H7.1 Permanente magneten

• nask
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

H 7.1 1Permanente magneten

Lesprogramma

1. Welkom / studiewijzer
2. Start van hoofdstuk 7 Magnetisme
3. Uitleg 7.1 Permanente magneten
4. Zelf aan de slag met NOVA 7.1 
5. Afsluiting

Voorkennis

Een magneet houdt de deur van de koelkast dicht. Schepen vinden de route met hulp van een magneet (het kompas). Een elektro-motor draait door magnetisme. 

Ken jij nog meer apparaten met magneten? Vul ze in je schrift. 

Leerdoelen

1. Je kunt eigenschappen van magneten benoemen.  
   
2. Je kunt toepassingen van magneten benoemen.  
3. Je kunt het begrip magnetisch veld beschrijvn.

Magneten

IJzer en nikkel zijn metalen met een bijzondere eigenschap. Ze worden aangetrokken door een magneet. 

In afbeelding 1 zie je een deel van een luidspreker. Een ijzeren of stalen spijker wordt aangetrokken door de luidspreker. In de luidspreker zit een magneet

Magneten zitten in veel voorwerpen en apparaten. Bijvoorbeeld in een schroef-boormachine (zie afbeelding 3). Schroeven worden aangetrokken door zo'n magnetische schroef-boormachine. Daardoor vallen de schroeven niet zo gemakkelijk op de grond. Een andere toepassing van magneten is een balkje om messen aan te hangen (zie afbeelding 4).   

 

 

 De hoefmagneet;   

 De staafmagneet.

De uiteinden van een magneet noem je de polen. Een magneet heeft altijd twee polen: een noordpool en een zuidpool.  

- twee noordpolen stoten elkaar af;  

- twee zuidpolen stoten elkaar af;  

- een noordpool en een zuidpool trekken elkaar aan.

Het magnetisch veld

De kracht van een magneet kun je niet zien. Je kunt de magnetische kracht wel voelen als je twee magneten bij elkaar houdt. Je voelt de magnetische kracht ook als je een metalen voorwerp van een magneet af wilt halen. 

Rondom een magneet werkt onzichtbare magnetische kracht. Met ijzerpoeder kun je die kracht zichtbaar maken (zie afbeelding 1). Rond de magneet zie je dan de lijnen van de magnetische kracht. Deze lijnen noem je magnetische krachtlijnen. 

Elk atoom ijzer is een klein magneetje. In een stuk ijzer liggen alle atomen in verschillende richtingen door elkaar. De magnetische krachten werken elkaar tegen en heffen elkaar op. Een gewoon stuk ijzer is daarom niet magnetisch (zie afbeelding 2a). 

Houd je nu een magneet bij een stuk ijzer, dan worden alle ijzer-atomen dezelfde kant uit gericht. Alle noordpolen wijzen nu in dezelfde richting (zie afbeelding 2b). Het stuk ijzer is dan magnetisch. Haal je de magneet weg, dan gaan alle atomen weer door elkaar. Je hebt weer een gewoon stuk ijzer. 

Als je een magneet in stukken breekt, wordt elk stuk zelf ook weer een magneet. Dit kun je begrijpen als je kijkt naar afbeelding 2. Stel dat je de magneet van afbeelding 2b doormidden breekt. In de twee nieuwe stukken liggen alle atomen nog steeds in dezelfde richting. Je hebt dan twee kleinere magneten. In afbeelding 3 zijn de noordpool en de zuidpool van de nieuwe magneten gekleurd. 

Permanente magneten

Magneten die nooit hun kracht verliezen, noem je permanente magneten. Permanent betekent 'voor altijd'. Permanente magneten worden gemaakt van stoffen met magnetische eigenschappen. 

Aan de slag

• Wat: Lees en maak hoofdstuk 7 paragraaf 1 (blz. 132  t/m 137).  
•  Wanneer: Zorg dat dit voor volgende les af is.   
• Hoe: Digitaal.    
• Klaar?: Als je klaar bent met paragraaf 1, kun je paragraaf 2 doorlezen.

Onthouden!  

IJzer en nikkel worden aangetrokken door een magneet.  

Een magneet heeft een noordpool en een zuidpool.  

Een noordpool en een zuidpool trekken elkaar aan.  

Twee dezelfde polen stoten elkaar af.  

Rondom een magneet zijn magnetische krachtlijnen.  

Alle krachtlijnen samen noem je het magnetisch veld.  

Een permanente magneet blijft altijd magnetisch.