3.1 Rusland tijdens het interbellum

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Agenda voor vandaag

1. Leerdoelen bespreken
2. Uitleg 3.1
3. Afsluiting

De Sovjet Unie

 Tijdens het interbellum

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen collectivisatie, planeconomie, showproces, terreur, totalitaire samenleving, collectivisatie, goelag, Russische Revolutie (R)

• kun je herkennen en uitleggen hoe het leven in de Sovjet-Unie was in het interbellum  (T1)

• kun je bronnen herkennen en verklaren die ingezet zijn als propaganda door de leiders van de Sovjet-Unie.  (T2)

• kun je voor verschillende personen beoordelen of het leven in de Sovjet-Unie goed of slecht was.  (I)

Wat weet jij eigenlijk
van Rusland?

Rusland voor 1917

• Keizerrijk (Russische keizer is een tsaar).

• Grote verschillen tussen arm en rijk.

• Bondgenoot van Engeland en Frankrijk vóór en tijdens de Eerste Wereldoorlog (tot 1917).
  
  
• Een feodale samenleving die nog niet geïndustrialiseerd is.

Russische Revolutie

1917

Oorzaken

1. Economisch gaat het slecht met de boeren.
   
   
2. Politiek gezien bepaald de tsaar, er is geen democratie.
   
   
3. Bloedig neerslaan van opstand (1905): Bloedige zondag.
   
   
4. Grote verliezen in de Eerste Wereldoorlog

Bloedige Zondag

1905

• De Russische bevolking wil tijdens een demonstratie de tsaar duidelijk maken dat het niet zo goed gaat in het land én om hem te ondersteunen

• De meeste demonstranten zijn helemaal niet tegen de tsaar!

Verliezen tijdens de WOI

Het Russische leger is groot, maar zwak en slecht uitgerust.

• Soms hebben soldaten niet eens een wapen...

• Dat zorgt voor veel doden en gewonden bij het Russische leger.

Februarirevolutie

Februari 1917

• Voedselrellen en stakingen

• Demonstraties tegen de tsaar

• Er komt een voorlopige (democratische) regering 

• Tsaar treedt af en wordt gearresteerd

De Aprilstellingen van Lenin

april 1917

1. Alle grond aan de boeren
   
   
2. Alle macht aan de sovjets (plaatselijk raad)
   
   
3. Alle fabrieken aan de arbeiders
   
   
4. Vrede met Duitsland

Oktoberrevolutie

Oktober 1917

• Onrust in Rusland blijft

• Duitsland(!) helpt Lenin, Rusland binnen te smokkelen (april 1917)

• Communisten o.l.v. Lenin grijpen de macht en de voorlopige regering wordt afgezet

Vrede van Brest-Litovsk

maart 1918

• Het communistische Sovjet-Rusland (later: Sovjet-Unie) sluit vrede met Duitsland en laat zijn oude bondgenoten, Engeland en Frankrijk, in de steek
  

• Let op: ze worden geen bondgenoot van Duitsland!

In juli 1918 worden tsaar Nicolaas II en zijn gezin op brute wijze vermoord door de communisten.

De kamer waarin de familie is vermoord,

laat duidelijk zien hoeveel geweld is gebruikt.

De Sovjet-Unie onder Lenin

1917-1924

Vladimir Iljitsj Oeljanov werd fel tegenstander van de tsaar nadat zijn broer Aleksander ter dood was veroordeeld voor  een moordcomplot op de tsaar.

Vladimir gebruikte de schuilnaam Lenin (naar de rivier Lena), maar dat voorkwam niet dat hij 1895 werd opgepakt en verbannen naar Siberië.

Hoe zag de Sovjet-Unie onder Lenin er uit?

• Eén partij heeft de macht: de Communistische Partij. Dit heet ook wel: eenpartijstaat

• Geheime politie (NKVD) rekent af met ‘vijanden’ van de Revolutie

• Alle productie gaat naar de staat.

• Geen privé-bezit

• Lenin sterft in 1924 zonder een duidelijke opvolger aan te kunnen stellen.

• Het lichaam van Lenin is sindsdien opgebaard en te bekijken op het Rode Plein in Moskou
• Vervolgens breekt er een strijd los tussen Josef Stalin en Leon Trotski over de opvolging.

De Sovjet-Unie 

onder Stalin

1924-1953

Stalin had geen gelukkige jeugd: het gezin leefde in grote armoede. Hij ging naar school, maar werd uiteindelijk weggestuurd...

