9.3 Schakelen met magneten

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

9.3 Schakelen met magneten

9.3.1 Je kunt de onderdelen beschrijven waaruit een elektromagneet is opgebouwd.

9.3.2 Je kunt uitleggen hoe een elektromagneet een stroomkring kan inschakelen.

9.3.3 Je kunt met symbolen tekenen hoe je een relais in een schakeling opneemt.

9.3.4 Je kunt toelichten hoe een relais wordt toegepast in een automatische schakeling.

9.3.5 Je kunt uitleggen hoe je een reedcontact in een schakeling als sensor gebruikt.

Waarvoor worden de meeste automatische schakelingen gebruikt in huis?

1. Om te koken
2. Om te beveiligen of regelen
3. Om te koelen
4. Voor de verlichting

De zintuigen van een automatische schakeling wordt ook wel een .......... genoemd?

1. Sensor
2. Ontvanger
3. Schakelaar
4. Processor

c De voordeur van de bakkerij heeft een schuifdeur.
Een automatische schakeling zorgt ervoor dat de schuifdeur open- en dicht gaat.
Een elektromotor is een onderdeel van de automatische schakeling.

Wat is de functie van een elektromotor in de schakeling?

1. De elektromotor is een actuator.
2. De elektromotor is een schakelaar.
3. De elektromotor is een sensor.

Wat zijn de drie delen waaruit een eenvoudige automatische schakeling bestaat?

1. Schakelaar, weerstand, actuator
2. Sensor, schakelaar, actuator
3. Sensor, schakelaar, weerstand
4. Sensor, weerstand, actuator

Automatische schakelingen

Veel mensen hebben een buitenlamp die vanzelf aan- en uitgaat. Zo’n lamp wordt bediend door een automatische schakeling.

Een eenvoudige automatische schakeling bestaat uit drie delen:

een sensor, een schakelaar en een actuator.

• De sensor produceert een elektrisch signaal dat informatie over de omgeving geeft.

• De schakelaar schakelt iets in of uit als de sensor daar het signaal voor geeft.

• De actuator doet iets wat nuttig of prettig is voor de gebruiker van de schakeling.

Relais - Waarom

• Met een relatief kleine spanning kun je een veel grotere spanning schakelen

• => Veiligheid

• Hierdoor nooit een grote spanning op de schakelaar

Relais

Relais is een elektromagnetische schakelaar

Bij het relais gebruik je 2 stroomkringen. 

•    1 om de elektromagneet aan te zetten  
•    1 om een apparaat aan te zetten => maakcontact of verbreekcontact

• Maakcontact (M) => starten van de startmotor 
• Verbreekcontact (V) => inbraakbeveiliging

uitleg Relais - inbraakalarm

Een inbraakalarm

In de afbeelding zie je een

schakeling die wordt gebruikt 

als inbraakalarm bij een 

winkelruit van een juwelier. 

In deze schakeling wordt het

breekcontact van het relais 

gebruikt. Zolang de stroomkring

door de ruit gesloten blijft, loopt er

stroom door de spoel. De elektro-

magneet trekt in deze situatie het

 anker naar zich toe. Hierdoor kan er geen stroom via het breekcontact lopen: de sirene staat uit.

Een inbraakalarm

Als de draad op de ruit breekt, 

loopt er geen stroom meer door de 

spoel. De spoel is daardoor niet

meer magnetisch. 

De veer trekt het anker dan naar het

breekcontact B. 

De stroom in stroomkring 2 wordt

daardoor ingeschakeld: 

de sirene gaat aan.

Raambeveiliging

Er bestaan ook alarmsystemen waarmee je openslaande ramen kunt beveiligen. Op de volgende slide zie je het schakelschema van zo’n inbraakalarm. Het alarm gaat af op het moment dat het raam wordt opengemaakt.

In deze alarmschakeling wordt gebruikgemaakt van een 

reedcontact. Dat is een schakelaar die reageert op een magneet.

In afbeelding hiernaast zie je hoe dat werkt. 

Als je een magneet bij het reedcontact houdt, 

klikken de twee stalen strips tegen elkaar aan. Zo wordt de stroom ingeschakeld. Als je de magneet weghaalt, veren de strips weer bij elkaar vandaan. Dan wordt de stroom uitgeschakeld.

Voorbeeldschakeling raambeveiliging