Les 4: Paragraaf 3.4: Water: Te veel of te weinig?

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Water te veel of te weinig?

Klas 1

Aardrijkskunde

Paragraaf 3.4

Wat is "klimaat?"

1. Temperatuur, neerslag en zonneschijn
2. Het weer
3. Het weer in een groot gebied over een lange tijd
4. Het weer in een groot gebied over een korte tijd

Wat is de reden dat er seizoenen zijn op aarde?

1. Doordat de aarde draait om de zon
2. Door de schuine stand van de aarde om de zon
3. Doordat de aarde om zijn eigen as draait
4. Door de afstand tot de evenaar

De seizoenen in Nederland

Zet de foto's bij het juiste seizoen

Intro

Denk je dat er bij ons veel neerslag valt? In India, in het plaatsje Mawsynram, valt wel vijftien keer zoveel neerslag in een jaar. Dan valt het in Nederland dus wel mee. Heb je jezelf trouwens ooit afgevraagd of het water ook op kan raken? In deze paragraaf leer je wat er allemaal met het water op aarde gebeurt.

Leerdoelen

• Je weet dat water in verschillende vormen voor kan komen en dat het in een kringloop rondgaat.
  
• Je begrijpt hoe stuwingsregen, stijgingsregen en frontale regen ontstaan.
  
• Je kunt uitleggen hoe de waterkringloop werkt. 

Kringloop van water

Waterkingloop = het proces waarbij zeewater na verdamping uit zee via wolken, neerslag, grondwater en rivieren weer terug naar zee stroomt.

Korte waterkringloop

Water verdampt vanaf zee, en condenseert tot een wolk. Daarna regent die wolk direct boven de zee weer uit.

Lange waterkringloop

Water verdampt vanaf zee, en condenseert tot een wolk. Door de wind wordt deze wolk verplaats richting de bergen. Hier regent de wolk uit. Door rivieren en of grondwater komt na lange tijd het water weer terug in de zee.

Korte waterkringloop:

Het water verdampt, vormt zich tot een wolk (condenseren). Daarna regent die weer leeg in zee.

Lange waterkringloop:

Het water verdampt, vormt zich tot een wolk (condenseren). Door de wind wordt de wolk verplaatst tot aan deze bergen, hier valt het in de vorm van sneeuw/hagel op de bergen. Door het smelten van de sneeuw, komt het water via de rivieren of grondwater terug bij de zee. (Duurt lang!)

In welke 3 vormen kan water voorkomen?

Water, waterdamp en ijs

Water (H2O) komt voor in drie toestanden:

1. Vast (sneeuw en ijs)
2. Vloeibaar (water)
3. Gasvormig (waterdamp)

Elke dag gaan er grote hoeveelheden water van de ene toestand in de andere = waterkringloop

verdampt

gesmolten of gecondenseerd

stollen

Water, waterdamp en ijs

In een waterkringloop heeft water drie vormen, namelijk:

gasvormig (waterdamp), 

vloeibaar (water) en vast (ijs).

Waterdamp is onzichtbaar voor de mens.

In de lucht om ons heen is altijd waterdamp

te vinden.

Opdracht

Vul de juiste woorden op de juiste plekken in.

Welke vorm van water moet op welke plek?

Vloeibaar

Vast

Vloeibaar

Gasvormig

Hoe ontstaat neerslag?

1. Water wordt verwarmd
2. Water verdampt
3. Warme lucht met waterdamp stijgt op
4. Warme lucht met waterdamp koelt af
5. Afgekoelde waterdamp vormt stoom/wolken

soorten neerslag

Neerslag ontstaat vaak omdat wolken moeten stijgen, hierbij horen drie situaties:

1. Warme lucht stijgt op. Hoe hoger, hoe kouder. De waterdamp gaat condenseren, waardoor er stijgingsregens ontstaan.
2. Wanneer de lucht tegen een berg waait, wordt de lucht gedwongen om op te stijgen, koelt af en condenseert. Hierdoor ontstaan: stuwingsregens. 
3. Op de breedte waar Nederland ligt, botst warme lucht tegen koude lucht vanuit de polen, door die botsen wordt de warme lucht gedwongen op te stijgen. Met als gevolg dat er rond Nederland vaak frontale regen is.

Soorten neerslag

Stuwingsregens

• Lucht wordt tegen de berg omhooggestuwd (loefzijde)
• De lucht koelt af.
• De waterdamp condenseert en het gaat regenen =stuwingsregen.
• Aan de andere kant ligt de lijzijde .
• Daar daalt de lucht en warmt op.
• Hier blijft het droog =  regenschaduw
  

Stuwingsregens

Bij de loefzijde, valt altijd de neerslag!

Omdat de wind hier genoodzaakt is om op te stijgen.

Bij de lijzijde, is het droog.

Omdat alles voor de berg al in de vorm van regen is gevallen. Na zo'n berg zie je dan ook vaak droge gebieden, zoals een woestijn. Een voorbeeld is de Gobi woestijn in China. Dit komt omdat de lucht gaat dalen, en warmt weer op.

Soorten neerslag

Stijgingsregens:

• Warme lucht is licht en stijgt op.
• De lucht koelt af.
  
• De waterdamp zal vervolgens gaan condenseren.
• Er ontstaan wolken.
• Komt waar voor?
  

Soorten neerslag

Frontale regens (=botsing van twee luchtsoorten):
Passeren koufront:

• De zwaardere koude lucht dringt onder de lichtere warme lucht.
• Warme lucht stijgt snel op,  koelt af en condenseert: regen.
• Kort + buien
  

Passeren warmtefront:

• De warme lucht schuift over de koude lucht.
• Langduring + (mot)regen
  

schooltv.nl

Korte waterkringloop

Lange waterkringloop

Gemengde rivier

Regenrivier

Gletsjerrivier

Op de afbeelding
zie je...

1. Stijgingsregen
2. Frontale regen
3. Stuwingsregen

Zet de volgende processen van de lange waterkringloop in de juist volgorde vanaf het moment dat de zon op het water schijnt.

1

2

3

4

5

wolkenvorming

neerslag

infiltratie / terugstromen

condensatie

verdamping

Maken

Paragraaf 3.4

Voorbereiden toets!