1.3 Het Britse Rijk als economische wereldmacht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.3 Het Britse Rijk als economische wereldmacht

Koningin Victoria, tevens keizerin van India, opent

“The Great Exhibition” in het Crystal Palace, in 1851 (Hyde Park, Londen)

Crystal palace Londen

De wereldtentoonstelling

Welk deel van de Britse bevolking bezocht de wereldtentoonstelling in Londen 1851?

1. 1/3 deel
2. 1/6 deel
3. 1/4 deel
4. 1/2 deel

Wat gaan we doen? 

1.  Korte herhaling van de vorige les

2.  Nieuwe theorie / leerdoelen

5. Beeldmateriaal

6. Aan de slag 

7. Leerdoelen nabespreken

1.3 Het Britse Rijk als economische wereldmacht

Leidende vraag:

Welke rol speelden de koloniën in sociaal-economische ontwikkelingen in Groot- Brittannië (1750-1900)?

Syllabus

Het bezit van koloniën vergrootte de economische voorsprong die Groot-Brittannië in de 18e en 19e eeuw nam op andere landen. In de tweede helft van de 18e eeuw ontstond in Groot- Brittannië de industriële revolutie. Deze werd mogelijk door uitvindingen zoals de Spinning Jenny en de stoommachine. 

Syllabus Havo 2021 (blz 16)

Zet de uitvindingen in de juiste historische volgorde (kijk naar moment van toepassing in de textiel).

1. stoommachine, Spinning Jenny, schietspoel
2. Spinning Jenny, schietspoel, stoommachine
3. schietspoel, stoommachine, Spinning Jenny
4. Schietspoel, Spinning Jenny, Stoommachine

nieuw

Leerdoel

Je weet de betekenis van de begrippen industrieel kapitalisme, liberale markteconomie en vrijhandel. 

Syllabus

Door verbeteringen in de landbouw en door ziektebestrijding groeide de bevolking en nam de vraag naar goederen en het aanbod van goedkope arbeid toe.

Syllabus Havo 2021 (blz 16)

Hoe veranderde de toenemende industrialisatie de samenleving?

Waardoor groeide de Engelse industrie in deze periode zo enorm? 

Syllabus

Ondernemers investeerden winsten uit de koloniën in industrie en transport in Groot-Brittannië, waar eerst vaarwegen en daarna spoorwegen werden aangelegd.

Syllabus Havo 2021 (blz 16)

Syllabus

Grondstoffen, met name katoen, kwamen uit de koloniën in het Caribische gebied, uit de Verenigde Staten en uit India. Daarnaast werd vooral India in de loop van de 19e eeuw een steeds belangrijkere afzetmarkt voor de katoenindustrie. De Britse markt werd gevoelig voor gebeurtenissen op mondiaal niveau.

Syllabus Havo 2021 (blz 16)

Verschuivingen in de wereldeconomie

• Door de groei van de textielindustrie nam de vraag naar ruw katoen toe.
• Door het Verdag van Allahabad werkten de Britten niet langer met bania's (tussenpersonen) maar handelen zelf met de producenten.
• De vraag naar Indiaas textiel nam af, en de vraag naar ruw katoen explodeerde omdat de Britten nu de ruwe katoen zelf konden bewerken in de textielfabrieken.
• Het belang van India als afzetmarkt werd nu ook steeds groter.

Wat hield het verdrag van Allahabad in?

Verschuivingen in de wereldeconomie

• De koloniën in de Caraïben en de VS bleven ook een belangrijke rol spelen als leveranciers van grondstoffen en plantageproducten.
• Uit de Caraïben kwam nog steeds suiker, tabak en rijst, en de VS was nog steeds een belangrijke leverancier van ruw katoen. Vooral de zuidelijke staten in de VS waren katoenleverancier.
• Het werk op die plantages werd (nog steeds) gedaan door slaven en door de toenemende vraag naar katoen, nam ook het aantal slaven toe dat moest werken op de plantages.

