Cognitieve ontwikkeling

• Gedragswetenschappen
• Secundair onderwijs

Cognitieve ontwikkeling

Cognitieve
ontwikkeling

Definitie

Het mentaal proces van het verwerven, verwerken, opslaan en vervolgens toepassen van kennis en informatie.

M.a.w. het proces van het leren.

Link met evalueren in het onderwijs: begrijpen, toepassen, creëren

 Vier deelgebieden

• Geheugen: informatie opslaan en onthouden (korte - en langetermijngeheugen)

• Taal: verbaal communiceren met anderen

• Waarneming: betekenis geven aan zintuigelijke informatie

• Denken: problemen oplossen, inzichten creëren en nieuwe ideeën ontwikkelen

Stellingenspel

Kinderen leren beter door te spelen dan door traditionele instructies.

Eens

oneens

Digitale technologieën zoals tablets en educatieve apps hebben een positief effect op de cognitieve ontwikkeling.

eens

oneens

Sociale interactie is cruciaal voor een gezonde cognitieve ontwikkeling

eens

oneens

Het gezin heeft een grotere invloed op de cognitieve ontwikkeling.

eens

oneens

Cognitieve ontwikkeling per levensloopfase

Prenatale fase

Prenatale fase

• de hersenen ontwikkelen zich steeds meer
• vanaf 10 weken zwangerschap is het gehoor van de baby in volle ontwikkeling - de hersenen ontvangen de geluidssignalen 
• eerste concept van taal kan al vastgelegd worden door te praten tegen de baby (belangrijk voor vertrouwen en herkenning na de geboorte)
• een baby kan voelen wanneer er op de buik getrommeld wordt, soms reageert een baby hierop ( zie filmpje spelen in de buik)

www.facebook.com

Baby

Baby

• een baby leert van zijn omgeving
• de zintuigen nemen verschillende ervaringen op (voorbeeld sabbelen aan een fopspeen is aangenaam)
• de hersenen zijn in staat om deze ervaringen te herinneren 
• naarmate een baby meer ervaring opdoet, laat hij zijn voorkeur blijken (lievelingsknuffel)

Baby

• tussen 3 en 6 maanden leert een kind onderscheid te maken tussen wat het kent en wat nieuw is
• tussen 6 en 12 maanden ontwikkelt de baby het vermogen om een beeld in zijn geheugen vast te houden, zonder het te zien - objectpermanentie 
• objectpermanentie houdt verband met scheidingsangst

Taalontwikkeling bij de baby

Dit verloopt universeel.

We spreken van de voortalige fase:

• een baby communiceert door huilen
• eerste glimlach verschijnt rond 8 weken
• Rond 2 maanden maakt de baby comfortgeluidjes, nadien wordt dit een spel: verschillende toonhoogtes, roepen, fluisteren...
• een kind gaat nadien brabbelen in een opeenvolging van dezelfde lettergrepen: da-da-da, ma-ma-ma (zie filmpje)

Peuter

Peuter

• vanaf dat een peuter meer dan 2 woorden kan maken, begint hij de taalregels te begrijpen
• hij komt snel in het meerwoordstadium (3 tot 5 woorden maken) 
• daardoor vergroot zijn denkwereld
• Doordat hij steeds beter kan praten, wordt de peuter gestimuleerd in zijn sociale ontwikkeling
• denkt logisch na - merk je vaak in taal - voorbeeld: bloemenwaterzeef voor gieter
• blijft soms fouten maken in uitspraak, vooral woorden met 'r' (zie video)

Vroege kindertijd

Vroege kindertijd

• een steeds realistischere kijk op de wereld
• geïnteresseerd in oorzaak- gevolg, kleuter stelt heel veel 'waarom-vragen'
• Taalontwikkeling gaat nu gepaard met de sociale en cognitieve ontwikkeling
•  Rond 4 à 5 jaar kan een kind stotteren.  Is meestal een gevolg van enthousiasme- snel praten

Midden kindertijd

Midden kindertijd

• rond 6 jaar denken kinderen anders over de wereld
• van magisch en egocentrisch naar een rijper denkniveau en beter begrip
• het denken is meer geordend en logischer dan in de kleutertijd
• kunnen standpunten van anderen begrijpen
• sociaal spreken
• concentratievermogen stijgt
• probleemoplossend denken: lezen, rekenen, schrijven...
• taal: meer voeling met grammaticaregels - uitdrukkingen

Adolescentie

Korte Quiz 

Waar of niet waar: de angst in je brein neemt af als je iemands hand vasthoudt.

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar: meisjes kunnen beter multitasken dan jongens.

1. Waar
2. Niet waar

Als je te weinig vitamine D aanmaakt, kun je last krijgen van:

1. Somberheid
2. pigmentvlekken
3. hyperactiviteit

Waarom is het op internet makkelijker om gemeen te zijn?

