Lezen en Literaire begrippen - les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen?

• Dagopening
• Nakijken opdracht 2 en 3
• Uitleg inleiding en slot
• Lezen tekst 2

'If you can dream it,

you can do it!' 

Wat is jouw droom voor later?

Herhaling Lezen onderbouw

Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen onderwerp en hoofdgedachte. 

Ik kan uitleggen welke doelen een tekst kan hebben.

Ik kan uitleggen welke functies een titel kan hebben.

Ik kan uitleggen wat de functies van de inleiding en het slot zijn.

Nakijken

Maak opdracht 2 en 3 (blz 11).

Inleiding

Een goede tekst bestaat uit drie delen: inleiding, middenstuk, slot.

De inleiding van een tekst heeft twee functies:

-de aandacht van het publiek trekken

-het onderwerp van de tekst introduceren

Inleiding: aandacht trekken

• Naar een actuele gebeurtenis verwijzen
• Kort de voorgeschiedenis van het onderwerp beschrijven
• Een aantrekkelijk voorbeeld geven (anekdote)
• Het belang voor het publiek aangeven

Aandacht trekken: sterke eerste zin

• een intrigerende vraag: Hoeveel keer per dag liegt u?
  
• schokkende of opvallende cijfers: een op de zeven leerlingen in havo 4 blijft zitten
• een paradox (tegenstelling): hoe gespecialiseerder iemand is, hoe minder hij kan.
• een prikkelend citaat: 'Ik denk, dus ik besta', schreef de Franse filosoof ...
• een bijzondere opsomming: vijf stripboeken, een weduwe en een prinses. Wat hebben die met elkaar te maken?

Inleiding: onderwerp introduceren

• Een of meerdere vragen stellen
• Een mening (standpunt) formuleren
• Een probleem schetsen

In het middenstuk worden dan de vragen beantwoord, de argumenten bij het standpunt gegeven of de verklaringen of oplossingen voor het probleem gepresenteerd.

Slot

Een tekst wordt afgerond met een slot. Het slot bevat meestal de hoofdgedachte (de conclusie) van de tekst. Deze is dan vaak in één zin geformuleerd. Vaak begint het slot met een signaal(woord): kortom, al met al, we hebben dus gezien dat ...

Slot

Naast de hoofdgedachte bevat het slot soms:

-een samenvatting

-een afweging

-een aansporing of aanbeveling

-een toekomstverwachting

De manier waarop een tekst wordt afgerond, wordt onder andere bepaald door het doel van de tekst en door de inleiding. Een activerende tekst kan bijvoorbeeld eindigen met een aansporing.

Slot: aantrekkelijk eindigen

-aansluiten bij de inleiding: in het slot wordt teruggekomen op de aandachtstrekker uit de inleiding ('de cirkel rondmaken')

-een uitsmijter: een pakkende slotzin, bijvoorbeeld door een retorische   vraag of een citaat

-> voorbeeld blz 18

Tekst 2 - Wel of geen bijbaan?

www.tiktok.com

Tekst 2 - Wel of geen bijbaan?

Lezen blz 13

Huiswerk 10/12

H1 Lezen

Paragraaf 2 Uiteenzetting, betoog en beschouwing 

Opdracht 4 en 5 online of in je schrift.

Herhaling Lezen onderbouw

Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen onderwerp en hoofdgedachte. 

Ik kan uitleggen welke doelen een tekst kan hebben.

Ik kan uitleggen welke functies een titel kan hebben.

Ik kan uitleggen wat de functies van de inleiding en het slot zijn.

Wat gaan we doen?

• Nakijken opdracht 4 en 5
• Alinea's, kernzinnen en verbanden in teksten
• Lezen tekst 3 en 4
• Zelfstandig aan het werk: 6 t/m 9

Herhaling Lezen onderbouw

Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen onderwerp en hoofdgedachte. 

Ik kan uitleggen welke doelen een tekst kan hebben.

Ik kan uitleggen welke functies een titel kan hebben.

Ik kan uitleggen wat de functies van de inleiding en het slot zijn.

Ik kan kernzinnen herkennen in alinea's.

Ik kan verbanden tussen tekstgedeelten herkennen en benoemen.

Alinea's en kernzinnen

Een tekst is opgebouwd uit alinea's. Een goede alinea bevat één hoofdgedachte die in één zin is geformuleerd: de kernzin. De kernzin is meestal de eerste zin van de alinea, soms de tweede zin als de eerste zin een structurerende of verbindende zin is. In een enkel geval is de kernzin de laatste zin van de alinea.

Verbanden in teksten

Een tekst is begrijpelijk en prettig om naar te luisteren wanneer de verbanden tussen de zinnen en de deelonderwerpen duidelijk worden aangegeven. Op die manier herken je de structuur van de tekst. Verbanden kun je aangeven met signaalwoorden.

Verbanden in teksten

verband	signaalwoorden
opsommend	ook, tevens, bovendien, daarnaast, vervolgens, ten eerste...
tegenstellend	maar, echter, toch, niettemin, daarentegen...
chronologisch	eerst, dan, daarna, toen, uiteindelijk...
oorzakelijk	doordat, daardoor, als gevolg van...
toelichtend	zo, bijvoorbeeld, zoals, neem nou
voorwaardelijk	als, indien, wanneer, in het geval dat, tenzij, mits

Verbanden in teksten

verband	signaalwoorden
vergelijkend	zoals, net zo ... als, evenals, meer dan...
redengevend	daarom, omdat, derhalve, want, immers...
doel-middel	om te, met de bedoeling om, opdat, zodat, daarvoor, waarvoor, door... te
toegevend	ook al, zij het dat, weliswaar, hoewel, ofschoon
samenvattend	kortom, samengevat, al met al
concluderend	dus, daarom, concluderend, kortom, als met al, dan ook

Tekst 4 en 5

Huiswerk 16/12

H1 Lezen

Paragraaf 2 Uiteenzetting, betoog en beschouwing 

Opdracht 6 t/m 9 online of in je schrift.

Huiswerk (9 jan.)

Lezen verhaal 3 uit 3PAK - Gameplan

(Maak een samenvatting voor jezelf!)