Koppel de volgende begrippen aan de 4 genoemde kenmerkende aspecten

KA: protestantse reformatie

KA: Plantage-kolonieën en trans-Atlantische slavenhandel

KA: Rationeel optimisme en 'verlicht denken'

KA: De democratische revoluties

Pilgrim Fathers

Vestigingskoloniën

Plantage-economieën

Driehoekshandel

Royal African company

Trias politica

Volkssoevereiniteit

Natuurlijke rechten

Federale staat

Abolitionisme

Verschuivingen in de wereldeconomie

• De Britse economie was kwetsbaar voor gebeurtenissen buiten haar grondgebied.
• Dit bleek tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865), een belangrijke oorzaak van deze burgeroorlog was de onenigheid tussen de Noordelijke en Zuidelijke staten over de afschaffing van de slavernij.
• De Noordelijke staten probeerden de export van de Zuidelijke staten te dwarsbomen. De aanvoer van ruw katoen naar Groot- Brittannië kwam hierdoor vrijwel stil te liggen.

Verschuivingen in de wereldeconomie

• De fabrieken in Groot- Brittannië kregen hierdoor te weinig ruw katoen om nog winstgevend te kunnen blijven produceren.
• Om dit te voorkomen in de toekomst, besloten de Britten om niet meer afhankelijk te zijn van Amerikaans katoen. Ze gingen zich steeds meer richten op ruw katoen uit Brits- Indië.

Syllabus

Door de industrialisatie veranderde het handelskapitalisme in industrieel kapitalisme. Ondernemers streefden naar een liberale markteconomie met vrijhandel en een kleine rol voor de overheid, ook binnen het Britse wereldrijk. Om die vrijhandel af te dwingen zetten Britten desnoods de marine in, ook in gebieden die niet direct gekoloniseerd waren.

Vrijhandel op de wereldzeeën

• De industrialisatie zorgde ervoor dat het handelskapitalisme uit de 17e eeuw en 18e eeuw veranderde in industrieel kapitalisme. Ondernemers wilden vrijheid om fabrieken te bouwen, goederen te produceren en te verhandelen.
• De overheid moest volgens de fabrikanten zorgen voor bescherming van de productie en de handel en het tegengaan van buitenlandse concurrentie.
• Verder moest de overheid weinig doen, weinig regels die de economie zouden kunnen belemmeren.

Vrijhandel op de wereldzeeën

• De ondernemers wilden een liberale markteconomie met zoveel mogelijk ruimte voor wereldwijde vrijhandel.
• Het Britse parlement begreep heel goed dat de welvaart van Groot- Brittannië gebaat was bij vrijhandel.
• Zodra ergens de vrijhandel werd bedreigd stuurde de Britse regering de Royal Navy om de Britse belangen te beschermen en de vrijhandel te waarborgen.
• De Britse Royal Navy dwong ook vrijhandel af in gebieden die geen onderdeel waren van het Britse Rijk.

Vrijhandel op de wereldzeeën

• In de 19e eeuw voerde Groot- Brittannië twee oorlogen met China. China wilde handelen onder eigen voorwaarden en stond dus niet alle Britse handel toe.
• Zo verbood de keizer van China de opiumhandel, een zeer winstgevende handel voor de Britten. De Royal Navy stoomde op om de Britse belangen te beschermen, en vernietigde de Chinese marine. De Chinezen werden gedwongen om een handelsverdrag te tekenen met Groot- Brittannië, en hiermee kreeg Groot- Brittannië ook Hongkong in handen.

Zoek een spotprent over Brits economisch-liberalisme; maak een foto en laat deze hier zien.

Vrijhandel op de wereldzeeën

• Door het verdrag kreeg Groot- Brittannië ook toegang tot andere Chinese havens en hoefden voortaan nauwelijks nog invoerrechten te betalen aan de Chinese regering.
• De enorme Chinese markt (afzetmarkt en grondstoffen) lag daarmee open voor de Britse handelaren.

Maak een foto die volgens jou symbool staat voor een van de volgende begrippen: industrieel kapitalisme, liberale markteconomie en vrijhandel.

Wat hebben we gedaan? 

1.  Herhaling vorige les

2.  Nieuwe theorie / leerdoelen

5. Beeldmateriaal / Aan de slag 

7. Leerdoelen nabespreken

Syllabus

De industrialisatie leidde tot de vorming van nieuwe sociale klassen. Fabrieksarbeiders leefden en werkten onder slechte omstandigheden in snelgroeiende steden en kwamen in protest. De overheid greep aanvankelijk niet in, maar probeerde vanaf 1833 met de Factory Acts excessen te voorkomen. Mede onder invloed van mensen als Robert Owen wisten arbeiders via vakbonden meer rechten af te dwingen.

Wat gaan we de volgende keer doen? 

1.  Herhaling vorige les

2.  Nieuwe theorie / leerdoelen

3. Beeldmateriaal / Aan de slag 

4. Leerdoelen nabespreken