1. omdat je anoniem bent
2. omdat je emoji's kunt gebruiken
3. omdat je geen oogcontact maakt
4. alle antwoorden zijn juist

Globe-metafoor

Het tienerbrein kan verschillen in snelheid waarmee de centra rijpen.

Verschillen tussen jongens en meisjes in het onderwijs

• Jongens en meisjes hebben andere studieprestaties       
• Een traag groeiende boom kan zich ontwikkelen tot de hoogste boom.
  
• Er bestaan in het SO & hoger onderwijs behoorlijke verschillen in het studiesucces van tienerjongens en tienermeisjes. Breinrijping is anders bij tienerjongens en tienermeisjes. Meisjes hebben een voorsprong in bepaalde cognitieve vaardigheden en zelfinzicht.
  

Ideaal?

Gelijkenissen tussen jongens en meisjes in het onderwijs

• Veel tienerjongens en tienermeisjes functioneren niet handig in de sociale setting
• Ook eigenaarschap, zich verantwoordelijk voelen om te werken aan eigen vaardigheden, kennis & flexibiliteit is na het 17de jaar sterk ontwikkeling       

Gelijkenissen tussen jongens en meisjes in het onderwijs

• De executieve functies (reactie-inhibitie, werkgeheugen, emotieregulatie, volgehouden aandacht, taakinitiatie, planning/prioritering, organisatie, timemanagement, doelgericht gedrag, flexibiliteit en metacognitie) zijn na het 17de jaar tot ongeveer het 25ste jaar sterk in ontwikkeling            

OPDRACHT

OPDRACHT

Vorm groepjes van 6, één hersenweetje per leerling

Lees het weetje

Vertel aan de andere groepsleden wat je nu weet

Volwassenheid

Volwassenheid

• gaan vaak hun denken toepassen in hun dagelijks leven
• zijn bewust dat hun gedrag consequenties hebben
• besef dat je net alle antwoorden hebt
• sterk verantwoordelijkheidszin (starten van een gezin)
• Hoe ouder men wordt gaan de verstandelijke vermogens achteruit, wel afhankelijk van opleiding, training, lichamelijke inspanningen en de omgeving 

www.hln.be

Cognitieve ontwikkelingstheorie van Jean Piaget 

(1896 - 1980) 

Cognitieve ontwikkelingstheorie van Jean Piaget 

Een cognitief schema is een innerlijke weergave van onderwerpen.  We vormen in ons leven innerlijke schema's van allerlei zaken zoals bijvoorbeeld onze ouders, liefde, oorlog... 

Deze schema's veranderen door de ontwikkeling van onze

hersenen en de ervaringen die we mee

maken.

Cognitieve ontwikkelingstheorie van Jean Piaget 

• Senso-motorisch handelen (0-2 jaar): objectpermanentie
• Pre-operationeel denken (2-7 jaar): symbolisch denken, hun denken is nog steeds niet logisch
• Concreet-operationeel denken (7-12 jaar): systematisch en logisch denken
• Formeel-operationeel denken (vanaf 12 jaar): abstract denken en redeneren

Senso

motorische fase

Pre-

operationele fase

Concreet 

operationele 

fase

Formeel 

operationele 

fase

Magisch denken

Object

permanentie

Cognitieve schema’s van meer

abstracte begrippen (liefde, oorlog…)

Concrete begrippen zijn nodig om logisch

te redeneren

Moeten niet meer iets voor zich zien

om het te snappen

Kritiek op de Theorie van Jean Piaget

Jean Piaget's theorie van cognitieve ontwikkeling heeft veel bijgedragen aan het begrip van kinderontwikkeling. Echter, zoals met elke theorie, zijn er kritiekpunten:

• Veel onderzoekers geloven dat Piaget de cognitieve vaardigheden van kinderen onderschatte. 
• Hij hield te weinig rekening met de kracht van de taalontwikkeling.
• Piaget's theorie is sterk gefaseerd, wat suggereert dat kinderen in zeer specifieke patronen en op specifieke leeftijden door verschillende stadia van cognitieve ontwikkeling gaan. Echter, later onderzoek heeft aangetoond dat de cognitieve ontwikkeling vaak meer vloeiend en minder stadium-gebonden is dan Piaget voorstelde.

Kritiek op de Theorie van Jean Piaget

• Piaget's theorie focust voornamelijk op de individuele cognitieve ontwikkeling en negeert grotendeels de invloed van sociale en culturele factoren. Veel hedendaagse onderzoekers benadrukken het belang van deze factoren in de cognitieve ontwikkeling van kinderen.

• Hij deed zijn onderzoek bij een beperkt aantal kinderen, vandaag doet men onderzoek op veel grotere aantallen kinderen.

• Hij deed onderzoek op zijn eigen kinderen.