10.4 stamboom van het leven

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

10.4 stamboom van het leven

leerdoelen 10.4

• Je kunt uitleggen welke theorieën er zijn over het ontstaan van het leven.
  
• Je kunt uitleggen hoe het leven zich heeft ontwikkeld. 
  
• Je kunt uitleggen wat analoge en homologe organen zijn en wat dit betekent voor het verklaren van evolutie.
  
• Je kunt een evolutionaire stamboom aflezen.
  

Je kunt uitleggen welke theorieën er zijn over het ontstaan van het leven.

10.4 Stamboom van het leven

Aarde 4,6 miljard jaar oud

Vroegste fossielen: 3,5 miljard jaar oud

Tussen 4,6-3,5 miljard jaar geleden: onstaan van cellen, maar hoe? 

Lees in het boek blz 66/67, ontstaan van het eerste leven.

Geef eens een omschrijving van de omstandigheden op de oeraarde:

Hoe noemen we de opvatting dat een bovennatuurlijke schepper verantwoordelijk is voor al het leven?

Je kunt uitleggen hoe het leven zich heeft ontwikkeld. 

Wat zijn prokaryoten?

Wat zijn eukaryoten?

Endosymbiosetheorie: BiNaS 78 en  94C

3 miljard jaar geleden: autotrofe prokaryoten die aan fotosynthese deden om organische stoffen te maken : cyanobacteriën --> chloroplasten

2,5 miljard jaar geleden: heterotrofe prokaryoten die zuurstof gebruikten voor verbranding --> mitochondriën 

Ontstaan van heterotrofe eukaryoot --> dierlijke cel

Ontstaan van autotrofe eukaryoot --> plantaardige cel

bekijk de animatie met de link in de volgende slide.

www.bioplek.org

- 1,5 miljard jaar geleden: ontstaan van meercellige organismen

- 600 miljoen jaar geleden: ontstaan van eerste dieren 

- 300 miljoen jaar geleden: ontstaan zoogdieren

- 200.000 jaar geleden: ontstaan mens

Wat is de endosymbiose theorie? (zie bron 20 op pagina 67)

1. Verklaring hoe meercelligen zijn ontstaan uit eencelligen
2. verklaring hoe eukaryoten zijn ontstaan uit prokaryoten

Zet de stappen van de endosymbiose theorie in de juiste volgorde.

Prokarypten nemen zuurstof gebruikende bacteriën op. 

Prokarypten nemen foto-autotrofe bacteriën op. 

Er ontstaan verschillende typen prokaryoten.

Er ontstaan mitochondriën en chloroplasten

Wat zijn argumenten voor de endosymbiose theorie? meerdere antw mogelijk

1. Mitochondriën en chloroplasten hebben eigen DNA
2. Mitochondriën en chloroplasten delen zoals bacteriën.
3. Mitochondriën en chloroplasten hebben bacterieel DNA
4. Mitochondriën en chloroplasten delen niet.

Je kunt uitleggen wat analoge en homologe organen zijn en wat dit betekent voor het verklaren van evolutie.

- Soorten indelen in stambomen: eerst op grond van bouw, en vorm, nu DNA-onderzoek (homologe genen)

- Homologe organen: zelfde bouwplan dus nauw verwant, andere functie bijv. voorpoot mol en voorpoot kat

- Analoge organen: niet zelfde bouwplan dus niet nauw verwant, maar zelfde functie bijv. vleugel vlinder en vleugel meeuw. 

Wat is het verschil tussen een analoog en een homoloog orgaan?

De graafpoten van een mol en een veenmol zijn voorbeelden van...(beestjes even googelen)

1. analoge organen
2. homologe organen

Analoge organen duiden op een nauwe verwantschap (ze delen een gemeenschappelijke voorouder = vaak een uitgestorven soort)

1. juist
2. onjuist

1. Homoloog
2. Analoog
3. Rudimentair

1. Homoloog
2. Analoog
3. Rudimentair

Opzoekvraag!!
Onze blinde darm is een...

1. homoloog orgaan
2. analoog orgaan
3. rudimentair orgaan
4. adaptief orgaan

Je kunt een evolutionaire stamboom aflezen.

Welke van de volgende
cladogrammen (stambomen) geeft weer dat de chimpansee meer verwant is met de mens
dan met de gorilla?

1. stamboom 1
2. stamboom 2
3. stamboom 3
4. geen van deze stambomen

Stamboom slangen.
Welk soort is als eerste ontstaan?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 7

Stamboom slangen.

Welk soort is niet uitgestorven?

1. 1
2. 7
3. 4
4. 6

Stamboom slangen.
Met welk soort vertoont soort 2 de meeste verwantschap?

1. 1
2. 3
3. 4
4. 6

Stamboom slangen.

Welk soorten hebben giftanden?

1. 1, 2 en 5
2. 1, 2, 3, 4, 6
3. alleen soort 5
4. 5 en 6

Huiswerk

lees en maak par. 10.4