ingewikkeld begrip, maar in feite is iedereen er voortdurend mee bezig. Ethiek is het nadenken over het handelen van mensen, met als vraag of dat handelen uiteindelijk goed is voor jezelf en voor de ander. Bijvoorbeeld:

• Kun je voor jezelf opkomen, zonder anderen tekort te doen?
• Hoe moet je je gedragen bij een kennismaking?
• Mag je in elke situatie je mening geven?

Waarden en normen worden vaak als één begrip genoemd; toch zijn het twee verschillende dingen.

• Waarden zijn de dingen die je belangrijk en waardevol vindt als persoon of als groep.
• Normen zijn ongeschreven regels over hoe je je hoort te gedragen. Normen komen voort uit de waarden die belangrijk worden gevonden.

Moraal is het geheel van waarden en normen: wat vinden we belangrijk en hoe gedragen we ons? Ethiek in de gezondheidszorg betekent dat er goed wordt nagedacht over moraal.

Waarden

Normen

Ik vind respect belangrijk

In een gesprek laat je elkaar uitpraten

Ik ben graag rechtvaardig

Als je de regels overtreedt krijg je straf

Wat zijn voorbeelden van normen en waarden?

Gezelschapsrobot 

Als je in de robot een camera zet, is het dan ethisch verantwoord om de “patiënt” zonder dat deze het weet te bespieden?

Ja

Nee

Mag je ouderen wel opvrolijken met een robot? Of wordt je dan voor de gek gehouden?

Welke zorgactiviteit mag volgens jou echt niet gerobotiseerd worden?

Welke voordelen zie je bij Alice de gezelschapsrobot?

Welke bezwaren heb je tegen Alice de gezelschapsrobot?

De hoeveelheid ouderen is over tien jaar verviervoudigd, wat is je verwachting voor over tien jaar, wat is er dan veranderd in de zorg?

Één van de moeilijkste ethische dillema's 

Een DNA onderzoek kan in de toekomst voorspellen welke ziektes je waarschijnlijk in je leven zult krijgen.

Mensen kunnen in de toekomst of ze zwanger willen worden van een jongen of een meisje

Als je in de toekomst ongezond leeft dan heb je minder recht op zorg

Dilemma : individueel

Stel, er is sprake van een hittegolf. In het verpleeghuis heeft de helft van de bewoners airco in de kamer. De andere helft heeft dit niet. De reden hiervoor is dat de kamers van deze bewoners aan de noordkant van het gebouw liggen. Zij hebben normaal gesproken een koele kamer. Nu is dat echter niet het geval, het is te warm voor hen.

Hoe los je dilemma op? Volg hierbij het stappenplan.

1. Omschrijf het dilemma.

2. Beschrijf de waarden en normen.

3. Bedenk alternatieven.

4. Kom tot een oplossing.

Wat was jou oplossing voor het dilemma met de airco's?

Dilemmaspel: Dobbelsteen

Werk in 2/3 - tallen 

Bedenk 6 zorgdilemma's je mag inspiratie opdoen uit je werkboek of internet. Schrijf op ieder vlak een dilemma. Maak de dobbelsteen mooi en netjes. 

Dobbel dilemma's 

Maak een groepje van 4/5 leerlingen 

1. leerling gooit de dobbelsteen, er verschijnt een dilemma. 

2. De eerst volgende leerling beschrijft het probleem feitelijk

3. De leerling daarnaast beschrijft welke waarden en normen hier mee te maken hebben

4. De leerling daarnaast bedenkt een alternatief 

5. De laatste komt tot een oplossing. 

Je werkt bij de geneeskundige dienst van Defensie. In Afghanistan meld zich een Afghaanse vader met baby aan de poort van het Nederlandse kamp. De baby is gebeten door een slang, maar de ampullen met tegengif moeten bewaard blijven voor militairen, omdat er maar een paar ampullen zijn, zo is besloten door hogerhand. Dat betekend dat het kind zal sterven.