01 Introductie op staatsinrichting van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Introductie op de staatsinrichting van Nederland

Nederland als constitutionele monarchie

1815 - 1848

Doel van de les

Je kan belangrijke kenmerken van de Nederlandse staatsinrichting herkennen en beschrijven.

Je kan enkele grondrechten herkennen en noemen.

(pagina 28 van sylabus)

In welk jaar werd het
Koninkrijk der Nederlanden opgericht?

1. 1813
2. 1814
3. 1815
4. 1816

Wie was de allereerste koning
of koningin van Nederland?

1. Willem van Oranje
2. Willem I
3. Wilhelmina
4. Prins Willem V

Hoe heet een land met
een koning als staatshoofd?

1. republiek
2. democratie
3. monarchie
4. dictatuur

Wat is nu de rol van de koning?

Macht van de koning

In 1815 werd Nederland een monarchie met Willem I als koning. 

* Monarchie: een land met een vorst die door erfopvolging aan de macht komt.

* Republiek: een land met een 'gekozen' staatshoofd.

Hij liet zijn macht vastleggen in de grondwet (constitutie). Nederland was vanaf 1815 een constitutionele monarchie.

Macht van de koning

In 1815 werd Nederland een monarchie met Willem I als koning. 

Hij liet zijn macht vastleggen in de grondwet (constitutie).

Nederland was vanaf 1815 een constitutionele monarchie.

Macht van de koning

De koning benoemde de ministers en staatssecretarissen. Zo kon hij onrechtstreeks wetten voorstellen (recht van initiatief).

De koning benoemde de leden van de Eerste Kamer. Zo kon hij onrechtstreeks wetten van de Tweede Kamer tegenhouden.

Tot slot kon de koning ook zelf een Koninklijk Besluit nemen.

Wat is de Staten-Generaal?

1. De regering
2. De Eerste Kamer
3. De Tweede Kamer
4. De hoogste rechtbank

Hoeveel leden telt de
huidige Eerste Kamer?

1. 50
2. 75
3. 100
4. 150

Macht Staten-Generaal

De Staten-Generaal telt vanaf 1815 twee kamers met wetgevende en controlerende bevoegdheden.

De Tweede Kamer (100 leden voor 1917)

Werd gekozen door Provinciale Staten.

De Eerste Kamer (minder dan 40 voor 1917)

Werd voor het leven benoemd door koning.

Wie mag er GEEN wetsvoorstellen doen?

1. Een minister
2. Een staatssecretaris
3. Lid van Tweede Kamer
4. Lid van Eerste Kamer

Wie benoemt de ministers en staatssecretarissen?

1. De koning
2. De Eerste Kamer
3. De Tweede Kamer

Wie benoemde ook alweer de
leden van de Eerste Kamer voor 1848?

1. De rijke burgers
2. De Provinciale Staten
3. De koning

Van wetsvoorstel naar wet

1. Een minister, staatssecretaris of lid van de Tweede Kamer stelt een wetsvoorstel voor. (recht van initiatief)
2. De Tweede Kamer stemt over het wetsvoorstel. Eventueel past ze het wetsvoorstel aan. (recht van amendement)
3. De Eerste Kamer stemt over het wetsvoorstel.
4. De koning en bevoegde minister ondertekenen de wet.
5. De wet wordt gepubliceerd.

Waarom mag de Eerste Kamer geen wetten voorstellen (recht van initiatief) of aanpassen (recht van amendement)?

Officieel besliste de Eerste Kamer of een wet werd goedgekeurd.
LEG UIT: In realiteit keurde de koning wetten goed.

Macht van de koning

De koning benoemde de ministers en staatssecretarissen. Zo kon hij onrechtstreeks wetten voorstellen (recht van initiatief).

De koning benoemde de leden van de Eerste Kamer. Zo kon hij onrechtstreeks wetten van de Tweede Kamer tegenhouden.

Tot slot kon de koning ook zelf een Koninklijk Besluit nemen.

De grondwet:
constitutie

In de grondwet staat hoe het land bestuurd wordt (constitutie):

- Macht van de koning en de erfopvolging

- Macht Staten-Generaal en samenstelling

Welke grondrechten ken jij?

De grondwet:
grondrechten

In de grondwet staan ook de grondrechten.

- Belangrijkste rechten

- Gelden voor iedereen in Nederland.

De grondwet:
grondrechten

In de grondwet staan ook de grondrechten.

- Belangrijkste rechten

- Gelden voor iedereen in Nederland.

De grondwet:
constitutie & grondrechten

In de grondwet staat hoe het land bestuurd wordt (constitutie):
- Macht van de koning en de erfopvolging
- Macht Staten-Generaal en samenstelling

In de grondwet staan ook de grondrechten.

- Belangrijkste rechten

- Gelden voor iedereen in Nederland.

De grondwet:
rechtsstaat

Nederland is een rechtsstaat. In een rechtsstaat is er scheiding der 3 machten.

Welke drie machten kennen wij in onze democratische rechtsstaat?

Uitleg

De macht in een rechtstaat is in 3 verdeeld.
De wetgevende macht (Tweede Kamer) maakt de wetten.
De uitvoerende macht (Regering) voert de wetten uit
De rechterlijke macht (Rechters) bepaalt wie er gelijk heeft bij ruzie.
Ongeveer 300 jaar geleden bedacht de Fransman Der Montesquie de scheiding der machten. Hij vond dat degene die de wetten maakt niet mag beoordelen of iemand zich daar ook aan houdt. Dan zou je bijvoorbeeld nooit de overheid kunnen aanklagen.

1. Landmacht, luchtmacht en politiemacht
2. Uitvoerende macht, wetgevende macht en rechterlijke macht
3. Uitvoerende macht, controlerende macht en instemmende macht

Bij hoeveel personen ligt de macht meestal in een dictatuur?

1. Bij 1 persoon
2. Bij alle mannen
3. Bij iedereen

Wie beslist of iemand schuldig is aan het plegen van een strafbaar feit?

1. Rechter
2. Tweede Kamer
3. Regering

Tot welke macht behoort de Tweede Kamer?

1. De wetgevende macht
2. De uitvoerende macht
3. De rechterlijke macht

Tot welke macht behoort de Eerste Kamer?

1. De wetgevende macht
2. De uitvoerende macht
3. De rechterlijke macht

Welke groep mensen moet zowel wetten ontwerpen als uitvoeren?

1. Rechters
2. Kamerleden
3. Ministers

Tot welke macht behoren politieagenten?

1. Wetgevende macht
2. Uitvoerende macht
3. Rechterlijke macht

Op welke macht hebben burgers directe invloed bij verkiezingen?

1. Wetgevende macht
2. Uitvoerende macht
3. Rechterlijke macht

Bij welke macht hoort het Openbaar Ministerie?

1. Wetgevende macht
2. Uitvoerende macht
3. Rechterlijke macht

Bij welke macht hoort een burgemeester?

1. Wetgevende macht
2. Uitvoerende macht
3. Rechterlijke macht

Welke stelling is onjuist?

1. Rechters zijn onafhankelijk.
2. Rechters kunnen alleen ontslagen worden door de minister van Veiligheid en Justitie.
3. Rechters worden voor het leven benoemd.

Mag een minister snel een nieuw wetsvoorstel maken om iemand die iets ergs heeft gedaan wat nog niet strafbaar was, toch straf te kunnen geven?

1. Ja, want het is niet goed als iemand geen straf krijgt, terwijl hij wel iets heeft gedaan dat mensen afkeuren.
2. Nee, want wetten werken niet met terugwerkende kracht.
3. Nee, want ministers mogen zich niet bemoeien met wat voor straf bij een bepaald delict hoort.

Het parlement hoort bij de wetgevende macht en moet dus wetten maken. Wat is de andere taak van het parlement?

1. De regering controleren
2. De rechters controleren
3. De rechters adviseren

Wat is een grondwet?

1. Een wet waarin staat op grond waarvan een rechter iemand kan veroordelen.
2. Een wet waar de grondrechten van de Nederlanders in staan.
3. Een wet waarin staat hoe de overheid met de grond moet omgaan.

Wat gebeurt er als twee artikelen in de Grondwet met elkaar botsen?

1. Het grondrecht met het laagste nummer is belangrijker.
2. Het grondrecht met het hoogste nummer is belangrijker.
3. De rechter beslist dit per geval.

De grondwet
Scheiding der 3 machten

Werk samen en vul het machtenveld in.

De grondwet
Scheiding der 3 machten

Nederland is een rechtsstaat. In een rechtsstaat is er scheiding der 3 machten:

1. Wetgevende macht (maken wetten)
Regering, Tweede kamer en Eerste Kamer

2. Uitvoerende macht (dagelijks bestuur)
Regering

3. Rechterlijke macht (rechtspraak)
Onafhankelijke rechters

Was er scheiding van de drie machten onder koning Willem I in Nederland? Beargumenteer!