...omdat hij geen examen had afgelegd en hij de revolutionaire ideeën (van Marx) erg interessant vond. 

• Stalin zal het economisch achtergebleven land snel industrialiseren en de Sovjet-Unie laten uitgroeien tot een wereldmacht.

• Maar dit had een erg hoge prijs..
  
• Het land werd een totalitaire staat met Stalin als dictator...
  

Stalin gebruikte alles om zijn macht in het land te vergroten en te behouden, zoals censuur.

Stalin bepaalde wat er in de kranten én de geschiedenisboeken kwam te staan: vroegere medestanders werden 'er uit geschreven'

Persoonsverheerlijking

• Om het volk te laten zien dat hij de beste leider voor het beste volk, in het beste land was, liet Stalin zich graag afbeelden als een geweldige leider: een vader voor het volk.
• Dit heet persoonsverheerlijking

Showprocessen

• Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

• Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

• ...en ze waren zeer effectief! De angst onder de bevolking was groot. 
• Zelfs zó groot dat mensen niet meer op een familiefoto met deze 'verraders' wilden worden vertoond.
• De KGB (geheime politie) terrorisseerde de samenleving.

Goelag

Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.

In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

Veel van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden

• Exacte aantallen zijn onbekend, maar tussen 1936 en 1950 zijn vermoedelijk 12 miljoen mensen om het leven gekomen in de goelags.

• Meestal als gevolg van de vreselijke omstandigheden, een combinatie van: honger, kou en zware lichamelijke inspanning

Collectivisatie

• De landbouw moest veranderen om alle monden te voeden. 
• Tientallen kleine zelfstandige boerderijen werden samengevoegd (collectivisatie) tot één groot boerenbedrijf, een kolchoz. 

• De boerengezinnen werkten en woonden daar met elkaar. 
• De grond, het vee, de gereedschappen, de oogst: alles was van iedereen. 

• De collectivisatie moest zorgen voor een hogere opbrengst, maar dat viel vaak tegen en er ontstonden hongersnoden. Overigens meestal door eigen schuld: boeren slachtten hun vee uit protest tegen de collectivisatie. 
  

• Boeren die zich op deze manier verzetten tegen de collectivisatie, omdat ze hun eigen boerderijtje niet wilden opgeven, werden gezien als vijanden van het communisme. Miljoenen boeren zijn om die reden vermoord.
  

Planeconomie

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.
• Dit betekende dat de staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd.

• Hiermee wilde Stalin laten zien dat de Sovjet-Unie een machtiger land was dan de kapitalistische landen met hun vrije markt-economie.

Totalitaire samenleving

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een totalitaire samenleving:
  
• Een samenleving waarin de overheid alle macht in handen heeft en grote invloed heeft op het leven van de burgers. 
  
• In een totalitaire samenleving is het individu onbelangrijk.
  

• Een ander voorbeeld van een totalitaire samenleving is: Nazi-Duitsland
  

Stalin overlijdt

5 maart 1953

Was het moord? Dat is nooit helemaal duidelijk geworden.

Wel dat Stalin in zijn laatste jaren compleet paranoia was geworden:

overal zag hij complotten tegen zich en wilde hij 'tegenstanders' uitschakelen.

De rol van de Sovjet-Unie in de geschiedenis (1)

• Tussen 1917-1939 De Sovjet-Unie wordt vrijwel genegeerd: het communisme is een verkeerd systeem

• Tussen 1939-1941: De Sovjet-Unie is onze vijand: ze hebben een verdrag met Hitler gesloten!

Begrippen uit deze les

• Communisme
  
• Tsaar
• Russische Revolutie
• Sovjet-Unie
• Collectivisatie
• Showproces
• Terreur
• planeconomie
• totalitaire samenleving
• goelag

Personen uit deze les

• Tsaar Nicolaas II
• Vladimir Lenin
• Josef Stalin

Jaartallen uit deze les

• 1917 Februari- en Oktoberrevolutie
  

• 1917-1924 Sovjet-Unie onder Lenin

• 1924-1954 Stalin is de leider van de Sovjet-Unie

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Agenda voor vandaag

1. Opdrachten maken
2. Goelag opdracht (verdieping)
   
   Leertip: in de les is een filmpje tevinden
   over de tsaar tot Lenin.

          Aan de slag

Hoofdstuk 3.1

• opdracht 3, 4, 5, 7, 8, 9 en 12

https: